LAM DONG: MBLANG TANEH PRAONG PIAH PATAGOK MAKA
Thứ năm, 07:00, 04/12/2025 Urang lang: JASI Urang lang: JASI
CHAM.VOV.VN: Hu pagap yau “anai bia di dom janih asal” phun mak ka hu ba pala rilo di bhum taneh Tay Nguyen, ba jalan nao bahrau ka gah ngak nong di Viet Nam. Di Lam Ndong, hadei di rilo thun cak rok patagok, mak ka hu brei mboh ka pren khang kinh te, ngak brei patagok jien mek tame ka urang nong saong metham hijao mblang taneh kalu, taneh balau. Yau nan min, gah likuk di dom bilan brei baoh jamen jeng daok rilo kan kandah ka pajaih, quy hoach, ngak tabiak saong labik pablei tabiak. Urang vak Quang Sáng hu ndom tal tapa kadha vak hadei ini:

Urak ini dalam nagar hu labaih 46.000 ha phun maka, mboh rilo di Tay Nguyen saong Tay Bac. Tui Kapul nyaom maka Viet Nam, baoh maka kuhria rah tapa hu jaik 3 tan asal that sa ha; baoh maka thun ini hu labaih 20.000 tan. Ngan haong yaom blei tame 70.000 – 100.000 ndong sa kg, mak ka daok hu jeng halau jien mek tame prong di yaok ribau baoh sang urang nong.

Di xa Hiep Thanh, tinh Lam Ndong, ong Trịnh Xuân Danh hu jaik 10 thun pala pablak mak ka angaok mblang taneh ka phe – bruk ngak daok ba mai du dua baoh jeng siam mekre. Ndom ka bruk ngak di drei, ong Danh brei thau:

“Drei oh lahik ralo prein yava piah mong iek karei ka phun mak ka bo gam mong iek phun ka phe gam mong iek phun maka. Tuk phun mak ka tagok glaong ye ba pacang halui, thun ka 10 tuh nao paik mek hu baoh meng 15–20 kg sa phun. Jien mek tame ka yaok sa ha pala pablak meda hu jaik 500 trieu ndong”.

Oh lac hu sa janih di Hiep Thanh, rilo puk palei di Lam Ndong daok mong iek hu bruk patagok di phun mak ka. Dalam tinh urak ini hu 16.000 ha, meblah labih 1/3 mblang taneh dalam negar; baoh paik tame hu labaih 13.700 tan, kein laba kuhria rah tapa meng 100 – 300 trieu ndong/ha/thun. Tinh dak padang hu 75 labik ngak tabiak, 9 labik pambuak bruk ngak tabiak, ngan haong 1.300 ha mek hu tanut VietGAP saong 33 ha huu co – ngak jeng takai khang ka bruk ngak ndap nda di ini.

Tui ong Nguyễn Hà Lộc, Phaok akaok So Ngak nong saong Moi truong tinh Lam Ndong, phun maka daok peih tabiak mblang taneh prong min jeng caong khin hu rilo jalan ngak khang kadang jang:

“Asal siam pajaih oh ka samu gauk, pambuak pagam bruk ngak tabiak tui chuoi daok laman lamuac, bruk ngak tabiak dalam oh ka cak rok patagok khang tui jalan ngak kong yau nan ye phun maka oh ka ba mai yaom patagok samu haong yaom asal di nyu. Tukvak anak tal, tinh quy hoach labik pala pataom, pandar ilamo ngak kong pakat glaong, ngak tabiak VietGAP, huu cơ, dak padang talei pambuak bruk khang kajap saong pachreih urang buh jien tame ngak tabiak dalam”.

Oh sa janih ba mai yaom kinh ye, phun maka daok daong pacang cakak glut jaleih, pasiam taneh riya, ba mai bruk ngak mbang kinh ye khang kajap. Dom urang ilamu brei thau dahlau Viet Nam meda cak rok patagok 450.000 ha maka… Yau nan min tuk mblang taneh maka patagok samar, rilo kadha cuang kandah daok hu mboh dalam bruk ngak ini daok brei mboh cambaih laih jang: labik pala daok sit sot, chat luong pajaih oh ka samu gauk, pambuak bruk ngak tabiak oh ka khang, daok pambak tame rilo urang pablei salih. Abih di nyu, gah ngak tabiak dalam saong akaok gah pablei tabiak oh ka tani tanat ngak ka urang pala mbuan laik tame bruk yaom kaom tuk trun tuk tagok – dalam nan jang mboh lac tuk mblang taneh hu peih prong min darak pasar oh ka khang kajap. Ong Nguyễn Huy Thuấn – Phaok akaok duk Pachreih nong pala drak saong ngak glai, Pasak Pachreih nong Negar – tacei tabiak dom kadha daok ngak oh ka siam ini:

“Urak ini, dom kapul nyaom, dom urang, baoh sang buh jien tame ngak tabiak patagok bruk pala maka daok gaok kan kandah dalam bruk taom gaok phun jien; takik urang pablei salih buh jien tame bruk ngak tabiak, pablei tabiak; oh ka dak padang hu to pambuak bruk, HTX pambuak bruk. Ngak tabiak, pablei tabiak jeng oh ka grap tanat, mblang taneh sit sot nan ye mac moc, jamariak ngak tabiak oh ka siam, yaom pablei tabiak oh ka grap tanat”.

Thun 2024, Viet Nam pablei tabiak langiu negar 600 tan asal maka min gilac blei tame meng 3.500 – 4.000 tan asal piah ngak tabiak – brei mboh pren khang ka bruk ngak tabiak ndap nda kaya dalam nagar oh ka khang. Mak ka hu brei mboh ka yaom kinh te saong sinh thai, min piah hu jeng janih pandap atah dhua, caong khin samar ngak salah blaoh bruk quy hoach labik pala, khik iek pajaih saong patagok phun jien buh tame ngak tabiak dalam.

Gam tui langik tasik siam laghaih gam haong mblang taneh prong abih dalam nagar, Lam Ndong daok dang anak bruk yam tagok jeng pasak mak ka di Viet Nam. Piah pataom mek abih mblang taneh ini, tinh caong khin patui veik ngak ka nyu salah blaoh labik pala pataom, pachreih urang buh jien tame ngak tabiak saong dak padang talei pambuak bruk ngak tabiak – angan je ka asal maka tui jalan siam karo kajap./.

Urang lang: JASI

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)