Nuĭh Bahnar geh nău way tâm nđăp, đah ăp rup uĕh săk ntơr êng n’hanh geh âk nuih n’hâm tâm rŏng. Tâm rnôk du đêt rnoi mpôl đê̆ ta Tây Nguyên tĭng nău way tĭng ur, ri nuĭh Bahnar tĭng ƀư nău way rêh bar ding, jêng lah lĕ bar rnăk bu ur n’hanh bu klô ndrel nsum suan mât chăm an dŭt uĕh an nar tâm nđăp. Aơ lah rup uĕh văn hóa êng geh, dơi nuĭh Bahnar mât ndray âk rơh aơ.

Tĭng wa Suk, ta ƀon Piơm, thị trấn Đak Đoa, nkuâl Đak Đoa, n’gor Gia Lai – nuĭh gĭt wât mpeh nău way ơm Bahnar: Ntơm bah kăl e  tâm nău tâm nđăp, nuĭh Bahnar geh nău way kơp ndrôi đŏng, (mĕ ƀă rơ̆ng) tĭng kơt me bơ̆ ntŭk nuĭh ŭch  an kon tâm gŭ ur sai đah nuĭh nê. Yơn lah, rlău âk rơh hun hao, nuĭh Bahnar mbrơi ntlơi jăng nău way tâm kơp ndrôi, ntơm uănh khlay nău dơi dah rŏng tâm ŭch gŭ bah kon bu ur, mô nchâp đă, nkol ndrôi.

Rnôk bu ur, bu klô tâm kơnh nsum ri  khân păng joi tât nuĭh ndranh ôp wăng sa ur sai. Nău way bu klô ndăm lor nchrăp joi nuĭh đă hăn ôp wăng ur, sơch nuĭh geh nsing nơm, wât rbăng nău  ngơi  n’hanh mô geh băl mpôl đah bar ding gay hăn ôp wăng đah bu ur. Lôch hăn ôp wăng lah bu ur ŭch ri mbra ƀư nău way kơp  ndrôi (Et sơkơ̆t jơ̆ng). Nkhêp bu ur mô ŭch ri nuĭh hăn ndranh mbơh hôch tay an  bu klô, mô an nău dja gĭt luh  bah dih, klach khuch tât nău lư bah săk bu klô ndăm.

Wa Yao năm aơ  hŏ  rlău 70 năm deh, hŏ tâm kuăt ndrôi geh nău dơi an bar pe jât ur  sai ta ƀon Piơm, thị trấn Đak Đoa, nkuâl Đak Đoa, n’gor Gia Lai an gĭt:

“Rnôk bu ur druh, bu klô ndăm tâm rŏng nsum, me bơ̆ gĭt ri đă nuĭh hăn săm ôp wăng an 2 hê, lah bar hê nuĭh ŭch ri ƀư  tâm kơp ndrôi. Nuĭh  ndranh  wăng nhŭp ti bu klô  an bu ur druh ntĭnh ntăn bar hê nuĭh mbro mbrăng tâm  rŏng nsum n’hanh mât nău ton...”

Ndơ ƀư kơp ndrôi dơi ƀư glêh đêt mô ir âk jêr yơn geh nkô̆ hôr dŭt khlay,  yor aơ lah ndơ nkol kuăt ndrôi đah druh ndăm. Lôch ƀư kơp ndrôi, druh  ndăm mô dơi tâm dŏng lêng lang đah ăp nuĭh êng. Lah ngoăy tâm bar hê geh nău tih rŏng nuĭh êng, rnôk dja rnăk nuĭh geh ntlơi phat rmal tĭng ăp ntil ndơ hŏ tâm nkol, mbra sŏk: neh ntu, lŏ mir, ndrôk rpu mô lah drăp ndơ, chĭng yăng khlay…

