Klêi kơ’nâi “pơtăm chât tơdrốu hâi măng pong ngo, koi tung klôh, kong mêi rơdjêk, kâ hmê ki ai pliâm chuâm’’, hâi lơ 7/5/1945 khu lêng ƀă kuăn pơlê ‘nhê tah tâi tâng khu lêng xâ tung đông a Điện Biên Phủ. Kố cho môi tíu tơplâ kân rơdêi má môi dêi lêng Pơhlăng a Đông Dương, vâ mơdât tá môi kơpong kân rơdâ dêi Tây Bắc ƀă Thượng Lào, ƀă tơmiât hdrối tung pơla 18 khế kô kơdê hên khu mô đô̆i pin, la ngiâ pơkuâ tơnêi tơníu Việt Nam ƀă mơdât mâu lêng tá Nam Đông Dương.

Ƀă hiâm mơno tơplâ khên tơnôu, tơmiât pêi rơkê khu lêng ƀă kuăn pơlê pin hiăng pâm ‘nhê tâi khu lêng xâ a Điện Biên Phủ, kơdê ƀă rup rêh tâi tâng 16.200 ngế lêng kong têa ê, pĕng klêh 62 toăng tơƀai, rup xo 64 toăng ô tô ƀă tâi tâng pháu hnêa, mê cho tơdroăng ki hâk tơngăm ki kân má môi tung tơdroăng rêh ối dêi khu lêng ƀă Trung tươ̆ng Đặng Quân Thụy, drêng mê cho kăn ƀô̆ tơplâ, mơjiâng tíu séa ngăn tíu đông lêng tơplâ kong têa ê:

“Klêi kơ’nâi ƀlêi trâng lêng kong têa ê mơnhên pin phá tơ-ê tâ hdrối. Ahdrối nah vâi ôh tá bê xâu, to lâi ngế kum cheăng Mih troh khu ki kố troh mê troh khu ki tá tối Điện Biên Phủ cho ôh tá chiâng thu thế ƀlêi trâng. Kheăn kơdeăn păng ‘nâng, drêng thu mê vâi mơnĕn dêi pó hên, ƀă vâi mơnhên pin cho phá tâ hdrối nah cho hên. Ai mâu ngế kăn pơkuâ lêng mơhno nhên khât cho Khu lêng kuăn pơlê Việt Nam hiăng ƀlêi trâng Khu lêng Pơhlăng a Điện Biên Phủ. Tơdroăng ki hlo nhên mê, cho khu lêng pin lối 10 hơnăm tê. Tiah mê prôk troh ki mơgêi cho môi hdroâng mơngế kŭn ai khŏm mơ-eăm, ai tơmiât pêi rơkê ƀă ai môi tuăn châ kuăn pơlê tŏng kum ai mâu ngế pơkuâ mê kô kâi plâ hnâp mâu khu lêng kong têa ê ai hbrâ pháu hnêa rơdêi’’.

Grup tíu tơplâ ki rơdêi má môi dêi khu lêng xâ tro kơdê, pơkâ pêi Nava tro plâ hnâp, plâ ‘nhê troăng pro mơdon tơplâ hdi tơbriât tơnêi tơníu dêi đê̆ kuô̆k Pơhlăng – Mih, po ngiâ méa nếo ăm roh tơplâ xâ. Phŏ Yăo sư, Tiê̆n sih Nguyễn Đức Hòa, Hngêi trung Đăi hok Sài Gòn mơnhên:

“Plâ ƀlêi trâng thưk yân Pơhlăng, kum mơgêi ƀlêi trâng roh tơplâ hnâp khu lêng kong têa ê. Pơhlăng hiăng thu thế lo vêh ing Đông Dương. Ƀă Mih thu tung tơdroăng vâ pro mơdon tơplâ Đông Dương ƀă lâp plâi tơnêi pro chiâng tơplâ Đông Dương, Mih mơ’no liăn a hơnăm 1954 cho 555 rơtal france, châ 73% kơxô̆ liăn dêi Pơhlăng. Mih vâ ƀlêi trâng má mơ’nui ƀă vâi vâ lâp plâi tơnêi pro luât tơdroăng ki tơplâ Đông Dương, laga roh tơplâ Điện Biên Phủ hiăng pro ăm ôh tá chiâng pêi pro tơdroăng ki mê’’.

