KHIK RAMIK BRUK PAKACAH GHE NGO DI URANG KHMER
Chủ nhật, 06:30, 13/11/2022 Thu Thảo Thu Thảo
VOV4.VOV.VN - Harei pataom pakacah ghe Ngo langiu di bruk lac mein thể thao ndung bak bruk jum pataom gauk bo daok hu makna ilamu, tâm linh biak praong di urang bangsa Khmer. Harei pataom pakacah ghe Ngo hu jeng Inem krung Ilamu phi vật thể pakat negar daong ka bhap bini labik ini patui jalan khik ramik, patagok harei pataom meng kan hadah krah ini

Harei pataom pakacah ghe ngo di urang Khmer hu 2 janih, lac: pakacah mangaok thu saong pakacah mala ia. Pakacah ghe ngo mangaok thu, lac brei mboh veik bruk pakacah mala ia. Nyu bhian hu peih tabiak ngak pambuak pagam haong dom lễ hội meng kan saong nan lac sa kadha me-in bhian hu mboh dalam binah me-in bui sambai hadei di binah ngak adat meng kan. Daok pakacah ghe ngo mala ia lac bruk hu cang, hu maong akaok di rilo bhap bini, tuai damuai di harei ieu yang Ia bulan dane angan (lac harei ia bulan bak baoh bilan 10 saka ia bulan).

Yaok rabau tuai ba gauk mai Sóc Trăng, labik peih ngak praong bruk pakacah ghe Ngo, preo ieu pachreih ba dom kapul pakacah meng rilo tỉnh ban mai ini pakacah.

Yaok baoh ghe ngo lac di sa baoh baha, lambaok brei 1 atau rilo phum sóc urang Khmer ngak tabiak saong hu mbaok tame pakacah. Kayua yau nan ye, bruk mbang – lah di dom ghe ngo lac bruk mbang – lah di dom baha, dom phum, sóc haong gauk. Bruk pakacah mbang, janeh di ghe ngo dalam harei pataom pakacah daok lac bruk hadah mbaok meta, lac angan je di baoh baha, di 1 puk palei hu mbaok tame pakacah.

Kayua yau nan ye, piah ngak jeng bruk jak jeng di ghe pakacah, urang Khmer Nam Bộ hu pandar rilo ilamu kỹ thuật, gaok mai lac bruk tâm linh piah ngak tabiak ghe ngo jeng yau dalam tuk tame pakacah.

Ghe ngo saman dahlau lac 1 baoh ghe độc mộc, hu ngak meng 1 phun kayau praong phluh mek hatai dalam. Harei ini, bruk duah hu 1 phun praong piah ngak ghe lac biak kan, nan ye urang Khmer ngak ghe ngo meng pagam pambuak dom candaih papan veik.

Ghe ngo hu ngak jaik dreih yau drei ula, atah meng 25 tal 30m, labik kreh ghe praong abih lac 1,1m, akaok ghe hu mbeik kavong tagok yau akaok ula, iku ghe jeng hu mbeik kavong tagok min glaong jang gah akaok ghe hasit.

Urang ngak ghe meng 24 tal 27 gai gar di mangaok baoh ghe, mbiah ka 2 urang daok la. Yaok ghe ngak brei hu ginup labik ka meng 40 tal 60 urang daok la vah saong dang akaok tacei ba. Mangaok ghe tuk halei jeng hu 3 urang dang akaok tacei ba, 1 urang daok di akaok ghe tacei pato gah tâm linh di ghe pakacah, ngak adat ieu yang trun ghe, tacei pato abih menuac mangaok ghe, tacei ba ilamu vah; sa urang daok kreh saong sa urang daok di gah iku ghe khik bruk yuk pi piah pachreih ba saong rami ramik bruk vah di dom urang vah mangaok ghe.

Yaok baoh ghe hu 1 biểu tượng karei. Bruk pilih ruah biểu tượng ghe Ngo nyu pambuak pagam tal angan palei…, atau hatai sahneng meng kan mai di yaok baha. Biểu tượng ghe lambaok brei sa kapul nyaom, brei mboh prein khang di baoh ghe, lac inem piah hadar kanal. Bhian di nyu, biểu tượng di ghe ngo lac dom drei athur hu prein khang, atau hu prein nduac samar…

Dua gah rup ghe, akaok ghe haong iku ghe hu cih bingu la, sambo màu lagaih haong biểu tượng di ghe piah pabak prein khang. Meyah biểu tượng di ghe lac ula Naga, ye dom bingu la di dua gah rup ghe jeng brei mboh hu rup binguk di sa drei ula, tuk ghe nduac samar mangaok ia, urang maong iek mboh yau sa drei ula daok caluai mangaok rayak.

Ghe ngo hu pagam meng dom candaih kayau, nan ye piah ngak jeng prein khang daong ka ghe nduac samar dalam tuk pakacah, urang Khmer hu pandar sa mbaik atau dua mbaik gai atah kak kajap tame kreh ghe, ieu lac mbaik gai vah. Mbaik gai ini hu daong ka ghe nduac samar nao gah anak.

Akaok yaok baoh ghe jeng hu cih asar meta ndong tagok. Dua meta ghe jeng hu cih ka nyu lagaih haong biểu tượng di ghe. Adat cih meta ndong tagok ka ghe ngo lac bruk tâm linh, tabiak meng hatai sahneng iek ghe yau ikan, yau ula di mala ia, brei hu meta piah mboh jalan nao saong plaih gaok bala.

Ghe ngo tok hu pandar ka bruk pakacah, hu maong lac pandap ginreih, brei ngak adat likau, yau ye: adat peih pabah mbang glai likau kayau mai ngak ghe, adat peih ngak, adat peih pakak, adat ba ghe tagok sang ghe,… Dahlau di yaok mbang pakacah, dom baha bhian ngak adat cuk ao ka ghe ngo (daok ieu lac adat trun ia ghe ngo). Adat ini hu makna biak praong, brei mboh hatai jia di urang Khmer tame yang mebhang, ba tal bruk mbang – lah di ghe pakacah.

Phaok akaok UBND tỉnh Sóc Trăng Huỳnh Thị Diễm Ngọc ndom lac, Harei pataom pakacaha ghe Ngo di urang Khmer daok di Sóc Trăng kak kajap haong sajarah, ilamu, adat cambat bhap bini Khmer; brei mboh hatai caong ka raidiuk siam mekre, ginup meda tapa bruk meroi likau yang Ia bulan saong peih bruk pakacah ghe. Gam haong nan, harei pataom pakacah daok brei mboh bruk kak kajap di anek menuac haong langik tasik, brei thau hatai thau dhar phor saong likau yang mebhang ma-ah ampuan ka dom bruk ngak jhak tal labik daok vil taom dar.

Harei pakacah ghe Ngo daok hu labik dang praong dalam bruk pato pakai anek menuac ka bruk jum pataom gauk, ka bruk kỷ luật, ka hatai caong yam tagok, pasram rup pabhap, bruk naih gheih saong prein khang di yaok anek menuac. Tapa nan daok brei mboh bruk jum pataom ngak jeng prein khang oh hu hagait duk samu hu, lac bruk tự hào bangsa. Meng harei pataom pakacah ghe ini, hu ngak jeng ilamu biak karei ka bhap bini bangsa Khmer di Sóc Trăng jeng yau ka bhap bini dom bangsa Việt Nam./.

Urang lang: M. Phương

Thu Thảo

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC