HTX njam bingu- ravang me-in saong dam dara di ban sit Măng Đen, huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum, hu rilo dam dara bangsa Xơ Đăng hu mbaok tame ngak bruk. Hadei di tuk camereip oh ka bhian randap, sa-ai A Quả, umo 18 thun daok di palei Tu Cần, xã Hiếu, hu tui samu haong bruk ngak. Gam haong yaom jien bilan tani tanat raidiuk ka drei saong daong hu ka amaik ame, sa-ai A Quả brei thau lac drei daok bac hu biak rilo ilamu dalam bruk ngak nong hữu cơ saong pandar cong nghe dalam bruk ngak:   “Sa harei ngak bruk di dahlak, camereip abih lac mek phone tangin di drei tabiak saong peih app tagok iek dom bruk ngak di drei harei nan. Mesup mon 7 taom adei sa-ai ginum biai dalam 30 minit bloh tame bruk ngak di harei nan, Dahlak mboh hu jalan ngak tabiak dom kaya pandap hữu cơ hijao, hacih, mekre”.\

Meng bruk hu mbaok ngak bruk di dom HTX, labik ngak mbang, pablei salih gam haong dom danak dak ba brei ilamu kỹ thuật di karja, gah chức năng, rilo menuac ngak lac urang bangsa takik daok di dom puk palei dalam tỉnh Kon Tum thau hu cambaih ilamu piah ba tame pandar dalam bruk pala drak, raong glang. Di dom huyện yau ye: Kon Plông, Tu Mơ Rông, Đăk Glei… bhap bini eng drei pabam hu phun cà phê palei la-an, thau pabam pajaih sâm dây, pabam asar sâm Ngọc Linh piah peih praong taneh pala di sang. Pambak tame dom harei padeih puac thun, sa-ai Sỹ, daok di palei Wang Hra, xã Đăk Ui, huyện Đăk Hà ngak nding pruh ia automatic saong patak pataom ka bein phun di sang drei, caga ka dom bilan thu, pandiak bhang. Sa-ai A Sỹ brei thau, meng eng drei nao blei pandap mai ngak eng, nan ye abih biak takik phun jien:  “Drei rilo meng ngak pah, ngak jalan pruh ia automatic saong patak pataom ka sa-ai Hòa. Ngak miat bloh bhian randap. Bac megru hu mboh siam, mboh kein, drei jeng ngak ka bein phun di drei. Ngak jalan pruh ia ini bloh, sang drei oh huac bilan thu, pandiak”.

Gam haong bruk hu mbaok tame dom tal pato bruk ngak, dom mbang bac ba brei ilamu kỹ thuật ye bruk ngak tapak di dom HTX, dom labik ngak mbang pablei salih lac jalan katut panak di abih piah ka dom menuac ngak lac urang bangsa takik di tỉnh Kon Tum thau hu saong ba ilamu, cong nghe mai palei. Pagap yau bruk ngak nong hữu cơ di dom dam dara Xơ Đăng daok di huyện Kon Plông; bruk raong pabui hacih khang kajap di 17 urang dalam HTX lac urang Gia Rai saong urang Thái daok di xã Ya Xier, huyện Sa Thầy; bruk cakrok phun jru di xã Tê Xăng, Măng Ri, huyện Tu Mơ Rông … Kadha praong jang lac dom menuac ngak urang bangsa takik salih hu jalan sahneng, jalan ngak. Sa-ai A Tạo, bangsa Xơ Đăng lac urang khik ramik bruk pala drak mangaok bein di HTX phun jru Tu Mơ Rông, brei thau: “Sa adit sa mbang taong abih dom urang dalam HTX jeng hu taom gauk ginum biai Oline. Menuac di HTX sa urang sa labik nan ye taom gauk ginum biai Oline hu mbuan lagaih jang. Akaok kapul ba tabiak bruk lac adit ini drei ngak bruk hagait nan. Bruk ngak ini piah khik talei pambuak gauk di dom urang dalam kapul piah pambuak bruk haong gauk”.

 Tapa bruk thau hu dom ilamu bahrau, ba pandar dalam ngak mbang, pala drak, hu daong ka raidiuk di mikva bangsa takik di rilo puk palei hu salih bahrau, siam tagok. Thun 2022 dom sang kathaot di dom huyện ini jeng trun hu meng 8% tagok, lac glaong jang 2 mbang duk haong bruk patrun kathaot bo Kon Tum ba tabiak. Meng dom bruk ngak hu dalam thun ini, bhap bini bangsa takik di tỉnh Kon Tum khang hatai yam tame thun bahrau 2023 haong hatai caong yam tagok salih bahrau khang dalam ngak mbang, pala drak, raong glang, meng hu thau saong ba pandar ilamu cong nghe./.