Ton tơrôu ‘na hâi khế kum hlo nhên ‘na tơdroăng mơnhông kân kĭn dêi ƀlêi trâng Điện Biên Phủ. Ƀlêi trâng hiăng pơtê roh tơplâ ton hơnăm tơtrâ Pơhlăng, pêi kêi đeăng roh pơhlêh hdroâng mơngế kuăn pơlê pơkuâ dêi hnoăng cheăng a peăng kơnhŏng, gâk kring krá tơniăn tơdroăng châ tơƀrê kăch măng khế 8/1945.

Phŏ Yăo sư - Tiê̆n sih Trần Ngọc Long – Kăn phŏ pơkuâ, Kơ koan xiâm lich sưh Quân sư̆ tối nhên, ƀlêi trâng Điện Biên Phủ hiăng tơleăng lĕm tâi tâng peăng Kơnhŏng tơnêi têa pin, roh kăch măng hdroâng mơngế kuăn pơlê pơkuâ dêi hnoăng cheăng hiăng kêi đeăng ƀă to mơjiâng chuh nghiah xah hô̆i:

“Ƀă ƀlêi trâng Điện Biên Phủ, roh apoăng môi tơnêi têa tro hdi ai tơdroăng cheăng kâ ôh tá tơtêk hiăng plâ ƀlêi trâng môi đê̆ kuô̆k ai tơdroăng cheăng kâ, cheăng lêng ó. Mê cho tơdroăng ki iâ ai tung tơdroăng mơnhông cheăng lêng lâp plâi tơnêi. Pin hiăng pơtê roh tơplâ xâ 9 hơnăm ton tĭn ƀă pơtê hlối hdi tơbriêt ton xŏn vâ chê 100 hơnăm dêi chuh ngiah thưk yân ton nah. Pin hiăng ai châ tơdế têa vâ pin mơjiâng tơmeăm khoăng ăm chuh ngiah xah hô̆i. Tơdrêng amê mơjiâng khu pa rŏng kân ăm roh tơplâ xâ 21 hơnăm pơtối. Ƀlêi trâng Điện Biên Phủ hlo nhên ki rơdêi dêi Việt Nam tung lâp plâi tơnêi châ mơdêk. Việt Nam yân chuh kŏng hoa mot tung hneăng hôp Geneva ƀă môi tơnêi têa ki tơ-ê, cho ngế ki ƀlêi trâng”.

Ƀlêi trâng Điện Biên Phủ hiăng pro môi pơkâ, pâm ‘nhê pơkâ pêi Nava, plâ ‘nhê tơdroăng vâ mot hdi tơbriât, ‘nhê troăng vâ pro mơdon tơplâ hdi tơbriât tơnêi têa dêi đê̆ kuô̆k Pơhlăng – Mih, mơjiâng tơdroăng ki pơhlêh, po môi ngiâ méa nếo ăm tơplâ xâ. Pơkâ thế Chin phuh Pơhlăng thế kĭ tơkêa Geneva, pơtê tơplâ, vêh mơjiâng hơniâp lĕm, tơkêa nhuô̆m tơnêi krê hnoăng pơkuâ môi tuăn tâi tâng tơnêi tơníu dêi 3 kong têa Đông Dương.

