Ing kơxo má, a plông hngêi dêi pơlê pơla Buôn Đôn, a cheăm Tíu tơkăng kong Krông Na, tơring Buôn Đôn, kong pơlê Dak Lak hiăng hơniâp ro, sôk suâ. Rêm ngế rêm tơdroăng cheăng, ing tơdroăng ki hbrâ drôu xiâm, túa chêh, siê, pôh hơ’nêh mâm chu, pế hmê, ‘mâi rơnêu djeăm ki vâ rơkâu xối xeăng ƀă hên mâu tơdroăng ki ê, ngế ki lâi pơrá kơhnâ khât tung pêi pro dêi hnoăng cheăng mê.

Pôa Y Lươm Knul, Phŏ Kăn hnê ngăn Vi ƀan cheăm Krông Na tối ăm ngin ‘nâi, vâi krâ-nhŏng o tơkŭm po leh rơkâu xối a kơno têa Bay Rong, ối tung Buôn Đôn. Maluâ mê cho tơdroăng rơkâu xối dêi môi pơlê, la vâi krâ-nhŏng o ki ối a pơlê tâ tá achê mê pơrá troh lăm ngăn, ing mê, thăm rế pro tơdroăng mơdĭng mê thăm rế krip ro.

“A cheăm Krông Na, tơring Buôn Đôn, tĭng rơkâu xối kơno têa ga cho vâ mơhno tối cho hnoăng cheăng ki kal má môi ƀă hdroâng mơngế M’Nông. Kố cho khôi túa, vêa vong ki lĕm tro hiăng ai sap ing chal vâi krâ roh nah chôu ‘măn ăm ta troh nôkố, ga ai tơdjâk troh tơdroăng rêh kâ ối dêi kuăn pơlê. Ahdrối vâ tơkŭm po tĭng kơno têa mê, khu kăn pơkuâ hnê ngăn tơring, cheăm xuân hiăng ai tơdroăng hbrâ rơnáu, krếo thế mâu krâ pơlê i tơkŭm, hôp, tơno tơnêng, ai tá mâu pôa pơchâu rơkâu xối, mâu khu ngê̆ nhân tô chêng tôu koăng, kơhnhon xuăng, athế xing xoăng ăm tơrêm ngế, ngế ki lâi xuân ai tơdroăng cheăng pêi”.

Tiô khôi túa, vêa vong dêi mơngế M’Nông, tiưng rơkâu xối kơno têa mê cho vâ koh mơnê kơ xeăng, xeăng têa kroăng, xeăng têa ing ngo, ing hmốu hiăng pơtroh ăm kuăn pơlê khiá tro mêi ‘ló tôu lĕm, kuăn pơlê châ xo dêi hên kế tơmeăm; kuăn pơlê ai hên ivá vâ pêi cheăng kâ, pêi chiâk pêi deăng, mơjiâng tơdroăng rêh kâ ối phâi niân, hơniâp ro. Vâi krâ hmâ po mơdĭng mê drêng pơlê hiăng klêi xuâ dêi báu, krí dêi plâi, lâk dêi pôm, troh a hâi pơtê, rêm ngế tung pơlê pơrá lo kơpuih văng hngêi trăng, troăng klông, malối cho a kơno têa, troăng prôk troh a kơno têa athế krúa lĕm, ƀă ing tơdroăng mê, kô pơtối vâ mot tung rơnó pêi chiâk deăng a rơnó ki nếo.

Pôa Y Thơng Kđoh, krâ pơlê a Buôn Trí, cheăm Krông Na tối ăm ngin ‘nâi, xua ing tơdroăng ki loi kơ xeăng mê tĭng rơkâu xối kố cho roh ki vâ tơkŭm tâi tâng dêi pơlê pơla. Mâu tơmeăm hdroăng xua kuăn pơlê rơtế ƀă kuăn pơlê vâ mơhno tuăn loi tơngah, ƀă ing hiâm mơno ki tơrŭm mê.

“Kuăn pơlê ki veăng lăm troh ngăn a tĭng rơkâu xối kơno têa mê ga kơdrâm hên ‘nâng, roh ton chal vâi krâ nah, vâi ối djâ dêi phái vâ pế drôu xiâm ki tơdjuôm, troh hâi ki rơkâu xối mê, cho hâi mơdĭng ki vâi krâ-nhŏng o ối veăng tơlo dêi liăn ngân, kế tơmeăm rôe môi to chu, rêm ngế rơtế veăng tơlo môi iâ liăn ngân, kế tơmeăm vâ rôe chu, rơkâu xối. Tĭng rơkâu xối kơno têa chal vâi krâ roh nah hmâ tơkŭm po a khế 3 troh a khế 6 rêm hơnăm, rơkâu pâ kong mêi tro, tôu ‘ló, khía rơngiâp. Ki má péa nếo, ăm vâi krâ-nhŏng o, vâi kuăn ‘nĕng hdrối vâ mot tung rơnó ki nếo, tâi tâng kuăn mơngế tung pơlê pơla, cheăm bêng ai ivá mo rơdêi, têi ‘răng, kâi pêi cheăng kâ, pêi chiâk pêi deăng, pêi lo châ hên kế tơmeăm hên”.

