
Tung rôh mơđah tơbleăng xâp ếo pơtâk ki nếo má môi dó inâi “Mơngiơk Tây Nguyên”. Ngế ki kơchuâ jêp Nguyễn Việt Hùng hiăng tơkŭm ngê̆ thuât tê̆m prế ƀă kŏng vâ vêh mơhno mâu tơdroăng ki lĕm krê dêi ếo pơtâk hdroâng kuăn ngo môi tiah mơngiơk ƀă túa ki rơneăm pro lĕm. Rêm plâ ếo pơtâk pơrá ai to môi, ƀă tơdroăng ki tơvât mơngiơk khêi, prăng, bông phá dêi rơpó, djâ ăm tơdroăng ki tơrŭm pơla túa lĕm tro Xuăn ƀă Rơđế. Pôa tối, lối 20 hơnăm cheăng pơchoh chêp ếo pơtâk kuăn ngo, tơná pôa hiăng ai lối hrĭng túa kơchuâ pơchoh chêp, lối rơpâu túa ếo pơtâk xúa túa hdroâng kuăn ngo, la ếo pơtâk Mơngiơk Tây Nguyên ƀă mâu túa ki kơchuâ pơchoh jêp châ pro nếo tâi tâng cho “môi iâ tơdroăng tơrŭm pâ” ki pôa púi vâ pơtroh ăm kuăn pơlê hdroâng Rơđế a Dak Lak.
“Túa lĕm tro Rơđế ki hên cho tung mâu ếo pơtâk hdroâng kuăn ngo dêi á. Tung tuăn mơno á, hdroâng kuăn ngo apoăng ki á ‘nâi troh mê cho mơngế Rơđế. Ƀă mơngiơk bông dêi reăng kơphế tung mâu roh po mơdĭng mơ’nui hơnăm lơ apoăng malối hâk vâ khât ƀă á xua tung tuăn mơno ối tơxĭn nah, drêng tơƀai hdrâp chu a Dak Lak, tơnêi plêng bông môi tuăn príu mê mê̆, mơngiơk bông hlo lâp lu a mâu ngo ngối Tây Nguyên á hlo môi tiah tơdroăng ki hâk vâ dêi vâi hdrêng dêi tơná a mê”.

Mâu hơnăm achê kố, hên khu ki kơchuâ chêp hmân ếo a Việt Nam hiăng ƀă dế xúa ché pro tiô hdroâng kuăn ngo tung mâu rôh mơđah tơbleăng dêi tơná, vâ túa pơchế kố châ mơđah tơbleăng a mâu tíu mơđah tung tơnêi têa ƀă a kong têa ê. Ché, rơmoăngu, jiâ hdroâng kuăn ngo châ xúa vâ pro chiâng mâu túa kơchuâ chêp sap ing ki tơ’lêi hlâu, djâ xúa rêm hâi troh mâu ếo pơtâk ki lĕm krip, mâu kế ki xúa ƀă lơ ếo xŏn. Ngế ki kơchuâ chêp Ngọc Bích, Kăn pơkuâ inâi ếo pơtâk hdroâng kuăn ngo Bigally tối tiah kố, pơchông ƀă ếo pơtâk dêi mâu hdroâng kuăn ngo a mâu kơpong ki ê, ếo pơtâk Tây Nguyên ai tơdroăng ki xúa hên tâ xua tơ’lêi, lĕm, ƀă mơ’nhông ăm châ lĕm rơduăng ăm ngế ki xâp.
“Ếo pơtâk dêi mâu hdroâng kuăn ngo a Tây Nguyên mê á hlo vâi xúa hên tâ. Hdrối nah, ngin bu ngăn hlo mâu ếo pơtâk chal krâ kố a mâu rôh po mơdĭng, a mâu rôh po mâu tơdroăng tơkŭm mơđah tơbleăng dêi mâu kong pơlê xo. Laga nôkố mê á hlo tơdroăng xúa xâp ếo pơtâk Tây Nguyên gá hên tơ’lêi, drêng ngin kơchuâ chêp sap ing túa rơneăm pro dêi Tây Nguyên mê ngin pơchoh chêp châ hên mâu ếo pơtâk, sap ing ếo pơtâk chal krâ troh túa kơchuâ jêp chal nếo nôkố ƀă xâp tung mâu tơdroăng rêh ối rêm hâi gá hên”.

