Nău way ôp brah mbor dak lah nău way văn hóa way ơm jŏ  bah nuĭh Jarai ta n’gor Gia Lai. Đah nuĭh Jarai, mbor dak mô dơn lah ntŭk rgum bâk dak sĭt an nău rêh, ntŭk kônh wa ndrel nkoch bri lô ka lôch du nar pah kan jâk r’ah ma ta aơ hôm mpơl nău gĭt mât njrăng êng nsum mpôl, mât kloh uĕh tu dak nđik rsang bah ƀon lan.  

Tĭng bu ranh ƀon Rahlan Hum, ta ƀon Kep Dap, xã Ia Phĭ, nkuâl Chư Pah, n’gor Gia Lai, lor rnôk ƀư nău way ôp brah mbor dak, bu ranh ƀon rgum hop  ƀon lan gay jao nău kan an tĭng nuĭh, tĭng rnăk gay nchrăp an  rơh ƀư ôp brah. Ƀư nău way ôp brah mbor dak lah rnôk gay kônh wa kuaih kloh uĕh, nkra tay uĕh mbah gung jŭr tât ndrâm dak. Ăp bu ndăm têh dăng lăp bri sreh ngâr nkar tanh n’hiar rup ndrang, rdâk du tơm njuh ta nkual ƀư ôp brah. Rnôk ăp ndơ nchrăp hŏ ƀư ăp tŏng lam lĕ rngôch, bu ranh ƀon nsoh bok ao cheh tanh, dâk bah năp mbor dak n’hanh ntơm ƀư răch brah kuăl jă huêng bri sĭt râng, jăt tĭng ƀon lan. Bu ranh ƀon Rahlan Hum răch:

"Hơi brah bri brah dak, brah yôk yang, ân wăch jăt tĭng hên. Hơi brah dak, ân hao yôk, lăp bri, ân rŏ tĭng tôr lŏ, brah dak ân tĭng nar luh, ân njok tĭng rbong dak diăng, ân hăn tât đah tu mbor dak mpôl hên. Nar aơ, mpôl hên n’hơr an ăp brah yang klơm sŭr, klơm djăr n’hanh dak ndrănh mham ôp ndrâm dak, dăn an mih lăng prăng uĕh, n’hanh dăn an brah yang way an ƀon lan tơm dak kloh rsang, hoch ndăng măng nar mô dơi kroh suăt”.

          Nău way ôp brah mbor dak bah nuĭh Jarai ta ăp nkual way ƀư ta rnôk êng êng. Đah kônh wa ta Chư Pah way dơi ƀư tâm khay 7 ăp năm đah nău ŭch dăn brah dak kơl an ƀon lan ngăch dăng, mih lăng prăng uĕh, mbo ba jŭr geh, ăp ntil ndơ tâm ƀon lan rơ̆ jêng nđĭr uĕh, mô geh nuh srê khĭt rŭng khĭt răng. Bu ranh ƀon Rahlan Hum an gĭt tay:

“Djăt ma tât khay 7 ăp năm rnôk ba hŏ răk rek sĭt bêng sah bêng drŏng, kônh wa tâm ƀon hăn tât ăp ndrâm dak jik kuaih kloh uĕh lor rnôk ƀư ôp brah mbor dak. Ntŭk gay ƀư ôp brah mbor dak way mô ir ngai đah ƀon dơn nklăp 500-600 mét, ntŭk geh tu dak. Nău way ri lor rnôk ƀư ôp brah kônh wa tâm ƀon mbra rgop gay rvăt sŭr, djăr. Mô quy định lah dak âk sŭr, djăr, păng hôm uănh tâm nău geh na nê̆. Nău way ri ƀư ôp brah ma sŭr, gay mpơl nuih  n’hâm n’guh mbah đah brah yang, đah nău ŭch rŏng mbra dơi brah yang jăt kơl, mât njrăng an ƀon lan geh n’hâm suan ngăch dăng, kon său mô geh kop ji”.  