Ing ƀlêi trâng Điện Biên Phủ, hên ƀai hriâm túa ki rơkê tơtro hiăng mơnhông, pêi kêi đeăng ƀă mơdêk râ nếo tung tơplâ xâ Mih ‘’plâ ăm Mih vêh dêi tơnêi têa, plâ ăm Ngụy ôh tá khên xếo’’ djâ tơniăn krê, môi tuăn tơnêi têa. Tiô Đăi tă, Tiên sih Lê Thanh Bài, Kăn phŏ Kơ koan Lich sưh Quân sư̆, ƀlêi trâng Điện Biên Phủ 70 hơnăm hdrối hiăng pro lâp plâi tơnêi ‘nâi troh Việt Nam, nhuô̆m, ối achê ƀă Việt Nam:

“Việt Nam – Điện Biên Phủ hiăng chiâng inâi krếo achê, hmâ ƀă lâp plâi tơnêi. Tơdroăng ki mê chiâng tíu ối dêi tơnêi têa pin, pro ti lâi vâ ki kơnâ dêi Điện Biên Phủ ôh tá xê to pin mơgêi roh tơplâ xâ ton gâk kring mâu tơdroăng châ tơƀrê kăch măng khế tơheăm. Mê ki kơnâ mê ai veăng kum tung tơdroăng rơxông ối nếo dêi Điện Biên Phủ tung hneăng nôkố. Mê cho môi pơlê pơla mơhé lâp plâi tơnêi pơhlêh laga ki kơnâ dêi môi tơnêi têa hdroâng mơngế xuân châ mơnhên’’.

70 hơnăm hiăng hluâ, ki kơnâ tơdroăng mơnhông dêi Ƀlêi trâng Điện Biên Phủ rế hía rế châ ngăn tâi tâng ƀă mơdêk to a râ a’ngêi nếo. Mâu rơxông kơ’nâi đi đo hâk tơngăm ‘na ƀlêi trâng Điện Biên Phủ tối krê ƀă mâu roh tơplâ xâ lêng kong têa ê tối tơdjuôm vâ rơtế mơ-eăm hên tâ mê, khŏm mơ-eăm tâ tung roh mơjiâng tơnêi têa hơniâp lĕm, rơdêi, mơnhông tơtêk. Ing mê, Phŏ Yăo sư, Tiê̆n sih Nguyễn Đức Hòa tối:

“Tiô á, ki kơnâ, ki tơdjâk gá xuân ối trâu rơdâ ƀă mơni gá ối a pin thế ‘nâi mơnhông mơdêk. Lâp plâi tơnêi hiăng ‘nâi troh môi um méa khên tơnôu môi hdroâng mơngế ƀlêi trâng a Điện Biên Phủ, mê lâp plâi tơnêi xuân kal hlo môi tơnêi têa Việt Nam rơdêi, mơnhông tơtêk. Tiah mê tơdroăng ki tơbâ ‘na tơdroăng ki khên tơnôu dêi Điện Biên Phủ ôh tá tơtrot tung hiâm mơno kuăn pơlê Việt Nam ƀă kuăn pơlê lâp plâi tơnêi’’.

Ngăn a tơdroăng mơnhông hdroâng mơngế, rêm môi hneăng pơrá vê hdró hnoăng ƀlêi trâng kân, mâu Bạch Đằng, mâu Chi Lăng, mâu Đống Đa, Điện Biên Phủ, tơdroăng tơplâ Hồ Chí Minh ƀă hía hé. Mê đi đo tơdroăng ki mơhnhôk kân ăm tâi tâng Đảng, tâi tâng kuăn pơlê, tâi tâng khu lêng pin pơtối mơnhông tơxâng tung tơdroăng mơjiâng tơnêi têa, môi tiah pơkâ Hneăng hôp Đảng 13 hiăng pơkâ troh hơnăm 2045 tơnêi têa pin tơnêi têa mơnhông, pêi lo liăn hên ƀă hía hé. Ki ó rơdêi khôi túa mơnhông ƀlêi trâng cho kế ki kum ăm mâu tơdroăng pói vâ tơdjêp tơdroăng pói vâ, djâ tơnêi têa pin krá tơniăn mơ-eăm to a mâu râ a’ngêi ki nếo.