Pôa Phạm Văn Thể, ối a kong pơlê Hà Nam, maluâ hiăng 94 hơnăm la ivá châ chăn xuân ối mo rơdêi ƀă tuăn ngôa ối tơleăng. Ƀriê pâ dêi mâu tơdroăng ki veăng lăm plâ xâ a Điện Biên Phủ kơtăn kố ai 70 hơnăm vêh ngi hdrối, pôa hơ’muăn tối, hơnăm 1953, pôa lăm pro mô đô̆i ki xiâm, rế tơplâ, rế hnê tối, cheăng tung Sư đoân ƀô̆ ƀinh 301. To lâi hơnăm ki mê pro pôa chôu vế má môi, drêng mê nah, pôa rơtế ƀă dêi pú hmâ plâ tât troăng ki chiân kế kâ, pháu hơnêa, răng ‘mrâm dêi khu lêng Pơhlăng ing kong têa Lếo chiân troh a tíu tơplâ Điện Biên, maluâ, ối tơnôu lăm plâ ƀâ a mâu đông Pơhlăng vâ tơbriât xo pháu hơnêa:

“Đông dêi lêng Pơhlăng hmâ pro môi tiah um 3 víu, krá kâk ‘nâng, ai 7 râ vâi kâng, ngăn môi tiah xâk răng imá, vâi pro kơnâng a’ngêi, kơnâng meăm ki kú tơpung tơpăng, hên râ, pá kơdâm vâi chiâ pro pơkôt xŏn 2 met, xâ 2 met, tơdúa mot tung mê ôh pá chiâng, xua tung dế cho to sŏng tâi tâng”.

Pá puât ga tiah mê, la ƀă hiâm mơno khŏm châ tơbriât xo pháu hơnêa dêi xâ, mê mô đô̆i pin hiăng mơ-eăm kâi chân tơkâ luâ hên tơdroăng xapá, pin bu chiâng tơplâ tiô túa yu kit ƀă xâ a kơmăng xo:

“Troh 7 chôu kơmăng, á xuân ối achê đông  Pơhlăng, lêng Pơhlăng seá on, to ton vâi pĕng môi xôh ‘’pu pung’’. 3 víu mê ai 3 to pơkôt, 3 ngế lêng gak ngăn, 3 to xơplê vâi hlŭm drêng nhôm ai mô đô̆i hiăng râ tâ tá. Tíu ki lâi ôh tá ai xơplê tơkéa vâ tối tíu ki mê vâi dế ối koi. Á koi pơtê ối pá kong, tơkôm, drêng lêng Pơhlăng hiăng tơngôu, lơ koi hlâk, mê á thâ djâ min ki kân, kât a kơnâng meăm, klêi mê, toi kơxái ăm ga pơtôu, pro tơ’nhê tâi tâng kơxái meăm, drêng mê, pin nếo châ mot. Drêng hiăng tâng pơtôu min mê lêng Pơhlăng kơtâu, kơmăng ngin séa on mot tung pơkôt, ngin châ xo tâi tâng pháu hơnêa, trung liên ƀă tiêuh liên. Troh hâi vâ chê tơhnong Điện Biên, mâu đông ki ku kŭn ngin hiăng châ pơkuâ xo tâi tâng”.

Xua ôh tá bê pháu hơnêa, ‘mrâm răng, ôh tá ai tŭm mơngế lăm plâ xâ, ôh tá bê phái kâ, mê tâi tâng khu môi đô̆i hiăng tối pơtâng athế kơdĭng tŭm têk mâu tơmeăm khoăng. Pôa Nguyễn Văn La, 93 hơnăm, ối a Tuyên Quang, cho lêng kơnŏng Sư đoân 351 vêh chôu pâ, tơdroăng ki rak kơdĭng pháu hơnêa, ‘mrâm răng vâ tơplâ xâ drêng mê nah xuân trâm hên xahpá, ton hâi, ai kơnŏng ki ‘nâ bu ối 5 pŭm răng xo.

“3 toăng kơnŏng ki xúa vâ pĕng tung kơpong 3 ha kố athế ai hên răng, kơnŏng ki mê kal ó khât drêng vâ pĕng ƀâ tiô lơ gât ki hiăng kơchuâ, ai 4 toăng  kơnŏng la bú xúa 1 toăng kơnŏng pĕng 1 pŭm răng xo, ôh tá khoh pĕng răng má 2. Mô pŭm răng kơnŏng, drêng mê nah ngin êng ki kơnâ 1 pŭm răng ki kố, tâng vâ rôe báu phái kô bê chĕm môi rơpŏng kâ plâ hơnăm”.

