Cheăng tĕn hmôu jiâ kal ai tuăn kâi chân, kơpeăng kŏng rơmuăn, rơkê, ing tuăn mơno ki hloh klê dêi mâu ngế ki tĕn. Vâi kơdrâi, vâi droh mơngế Bơhnéa drêng vâi hiăng châ sap ing 13-14 hơnăm, rơxông kéa mê hiăng hmâ ai mâu jâ, mâu nôu hnê lăm krí kơpê a deăng, kơxĕng prế, tĕn hmôu jiâ, pơtâk, ếo, bung, duh, ƀă mâu tơmeăm ki ê vâ xúa tung tơdroăng rêh kâ ối rêm hâi. Cheăng tĕn hmôu jiâ châ ngăn cho tơdroăng ki vâ mơnhên tơdroăng ki rơkê, ƀĕng ƀeăn dêi vâi droh, vâi kơdrâi, xua mê, hên vâi kơdrâi mơngế Bơhnéa chal roh hdrối nah pơrá rơkê tung tơdroăng ki tĕn, vế, kơxĕng prế.

Sap ing ối tơxĭn nah, mâu vâi kơdrâi Bơhéa hiăng hmâ tơdroăng ki tí tăng ‘nâi plĕng, mơhriâm ing mâu vâi jâ, vâi nôu tung rơpŏng hngêi, hdroâng hdrê. Ngê̆ nhân Đinh PLy, ối a cheăm Tơ Tung, tơring Kƀang, kong pơlê Gia Lai tối ăm ngin ‘nâi:

“Ngăn tiô kơ rêm ngế, ngế ki lâi kơhnâ rơkê, drêng vâi hiăng châ ing 13 troh 14 hơnăm vâi kô mơhriâm dêi ing jâ, ing nôu, ing nâ. Vâi hmâ pêi mâu tơdroăng ki tơxĭn, môi tiah: tĕn pro kơxái vâ ƀá a ko, lơ tĕn bro rơneăm tơdjêp dêi pó, drêng hiăng chiâng khât ah mê vâi nếo pơxiâm tĕn khât mâu hmôu, jiâ”.

Tiô ngê̆ nhân rơkê tĕn hmôu Đinh Thị Tớp, ối a cheăm Tơ Tung, tơring Kƀang, kong pơlê Gia Lai tối, phá tơ-ê ƀă vâi kơnốu ki rơkê tí tăng tiâm pro tơniâm, cheăng tĕn pong, chêa, vâi kơdrâi tơkŭm tơdroăng cheăng tĕn hmôu, jiâ. Xua tiah mê, tung tơrêm rơpŏng hngêi mơngế Bơhnéa pơrá ai túa ki vâ tĕn hmôu jiâ. Ngê̆ nhân Đinh Thị Tớp vêh chôu pâ tơdroăng nah:

“Drêng á châ 13 hơnăm nah, á hiăng chiâng tĕn iâ. Drêng hiăng châ 15 hơnăm, 16 hơnăm á hiăng rơkê tĕn hmôu jiâ ki kân. Xua á hiăng hâk ƀă cheăng tĕn hmôu jiâ, mê á thế dêi nôu i hnê, ôh tá xê hriâm a vâi ki ê. Ing tơná á, á rơhêng vâ tĕn mê á kô pêi dêi xêh”.

Vâ khoh châ ai môi plâ hmôu jiâ ki lĕm, vâi kơdrâi Bơhnéa athế pêi pro hên tơdroăng cheăng, ing tơdroăng ki pêt kơpê, vế prế, kơxĕng, tâm mơngiơk, vế prế a túa, klêi mê nếo tĕn. A roh ki hbrâ mâu prế, kơpê, klêi kơ’nâi krí kơpê, vâi têng, vâi tah lôi tâi tâng mâu tơmeăm ki ai tơdjâk, tah lôi kloăng ga krê, klêi mê, xo loăng ki vâ pơtê kơpê, pro ăm kơpê rơpâ, rơmuăn tâ, tơ’lêi vâ kơxĕng chiâng prế. Klêi kơ’nâi vâi hiăng pơtê kơpê ăm i rơpâ, vâi hmâ xo xâk imá vâ xúa chiâng môi kơtóu kơpê, ki xŏn ga dâng 20cm, klêi mê, pơtối chôu kơpê ki mê tâ a túa ki vâ kơxĕng prế. Ngê̆ nhân Đinh Thị Tớp tối ăm ‘nâi thăm:

“Tơdroăng cheăng ki apoăng cho krí kơpê, tah kloăng, têng, klêi mê, pơtê kơpê ăm i rơmuăn mê nếo kơxĕng prế, klêi kơxĕng, mê pin tâm prế. Tơkôm prế hiăng xĭng mê nếo kú, klêi mê nếo vế a túa vâ tĕn. Vâ tĕn hmôu jiâ ga ai hên tơdroăng cheăng ‘nâng”.