Bu ranh ƀon Rahlan Hum an gĭt, păng râng nău way ôp brah mbor dak ntơm bah jê̆. Ăp tơ̆ râng nău way ôp brah mbor dak, păng djăt uănh rêng ƀư ăp nău way ôp brah. Lơn lah nău răch brah. Nău răch mô dơi nchih ma siƀŭt, ma dơm ma mbung, păng nsrôih nkah, nti kăr nău răch bah ăp bu ranh. Nơm geh kơt nê, ntơm bah hôm dŭt mom, păng hŏ nkah nău răch, n’hanh păng hŏ ƀư nău way ôp brah mbor dak an ƀon ntơm bah nê tât aƀaơ. Năm aơ  hŏ 83 năm deh, bu ranh ƀon Rahlan Hum ŭch rŏng rơh kơn bah kơi tay nđơn trêng nti tay nău way ơm u che he mpeh nău way ơm văn hóa dja.

“Hôm kon se  jê̆ kăl e nơh ri gâp way hăn uănh  n’hanh tĭng groi nđôi ăp bu ranh tâm ƀon ƀư nău way ôp brah mbor dak, lôch nê kơt nti trong ƀư, nkah ăp nău răch  mbrơi mbrơi, aƀaơ gâp hŏ  83 năm deh hôm, yơn nha hôm way ƀư ôp  brah an ƀon lan đŏng, gâp hôm nkah lah rnôk năm 1958, 1959 rnôk saơ tâm ƀon he nha ƀư ôp brah gâp kơt nti, hôm tât năm 1962, 1963 ri gâp  hŏ dơi ƀư êng hôm, an tât aƀaơ hŏ 83 năm deh hôm, aƀaơ tâm ƀon dơn hôm 2-3 nuĭh mbra dơi ƀư ôp brah mbor dak dơm”.

Lôch ƀư nău way ôp brah mbor dak bah ƀon, nuĭh ƀon lan mbra ndrel bâk ma nông dak mô lah dĭng ngâr sĭt dŏng.  Bu ranh ƀon ndrel rmôt chĭng gong hăn wăr nkual ƀư nău way ôp brah mbor dak gay lah uĕh brah yang hŏ kơl an ƀon lan geh tơm dak ăp tŏng. Lôch nê ri ƀon lan rgum tay pla ăp ntil ndơ sa kơt puăch gŭch, lha bum blang wâr… n’hanh mô dơi lah mô geh ndrănh yăng. Tâm nău rhơn nê, bah bu ranh tât kon se lăp săk he tâm nău njroh mprơ, tâm  râp ndrel nău nteh chĭng gong, njêng nar ngêt sa têh khuh n’gôr. Bu ranh ƀon Rahlan Hum lah:

“Lôch ƀư ôp brah ri kônh wa mbra gŭ tay ndrel ngêt sa pâl rlưn rhơn nđơr, nuĭh mprơ ri mprơ, lĕ rngôch ăp nuĭh ndrel rhơn nđơr, mô tâm rlăch tâm janh, tâm kek tâm lô,  aơ lah rup uĕh tâm văn hóa nsum mpôl ƀon lan mpôl hên, n’hanh dơi u che he kăl e trêng nti tay, aƀaơ ăp nuĭh bu ranh tâm ƀon kơt mpôl hên aơ nar lơn ma gĭt mât ndray an kon său bah kơi tay”.

Ƀư nău way ôp brah mbor dak lah rup uĕh văn hóa jŏ jong bah nuĭh ƀon lan Tây Nguyên lah nsum, nuĭh Jarai lah êng. Nău way dja hôm rgop êt lhăt nău tâm rnglăp nsum  mpôl, nsum ti tĭng ƀư  ăp nău uĕh lăng, rdâk njêng ƀon tơm nar lơn ma geh ndrŏng, đăp mpăn./.