Yaom lac ndih tapui tabiak di Kiên Giang, min nghệ nhân Danh Vũ hu angan je di Sóc Trăng, labik hu bruk pakacah ghe Ngo tagok khang abih di di ĐBSCL. Nghệ nhân Danh Vũ brei thau, piah jeng menuac ngak ghe Ngo, langiu bruk hu ilamu meng but pajaih, daok brei hu hatai takre. Meyah saman dahlau, Tuk Ngô lac ghe độc mộc, hu ngak meng sa phun kayau tamo ye harei ini, ghe Ngo hu ngak kayau phun sao hu kakhaik jeng candaih papn. Kayua phun sao hu mek ngak ghe Ngo brei praong taha labaih 100 thun. “Kayau phun sao trun ia lac siam, nyu oh njaom ia. Ka dua lac bruk đàn di kayau phun sao nyu siam. Tal urak ini, tui dahlak mboh, oh hu kayau halei siam yau kayau phun sao.”

 Bruk ngak ghe Ngo di nghệ nhân Danh Vũ lac di thun 2002 tuk sa-ai ngak ghe Ngo ka baha Pích, daok di ban sit Vĩnh Châu, Sóc Trăng. Ghe camereip abih sa-ai ngak hu trun kraong blaoh dalam siam mekre, nyu hanjul saong nduac biak samar, hadei di nan, rilo baha hu da-a sa-ai mai ngak ghe Ngo piah pakacah. Meng nan, sa-ai jeng nghệ nhân rai ka 4 di but pajaih tuk umo oh ka tal 30 thun.

Ndom ka ilamu ngak ghe Ngo, nghệ nhân Danh Vũ khan lac, menuac ngak ghe Ngo brei thau pilih ruah janih kayau, brei gheih tangin ngak. Langiu di bruk khik hu gheih mekre meng kan di baoh ghe Ngo, daok brei khik hu bruk nduac samar mangaok mbaok riyak, nan ye, nao pakacah meng janeh hu. “Praong di abih lac bruk pagam lườn, meyah ngak njauk, nyu oh njauk ia dui catang nan ye ghe nduac samar. Khin hu baoh ghe siam brei pilih ruah njauk kayau phun sao, ka dua lac jaing ngak, ka 3 lac kak gai vah saong ka 4 lac prein menuac ba tal jak jeng.”

Piah ngak salah sa baoh ghe Ngo abih jaik 1 bilan meteh. Tal urak ini, Nghệ nhân Danh Vũ hu ngak saong ramik pasiam labaih 100 baoh ghe Ngo ka dom baha Khmer. Dalam nan, tal bilan pakacah yaok thun, sa-ai hu ramik pasiam saong ngak bahrau dom baoh ghe Ngo piah mikva nao pakacah. Urak ini, Nghệ nhân Danh Vũ hu thau tal lac menuac ngak ghe Ngo siam abih dalam bhum ĐBSCL tuk rilo sruh ghe Ngo hu sa-ai ngak jeng mek hu giải glaong, yau ghe Ngo baha Pong Tứk Chắs, baha Ông Kho, baha Tum Núp di Sóc Trăng, ghe ngo di huyện Càng Long tỉnh Trà Vinh….

Meyah nghệ nhân Danh Vũ hu angan lac menuac ngah ghe Ngo laik 1 di ĐBSCL ye dalam dom menuac takre cih bingu la hu angan mangaok dom baoh ghe Ngo urak ini, njauk ndom tal anai Sơn Sà The daok di 2, ban sit Sóc Trăng. Yaom lac umo daok ranaih min anai haong pasang likei di drei lac sa-ai Lâm Phiên hu caik veik rilo kadha hu ngak biak tani tanat saong gheih mekre. Anai Sà The brei thau lac taong abih dom baoh ghe Ngo di urang Khmer jeng bu bingu la saong biểu tượng karei, min praong abih lac ngak habar tuk trun kraong, tame pakacah, dom bingu la nan hu ngak brei hadah tagok ka baoh ghe Ngo, dui pachreih urang maong iek. “Dahlau abih drei  sơn lót,tui hatai takre di sư trụ trì khin sambo màu halei drei sơn lót sambo màu nan, yau ye mbong patih, bhon meriah… Bloh hadei di nan drei mek phấn patih cih ngak bingu la, hu biak rilo bingu la meng kan bo baha pilih ruah. Langiu di nan, drei jeng cih dom linh vật, yau ye ine girai, kỳ lân, ramaong, lamen… di akaok  ghe tui pilih ruah di baha.”

Anai Sơn Sà The lac nghệ nhân rai ka 3 ndih tapui tabiak saong praong tagok dalam sa baoh sang hu ilamu cih rup cih mangaok daning di dom baha, kandi Khmer. Tuk umo bahrau 8 thun, anai Sà The hu ong muk gah amaik lac lac sa nghệ nhân điêu khắc hu angan di bhum ĐBSCL saong amaik jeng lac nghệ nhân naih gheih patoa veik dom ilamu meng mbuan ngak tal kan ngak. Tal umo 14 thun, sa-ai gheih bruk. Meng hadah hatai saong dua plak tangin gheih ngak, anai jeng menuac cih hình naih gheih, hu rilo baha Khmer da-a nao cih dom rup binguk tui dalikan dalam kinh Phật. 

Meng ilamu naih gheih di drei, rilo thun ini mai, rilo nghệ nhân Khmer dalam nan hu anai Sơn Sà The, Danh Vũ hu caik veik rilo kadha daok hu khik piah di dom bah baha Khmer dalam bhum ĐBSCL. Tapa nan, hu daong khik ramik saong patagok ilamu bangsa Khmer Nam bộ, hu pabak hadah krah ka harei pataom ilamu the thao du lich bhap bini Khmer Nam bộ mbang ka VIII saong harei Óoc Om Bóc – pakacah ghe Ngo Sóc Trăng mbang ka V, bhum ĐBSCL thun 2022 bahrau rah tabiak./.  

Urang lang: M. Phương