Vâ khoh tĕn hmôu jiâ ăm i lĕm, mơngế Bơhnéa hmâ pêi pro rơhí rơhó, rơkê khât tung túa ki rah xo ƀă hnối rơkê tung tơdroăng pơtâ mơngiơk dêi pó ăm ga i tơtro. Khoh chiâng ai mơngiơk ki lĕm mê kơnôm mâu hdrê loăng tung kong ƀă tơrêm mơngiơk mê pơrá mơhno tối tơdroăng ki krúa phá krê xêh, tơdroăng ki mơhno krê xêh ki mơngế Bơhnéa rơhêng vâ mơhno dêi a tơmeăm ki tĕn mơjiâng mê.

Ngê̆ nhân Đinh Ply, ối a cheăm Tơ Tung, tơring Kƀang, kong pơlê Gia Lai ai tối ‘na tơdroăng ki hmâ pêi pro, hmâ loi dêi mơngế Bơhnéa, mơngiơk prăng cho mơngiơk ki xiâm, cho vâ mơhno ki rơdêi ‘na hmôu jiâ. Mơngiơk tum cho vâ mơhno mơngiơk dêi on, dêi mơheăm, mơhno tối ‘na ivá rơdêi, tơdroăng ki kơdo mơ-eăm, vâi hmâ tâm ƀă chhá loăng xăng, loăng kƀai. Mơngiơk trĭng cho vâ mơhno ki eăng bâ dêi mâ hâi, tơdroăng  ki tơrŭm tơtro pơla kuăn mơngế ƀă kong kế, ngo ngối, vâi hmâ tâm ƀă klô̆ng lơ mơngiơk dêi loăng kmêch. Mơngiơk drêh cho vâ mơhno tối mơngiơk dêi kong plêng, dêi hlá loăng, vâi hmâ kơ’nhâm ƀă chhá loăng truông-loăng nhây lơ loăng kpai:

“Tơdroăng pêi pro kố cho pá puât, ton tĭn, rơhí rơhó, ôh tá xê tơ’lêi hlâu. Tơdroăng pêi pro kố ga ton ó khât ƀă pêi pro pá puih. Mơngiơk dêi Tây Nguyên ga ai 4 mơngiơk xiâm: prăng, tum, rơbông ƀă mơngiơk trĭng. Mê cho mơngiơk ki tơ-eăng lĕm dêi mơngế Tây Nguyên”.

Ếo pơtâk ki hmâ hlo rêm hâi dêi mơngế Bơhnéa preăng hlo ai rơneăm ki pro rơnuâ, hmâ hlo, vâi hmâ tâm prế chiâng prăng lơ prăng vâ phô phôk. Bu mâu tơmeăm ki xúa tung leh mơdĭng lơ pơkoăng ŏng mế mê vâi nếo rơneăm hên um méa ki tơ-eăng bâ. Tơ’nôm amê, cho mâu tơmeăm ki vâ tĕn tơ’nôm, môi tiah kơxái pâng ko, kơtong piăng lơ priê vâi pâ a rơnŏng.

Hâi kố, cheăng tĕn hmôu jiâ dêi mơngế Bơhnéa a Gia Lai hiăng ai hên mâu tơdroăng ki pơhlêh vâ tơtro ƀă tơdroăng rêh kâ ối chal nếo, laga, xuân ối pơtối rak vế cheăng tĕn ƀă kŏng, vâ pơtối tơdroăng ki hnê ‘măn dêi ing rơxông vâi krâ roh nah. Xua ga, cho tơdroăng cheăng ki pơtối rak vế ƀă mơnhông ki kơnía git dêi hdroâng kuăn ngo, mê ối cho vâ thăm tơbleăng ki lĕm krip phá xêh dêi mơngế ki xâp rơnuâ, drêng vâi ki mê xâp, rơnuâ, dâi tơmeăm tiô khôi hmâ dêi vâi krâ hdroâng Bơhnéa tơná ki kơnía git mê.