Pôa Nguyễn Thiện ối a tôh 7 bêng Yên Thịnh, pơlê kong kơdrâm Yên Bái hơnăm kố hiăng 90 hơnăm laga xuân ối pâ tung tuăn ngôa mâu hâi khế pơxiâm pro mô đô̆i ki pôu râng tơdroăng tơpui tối tơbleăng, khế 3/1950, drêng pôa nếo ai 16 hơnăm. Pôa Thiện tối ăm ‘nâi, leh tơbâ trâu má môi tung tơdroăng veăng tơplâ xâ Điện Biên Phủ cho rơtế khu pú hâk ro châ tơmâng ngo Văn (Đăi tươ̆ng Võ Nguyên Giáp) tơpui tơno, pơchân ‘na tơdroăng tơniăn pôu râng tơdroăng tơpui tơbleăng tối kum tung tơdroăng tơplâ, môi hnoăng cheăng ki kal má môi:

“Tâi tâng đông châ krếo troh a tíu plông tơmâng ngoh Văn tơpui. Ngoh Văn tối ‘na tơdroăng péa roh tơplâ kố nah, ƀă nôkố hbrâ troh roh má pái. Tơpui ‘na tơdroăng tơdjuôm môi tiah lâi, ngoh tối krê tơdroăng tơpui tối tơbleăng thế troh, ôh tá chiâng kreăng tơdế rá’’.

Tung tuăn pâ dêi pôa Thiện, kơxê hâi lơ 7/5 cho drêng ki tâ tung hiâm mơno ro khât, tâng tối Pơhlăng hiăng thu, mâu mô đô̆i kơbố xuân phiu ro tá kâi tối:  

“A Khu xiâm pơkuâ krếo phôn chu a mâu đông; ngoh ki pơkuâ ngin, ngoh tối tơbleăng chu troh mâu rơ’jíu, tối khât cho phiu ro ‘nâng’’.

Pôa Phan Như Lục, kot mâ hơnăm 1931 xuân ối a bêng Yên Thịnh, pơlê kong kơdrâm Yên Bái nah cho ngế lêng tơplâ pĕng kanŏng hơ’muăn: mâu hâi tơplâ pá puât a Điện Biên Phủ toi kơnŏng mot klêi mê toi lo, chiâ klôh koi tung kơdâm tơnêi... mâu tơdroăng ki mơ-eăm ƀă hiâm mơno dêi mô đô̆i cho rơdêi, plâ pro lêng kong têa ê tâi troăng vâ châ tŏng kum pro vâi chiâng thu:

“Kơnôm châ pơtâng tối hnê hriâm ƀă hlê plĕng dêi nhŏng o mâu lêng mê drêng mê nah râ kơpêng tối pá xôp tơmâng; loi tơngah tiô a Đăi tươ̆ng; luât pơkâ mot xuân chiâng luât pơkâ lo xuân tơ’lêi hlâu. Lêng kong têa ê tro kơdrâ, tro mơdât troăng vâ tŏng kum ƀă kanŏng, ôh tá châ tơƀrê tung tŏng kum ƀă troăng tơƀai xua mê ôh tá ai klâi ôh’’.

Chôu vế tơdroăng ton nah ‘na Ƀlêi trâng Điện Biên Phủ ối châ rak tung mâu kế tơmeăm krih tơviah hiăng châ mâu kơvâ cheăng kong pơlê Yên Bái tăng rah, mơđah tơbleăng a kơdrum dêi Tíu chôu ‘măn tơmeăm khoăng ton nah, hiăng vêh mơhno tơdroăng khên tơnôu dêi kuăn pơlê mâu hdroâng kuăn ngo kong pơlê Yên Bái kum rơtế ƀă lâp tơnêi têa pêi pro chiâng môi ƀlêi trâng Điện Biên Phủ.