Tung tĭng rơkâu xối kơno têa dêi mơngế M’Nông, mâu túa ki leh mơdĭng mê xua môi ngế pôa pơchâu ƀă 2 ngế ki gum tơdroăng cheăng. Pôa pơchâu hmâ hlo xuân cho ngế krâ pơlê lơ môi ngế ki ai tuăn mơno rơkê, kơhnâ, krâu kơhnâ tung pơlê pơla, châ xeăng ing plêng tŏng gum cho tơdroăng ki môi hiâm moi mơno dêi pó, ai hên ƀai ki rơkâu xối ƀă hlê plĕng tơdroăng rơkâu xối mê. Vâi ki mê cho mâu ngế ki teăng mâ ăm pơlê cheăm châ rơkâu xối ƀă mâu xeăng mê.

Tung roh ki po mơdĭng mê achê têa kroăng Srêpok, pôa pơchâu rơnuâ dêi ếo kơpĕn tiô khôi hmâ dêi vâi krâ roh nah, pêi pro mâu tơdroăng ki rơkâu xối kơ khu xeăng. Idrâp chêng koăng chuât tơniâ tơdrêng, hnối tơtro ƀă rơkong rơkâu xối, pơtroh mâu tơdroăng ki rơkâu xối, pói vâ dêi kuăn pơlê ‘na môi rơnó ki nếo, pói tơngah mêi tro tôu ‘ló, khía rơngiâp, pêi lo ăm rơnó la ngiâ châ xo hên báu phái, prá alâi, plâi pôm.

Tĭng rơkâu xối kơno têa ga ai 3 tơdroăng ki rơkâu xối, tung mê, ai tơdroăng rơkâu xối xeăng, rơkâu a kơno têa ƀă rơkâu koh mơnê kơ krâ pơlê ƀă mâu ngế ki gum tơdroăng cheăng. Pôa pơchâu Y Nga Glan, a Buôn Đôn tối ăm ‘nâi, tung roh ki rơkâu xối, mâu tơmeăm hdroăng kô pơtroh mâu khu xeăng ahdrối, klêi mê, nếo ăm tâi pơlê i ôu kâ, rơtế hơniâp ro. Tơdrêng ƀă mâu tơmeăm hdroăng ki kuăn pơlê hiăng hbrâ rơnáu mê, mâu tơmeăm ki ê, môi tiah chăng, têa, kơpê, on khâng, on trĭng, ôh tá păng lôi tung pơla pro rơkâu xối. Pôa pơchâu tối ăm ngin ‘nâi: “Ai hmê, ai phái, drôu, hơ’nêh mâm chu ƀă mâu tơmeăm ki ê.... Tĭng rơkâu xối kố ai sap ing chal vâi krâ, kâ pôa roh nah, ga hiăng ton, chôu phut kố pin pơtối rak vế, pêi pro tiô khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo tơná”.

Tung plâ rơâu xối mê, idrâp chêng koăng đi đo chuât xơtó, rơ-rêk kơhnhon xuăng mê rơmuăn rơpâ lĕm mơjiâng chiâng um méa ki lĕm ro achê têa kroăng Srêpok. Nâ H’Nụ Bu Dăm, ối a buôn Ea Mar, cheăm Krông Na tối ăm ngin ‘nâi: mâu pơlê cheăm dêi hdroâng M’Nông ki hên cho achê têa kroăng ki kố, vâi krâ-nhŏng o rah xo mâu thông têa achê drô têa kroăng vâ pro kơneăng têa.

“Xiâm kơnhŏng têa ing kroăng Srêpok akố xuân cho thông têa ki hiăng hmâ ton tĭn sap roh nah ƀă vâi krâ kuăn pơlê a kopơng tíu tơkăng kong kố. Tĭng rơkâu xối kơno têa ối cho vâ mơhno tối tơdroăng koh mơnê thông têa hiăng hiu ƀă ai xiâm kơnhŏng têa vâ vâi krâ-nhŏng o châ ôu hum, roh jíu, châ xúa ing kơnhŏng têa”.

Cho khôi túa, vêa vong sap ing chal vâi krâ roh nah ga ai pơxúa kân ó khât ƀă kuăn pơlê dêi hdroâng M’Nông a kơpong tíu tơkăng kong, tĭng rơkâu xối a kơno têa ôh tá xê to vâ mơhno tối tơdroăng ki kal, hnoăng rak vế xiâm têa dêi kuăn pơlê, mê ối cho roh ki vâ tơdjêp, tơrŭm pơla mâu kuăn pơlê, ing mê, vâ gum ăm rêm ngế kuăn pơlê châ trâm mâ, tơrŭm tởôa ƀă rơtế dêi pó rak vế ki kơnía git mâu hdroâng kuăn ngo tơná ki ai sap ing chal vâi krâ roh nah.