Ntơm nơh nău rêh  ach o jêr jŏt nuĭh Bahnar way ton lôch rnôk kăch rek, mbo ba nsĭt bêng drŏng bêng jay, ndrôk rpu rơ̆ jêng bêng ndrung bêng n’gar, sŭr djăr bêng jâng gung tung râng... ri ƀư tâm nđăp. Ta rnôk ƀư tâm nđăp, ndrel đah ăp nău mbah rhơn tâm mât ur sai tât khĭt săk păk mbra, ta năp nău uănh  saơ bah băl mpôl bar ding rnăk wâl n’hanh ndul deh keh na, nuĭh ƀư ndranh wăng ur mô lah du  hê nuĭh nsing nơm  tâm băl mpôl 2 ding mbra dâk ntĭnh ntăn an kon klăy way tâm  rŏng nsum; lơn lah ân gĭt nkah gĭt sĭt n’glĭng n’hâm suan me bơ̆. “Ân uănh khlay me bơ̆ nơm tâm ban kơt măt khay, uănh khlay me bơ̆ ur/sai tâm ban kơt măt nar”.

Wa Hyết, nuĭh ƀon lan ta ƀon Piơm, thị trấn Đak Đoa, nkuâl Đak Đoa, n’gor Gia Lai, an gĭt: tâm nar tâm nđăp, drăp ndơ gay ƀư ôp brah lah yang wăch sĭt râng saơ nar tâm nđăp, lah: du yăng ndrănh, du mblâm djăr (Iĕr pô, tơdrô bô̆i); 2 mbăt piăng n’hanh 2 rse nhong:

“Rnôk ƀư  tâm nđăp, nuĭh tơm răch mbra ôp brah đah djăr gŭch, 2 mpăt piăng gay bar hê ur sai mhe tâm nsiăm nsum, mpơl nău tâm ban ŭch jêng ur jêng sai. Lôch nê, nuĭh ƀư ndranh wăng ur sŏk bar rse  nhong, tâm wăk nsum n’hanh têk, lah 2 rse tâm  krêp nsum  ri bar hê khân păng lah ndu kuăt sŏk, mbra gŭ rêh  nsum  tât khĭt săk păk mbra. Lah 2 rse nhong mô tâm krêp nsum, lôch 3 tơ̆ tâm pot nsum, têk ri mĭn lah, 2 hê ndu mô kuăt sŏk, jêh aơ tay dơh geh nău tâm lah tâm  jay, ur sai jêng tâm ntlơi nsum”.

Bah năp nar tâm nđăp 1 nar, rnôk kêng măng, sŭr djăr hŏ  lăp tâm ndrung, nuĭh ndranh wăng leo du mpôl hăn tât tĭng jay rnăk băl mpôl 2 ding  mbơh an oh  nô kônh wa ndŭl deh keh na ntop kơl sŭr djăr (đô̆ nhŭng iĕr) uănh tĭng nău geh, lôch nê ndjôt sĭt saơ bu ur ƀư tâm nđăp. Tĭng nuĭh anh yăng ndrănh hăn tât jay bu ur. Wa Suk, ta ƀon Piơm, thị trấn Đak Đoa, nkuâl Đak Đoa, n’gor Gia Lai nkoch tay:  

“Tâm nđăp nuĭh Bahnar mô geh nău tâm nkol nđăp, trok prăk pêt mât... Nău ƀư tâm nđăp mô nchâp đă 2 ding rnăk wâl tâm ndơ̆ prăk, lah rnăk bu klô mô geh ndơ ri mbra rgop an nar nđăp đêt lơn, rnăk bu ur geh ndơ lơn ri rgop âk  lơn. Aơ lah ndơ uĕh, dŭt tâm rŏng kon nuĭh, nău khlay lah mpơl nău rhơn răm geh ƀăn,  geh klăy, mpơl nuih n’hâm tâm rŏng oh kon…rhơn oh kon geh ur sai, krêp dêh nsum tât dŭt nău rêh.”

Lôch ƀư tâm nđăp, bar hê ur sai gŭ tay, rêh ta jay bu ur 2 mô lah 3 năm, lôch nê gŭ rêh ta jay bu klô tâm ban kơt nê đŏng,  ndrel lơh mir  jan ba, kơl  me bơ̆  bar ding. Aơ dơi uănh lah trong nkah gĭt sĭt n’glĭng n’hâm suan đah me bơ̆ bar ding. Lôch nê, rnôk hŏ geh ndơ, bar hê ur sai druh mom dăn luh gŭ êng, rdâk njêng nău rêh, wăng sa an rnăk wâl jê̆ bah he nơm.