Pôa Lý Kim Khoa, Kăn phŏ pơkuâ Tíu chôu ‘măn tơmeăm khoăng ton nah kong pơlê Yên Bái tối ăm ‘nâi, mâu tơmeăm ki tăng rah chôu ‘măn cho hên, ing hnêa kân, hnêa kŭn, mâu ếo xâp mơdât răng pĕng, kơxâk, pong tâ phái troh mâu hlá cơ tơ’noăng dêi khu lêng ƀă kuăn pơlê Yên Bái tung hneăng 1952 – 1954 ƀă hía hé. Tung mê, ai mâu tơmeăm ki kơnâ môi tiah hlá cơ kơtúa ki hên mơngiơk hơnăm 1953 dêi Khu pơkuâ kŏng trương troăng 13 diâp ăm khu droh rơtăm djâ troăng ahdrối pêi cheăng a văng Lũng Lô:

“Hlá cơ kơtúa ki hên miơk drêng mê nah xúa vâ hnê mơhno mâu khu rơxế pơto pháu hnêa, ‘mrâm pháu tơkâ hluâ văng Lũng Lô, tro Cò Nòi ƀă to a Điện Biên Phủ. Mâu tơmeăm a kố cho kơnâ xua gá ối ƀă mâu lêng’’.

Tơrôu tơdroăng mơnhông tơtêk tơnêi têa, 70 hơnăm hdrối mâu tơdroăng ti tăng pro tơdroăng ‘mêi dêi thưk yân Pơhlăng, Khu xiâm kal kí Khu xiâm pơkuâ Đảng hiăng hôp tơpui tơno ƀă Pơkâ tơbleăng pơkâ pêi tơrŭm cheăng Đông – Xuân 1953 – 1954. Kong pơlê Yên Bái drêng mê nah châ Đảng ƀă Chin phuh pơcháu ăm po troăng 13 ing kơno tuk Phà Hiên (Tuyên Quang) lăm Ba Khe to a văng Lũng Lô. Ƀă tơdroăng xông tơplâ xâ, khŏm mơ-eăm veăng tung tơplâ xâ, Đảng ƀô̆ kong pơlê Yên Bái hiăng veăng tơpui tơno pơkâ pêi tơplâ hbrâ ăm tơdroăng tơplâ Đông Xuân.

Nôkố tơmeăm ki u ối hâi kố mê cho pơkâ kơxô̆ 15 dêi Khu pơkuâ kong pơlê Yên Bái ‘na tơdroăng pêi kêi đeăng tơdroăng xing xoăng klâng chiâk ăm kuăn pơlê, hơnăm 1953; Pơkâ dêi Khu pơkuâ kong pơlê Yên Bái hâi lơ 2/5/1953 ‘na mơjiâng Khu pơkuâ Kŏng trương rơnêu troăng kân 13... Jâ Hoàng Thị Thanh Thủy, Kăn pơkuâ Tíu xiâm rak tơdroăng ton nah kong pơlê Yên Bái tối:

“Mơ-éa chêh mê hên mơ-éa ki kơnâ tối troh mâu tơdroăng ki châ tơƀrê dêi khu lêng ƀă kuăn pơlê kong pơlê Yên Bái kum pro ƀlêi trâng Điện Biên Phủ. Tung mê ai mâu Pơkâ dêi Khu pơkuâ hnê ngăn Đảng ƀă mâu mơ-éa chêh, mơ-éa ki kal dêi Vi ƀan tơplâ mơdât lêng kong têa ê pơkuâ tơnêi têa kong pơlê Yên Bái tơbleăng Chin phuh veăng tơlo liăn rôe kế kâ, tơmeăm kâ kum ăm tơdroăng tơplâ’’.

Tâi tâng mâu tơmeăm chôu vế krih tơviah châ Tíu chôu ‘măn tơmeăm khoăng ton nah Yên Bái tơrŭm ƀă Tíu xiâm chôu ‘măn tơmeăm mơnhông kong pơlê Yên Bái tơkŭm po mơđah tơbleăng a kơdrum dêi Tíu chôu ‘măn tơmeăm khoăng ton nah kong pơlê Yên Bái klăng leh tơbâ 70 hơnăm Ƀlêi trâng Điện Biên Phủ vâ kuăn pơlê ƀă tơmối hlê plĕng nhên tâ ‘na mâu tơdroăng veăng kum dêi khu lêng ƀă kuăn pơlê kong pơlê Yên Bái tung tơplâ xâ Điện Biên Phủ.