Tung pơla tơchĕng tơmiât kơchuâ chêh dêi ngế ki kơchuâ chêp ai tơdroăng ki veăng tŏng gum dêi ngê̆ nhân tê̆n ếo pơtâk a mâu pơlê cheăm. Cho túa pơchế chiâng pro lĕm ing kơpeăng kŏng rơkê dêi ngê̆ nhân, ếo pơtâk châ xúa tung mâu rôh po mơđah tơbleăng ƀă túa tơmiât kơchuâ chêp tiô chal nôkố, rak vế túa lĕm tro krê dêi rêm hdroâng kuăn ngo.
Jâ H’Ya Ƀuôn Krông, a ƀuôn Tơng Jŭ, cheăm Ea Kao, pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak tối, ếo pơtâk xúa tung tơdroăng rêh ối nôkố kô pro chiâng troăng prôk krá tơniăn tung rak vế ƀă mơnhông kế tơmeăm kơnía git kố.
“Á cho ngế ki tĕn ếo pơtâk hdroâng kuăn ngo mê tơná á púi vâ ếo pơtâk dêi hdroâng Rơđế pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột tối krê ƀă lâp lâp kong pơlê Dak Lak tối tơdjuôm, thăm nếo tá mâu ếo pơtâk hdroâng kuăn ngo a Tây Nguyên châ mơnhông rơdêi tâ, prôk tiô troăng ki rơkê plĕng, la ki lĕm khôi hmâ tơná ôh pá chiâng lôi. Sap ing túa ki rơneăm pro lĕm dêi chal krâ pin kô tĕn rơneăm, chiâng ếo pơtâk Tây Nguyên châ pro hên ƀă ai tơdroăng mơnhông rơdêi, tăng cheăng pro ăm vâi krâ nhŏng o tĕn pơchoh ếo pơtâk hdroâng kuăn ngo”.
A Dak Lak nôkố, ếo pơtâk hdroâng kuăn ngo dế rế hía rế chiâng môi kế tơmeăm túa lĕm tro tung mâu túa pơkâ mơnhông pơlê pơla. Hên khu tĕn hiăng tơrŭm ƀă khu mơdró kâ, khu pêi cheăng tơrŭm lơ mâu vâi pú hơnăm ối nếo pơxiâm vâ pêi cheăng vâ ăm kế tơmeăm ếo pơtâk kố châ tê tung kơchơ tê mơdró: sap ing kế ki chôu vế ôm hyô, kế xúa tung xâp ếo pơtâk, kế xúa tung rơpŏng hngêi troh ếo pơtâk xâp mơđah tơbleăng.
Mâu tơdroăng cheăng ăm hok tro, sinh viên troh a pơlê cheăm pêi mơnúa ngăn tĕn xuân veăng gum pro nếo túa ki châ hlo châ mơnúa dêi mâu ngế hơnăm ối nếo.
Nếo achê kố, tơdroăng tĕn ếo pơtâk tiô túa kuăn ngo châ tơkŭm hên mâu khu vâi droh ki lĕm rơduăng, mơngế ki ai châ ‘nhông, ngiâ méa lĕm ƀă mâu ngế ki rơkê tung tĕn mơjiâng ếo pơtâk ki châ ô eăng tung tơnêi têa ƀă kong têa ê, po troăng vâ mơđah tơbleăng ƀă thăm po rơdâ ki kơnía lĕm dêi túa lĕm tro tơmeăm khoăng kố, ing mê, veăng gum pơ-ô pơ-eăng ‘na túa tĕn mơjiâng hmôu jiâ dêi a pơlê cheăm tơná. Tiô jâ Nguyễn Thụy Phương Hiếu, Phŏ Kăn hnê ngăn Tuá lĕm tro, Tơ’noăng ivá ƀă Ôm hyô Dak Lak tối, tâng chiâng tơkŭm po tiah hmâ mê tơdroăng kố kô gum tơ’lêi hlâu ăm tơdroăng ki tơrŭm ƀă tê mơdró mâu kế tơmeăm ing hmôu jiâ, ếo pơtâk mê.
“Khu ngăn túa lĕm tro ƀă tíu pêi cheăng tơkŭm po tơdroăng púi vâ kô châ tơkŭm po tiah hmâ tung tơdroăng kố rêm hơnăm. Rêm rôh tơkŭm po mê kô ai mâu inâi, tơdroăng pơkâ phá tâ, vâ veăng gum pơ-ôu pơ-eăng mâu pơlê cheăng tĕn hmôu, ếo pơtâk, gum tăng tíu tê ăm mâu ngê̆ nhân, vâ mâu ngế ki pơchoh chêp rêm hâi ai mâu ếo pơtâk ki nếo tâ ƀă châ xúa hên tâ mâu ếo pơtâk ôh ti xê tung tơdroăng ki xúa ếo pơtâk mê ối ai hên kế tơmeăm ki ê nếo vâ pơhlêh tíu tê ăm vâi krâ nhŏng o ƀă pơ-ôu pơ-eăng mâu ngê̆ nhân”.

Tơdroăng ki xúa ếo pơtâk chal krâ tung mâu ếo pơtâk chal nếo nôkố kô veăng gum pro ki lĕm dêi prế pơchoh kố troh a chê tâ ƀă kuăn pơlê, chiâng tíu ki trâu hngế tâ vâ rak vế ƀă mơnhông ki kơnía dêi túa lĕm tro ếo pơtâk hdroâng kuăn ngo, pơ-ôu pơ-eăng cheăng tĕn ƀă mâu ngê̆ nhân ki tĕn. Pakĭng mê, vâ ếo pơtâk hdroâng kuăn ngo châ mơnhông tơniăn, kal ai tơdroăng ki mơ-eăm pêi tơdâng tơ’mô, pro tơdroăng cheăng tung la ngiâ lĕm tro sap ing tơdroăng ki hnê cheăng, tơmiât pêi rơkê mâu túa pơchoh chêp, mơjiâng inâi troh rak vế hnê mơhno tơnêi tíu ăm mâu kế tơmeăm ếo pơtâk kong pơlê.
Viết bình luận