Dalam baoh hatai dar tal jaman hu rilo ndap nda ngak meng patau di inem mek pakat negar hu angan Gành Đá Đĩa, daok di xa Tuy An Đông, tinh Dak Lak, meng atah, tuai damuai hu pang mboh sap ragam patau daok ngak jeng yava sap karei gauk. Dom kadha adaoh katmang yau ye Cô gái vót chông, Tiếng đàn Ta lư, Cô gái Pako,… atau dom kadha ragu di rairah dam dara bahrau danei angan hu dom urang kamei me-in biak gheih. Sap ragam ragu sameng tagok pablak saong sap yava bahrau ngak ka urang pang ragam mboh biak chreih chrai.

Oh tok lac di Gành Đá Đĩa, di inem mek Bimong kalan Tháp Nhạn, daok di phuong Tuy Hòa, Tinh Dak Lak, dom urang gheih tangin daok sit thun umo – dalam nan hu anek urang kamei, jeng daong ba ragam ragu meng patau mai jaik jang saong rah ra bhap bini. Sa-ai kamei  Phạm Thị Mỹ Linh, daok di xa Tuy An Đông, tinh Dak Lak ndom meyai lac:  “Me-in hu sa kadha ragu patau ye lahik labaih 5-6 bilan, dalam tukvak meng 5-6 bilan nan ye dua bilan akaok brei pasram tangin biak rilo. Ngak randap saong mbok lac hu makna di abih tuk akaok meti me-in ragam ragu patau, sa ine tangin tacei saong ine tangin piah drei pan gal taong, daok dom tangin karei ye drei brei palao saong drei pagam jaik di gah likuk ini piah tuk drei taih nyu hu kandeih piah paglaong mbok tagok piah ka sap yava di nyu sameng jang”.

Tui dom urang roh duah ilamu, ragam ragu meng patau ieu lac sa janih ragam ragu taih hu yava meng jaman klak abih di Viet Nam, daok dalam jaman akaok sajarah tien su, ngan haong yava sap danei tagok pang biak bangi biak gheih. Di Gilang khik drap ar Phu Yen, baoh yau ragam ragu meng patau Tuy An, hu duah mboh di thun 1992, urak ini daok hu khik piah saong parang yau sa dalam ndap nda yao klak hu yaom glaong. Bộ yau ragam ragu meng patau ini hu tukvak atah di ini labaih meng 2.500 – 3.000 thun, lagaih jang dut saong dom ragam ragu patau karei ka sap yava ka yua daok ginup bộ, daok tamo saong hu yava sap daok njauk. Amuk Ly Ca, sa urang ngak bruk di Gilang khik drap ar, yaih khan lac: “Bộ yau ragam ragu Tuy An hu duah mboh di tinh Phu Yen meng thun 1992, hu ngak meng janih patau hu angan riolit pocia, dalam nan hu 8 janih yava sap saong dom yava sap ini hu dui atah saong panak katut karei karei gauk, kayua yau nan ye nyu ngak jeng yava sap ragam ragu karei di dom baoh patau”.

Meng yau patau asal tamo di nyu bahrau hu 8 ragu, dom urang gheih tangin daok di bhum palei hu patagok jeng ralo ragam ragu jang, mada jeng hu baoh yau patau ralo ragok tal 35 ragam patau, piah brei mboh kadha ragu hu yava sap glaong biar khang cadu karei gauk. Ong Nguyễn Minh Nghiệp, urang ngak po gah jirah Hồn Xưa lac urang ba drei ngak dahlau bruk ngak ragam ragu saong neh janih patau Tuy An. Ong Nghiệp khan, meng thun 2013, ong duah thau ka ragam ragu patau meng kan di Tuy An blaoh pataom khik saong ngak ragam ragu patau bahrau.

“Duah thau ka ragam ragu patau, blaoh drei roh duah ka ragam ragu patau meng kan klak di Tuy An, duah janih patau di ragam ragu patau Tuy An piah neh jeng ragam ragu patau njauk saong asar yava ragam ragu di nyu bahrau urak ini. Drei duah hu patau blaoh ba mai paoh sarak, drei ngak habar ka nyu lagaih yau bộ ragam ragu Tuy An tok hu pluh dom asar sap yava bo drei patagok jeng dua pluh dom atau jeng labaih klau pluh sap yava ragam patau".

Oh lac sa janih ragam ragu phling meng jaman kan klak, ragam ragu patau di Tuy An harei ini jeng sa banah di ndap nda jirah ilamo gheih karei di labik gah Pur Negar. Dom patau tapa tangin di urang menuac jeng sa ragam ragu bahrau hu sap yava gheih bangi pang, oh lac dui pachreih tuai damuai jirah blaoh nyu daok pagam saong raidiuk, nghe thuat seni saong ilamo di bhum taneh Tuy An, tinh Dak Lak jaman harei ini./.