Hlo ai tơdroăng kố, Khu pơkuâ ngăn hneăng tơplâ Điện Biên Phủ hiăng pơkâ thế “Tơbriât xo paraxut, xo răng ‘mrâm”, hnoăng cheăng kố rêm khu mô đô̆i ngin hiăng pơrá pêi pro tiah mê. Tơkâ luâ hên roh tơplâ, mâu đông mô đô̆i hriâm hlê plĕng ƀă mơjiâng chiâng túa pêi pro “tơbriât xo pháu hơnêa, kơmăi kơmok, pơkeăng, klêi mê nếo troh a kế kâ. Xo tơmeăm ki achê xâ hdrối, tơbriât xo tíu hơngế kơ’nâi; tâng ôh ti kâi châ xo mê nếo pro tơ’nhê”. Pôa Nguyễn Văn La hơ’muăn tối:

“Tâng Pơhlăng kơ’neh paraxut pơto răng ‘mrâm, pháu hơnêa, mê ga hngăm, pơraxut ki mê rĕng klêh a’nâi, a tơnêi, tơmeăm ki mê ôh tá kơneăng troh a peăng pin ối, la tâng vâ pơtroh kế kâ, xua ga hiâ, mê pơraxut kơneăng tơpê vêh tíu ê. Drêng kơ’neh ing tơƀai pin hyôa ngăn, tâng cho pháu hơnêa mê pin tơkôm a kơmăng, pin plâ yu kit utâi utá. Ôh tá xê pin châ xo mê ga hiăng tơniăn, xua luât tơplâ pơkâ kơtăng khât, ôh tá xê châ xo pháu hơnêa, ‘mrâm răng mê plâ tơná xâ tơdrêng mê hlối, mê athế tối tơbleăng ăm khu kăn; la lâi khu kăn hiăng ăm phep ah mê nếo chiâng xúa”.

Tung hnoăng pêi pro kố, mô đô̆i pin hiăng châ xo 5 rơpâu răng kơnŏng 105mm ing paraxut ki Pơhlăng kơ’neh dêi ing tơƀai. Tâi tâng mâu răng ‘mrâm ki pin châ xo kố, pin xúa vâ tơplâ tơná xâ, vâ pôi tá ai đông mô đô̆i ki lâi ôh tá bê răng kơnŏng, ‘mrâm pháu. Tâi tâng tơmeăm ki mô đô̆i pin hiăng châ xo ki Pơhlăng drêng mê nah ai dâng 1 rơpâu tâ̆n răng kơnŏng, ‘mrâm pháu, ƀă pháu hơnêa. Đăi tă Nguyễn Hữu Tài, 92 hơnăm, Trung đoân 209, Đăi đô̆i 312 vêh chôu pâ rêm roh “tơbriât xo paraxut vâ xo răng kơnŏng ‘mrâm pháu” tung hneăng tơplâ Điện Biên, ngiâ méa hiăng hlo nhên tơdroăng ki hâk tơngăm ‘na tơdroăng ki pĕng tơplâ tiô túa yu kit, mê khoh châ xo tơmeăm xâ:

“Pĕng plâ utâi utá cho troăng pơkâ, túa tơplâ dêi Khu pơkuâ ngăn hneăng tơplâ, kơtâu hmuâ achê đông xâ, athế chiâ klôh i krâu, ăm mâu vâi nhŏng o, ngế ki pĕng rơkê má môi, la lâi ai môi ngế mô đô̆i pin lo ing pơkôt Pơhlăng châ xo tơmeăm lơ xo paraxut mê pin athế pĕng ngi ‘ngêi, pĕng tâ tá. Ing mê, khoh chiâng ai tơdroăng ki pĕng utâi utá. Maluâ ai drêng ‘nâ tơƀai kơ’nêh tơmeăm pơla đông pin ƀă đông lêng Pohlăng, lơ kơ’nêh tro a kơnâng, mô đô̆i pin xuân athế pĕng mơnhâu vâ khoh châ tơbriât xo tơmeăm ki mê, xâ Pơhlăng ôh tá khên lăm xo, troh a kơmăng pin troh a tíu mê toi djâ vêh. Xua mê, tơdroăng pĕng utâi utá, hnối  tơbriât xo parãut ƀă chiâ klôh, chiâ pơkôt, 3 tơdroăng cheăng mê hơniâp ro ‘nâng, lăm pĕng ukố umê pin châ pĕng xâ Pơhlăng, châ tơbriât xo tơmeăm Pơhlăng”.

Ƀlêi trâng dêi Hneăng tơplâ Điện Biên Phủ hiăng chôu ‘măn ăm pin hên ƀai mơhriâm tơplâ ki rơkê, ki ‘mâi mơnhông xahpá, ing mê, chiâng tơdroăng ki tơ’lêi hlâu. Mâu ƀai mơhriâm ki mê kô pơtối châ hriăn plĕng, pơtối mơdêk, ƀă hnối xúa tung hneăng mơjiâng ƀă mơnhông Tơnêi têa chal nếo nôkố.