Dom harei bilan 9 dak rai sajarah, rah jalan nao tame mbuon palei Jung saong dom canah jalan palei daok di xã Krông Pắc, tinh Đak Lak hala dok merah bhong patuk kanyik hadah tanjak par dalam angin. Gah puac mbuon, angaok mblang apuh prong labaih 2,5 ha, sa-ai Y Thơm Niê gam haong hadiuk saong dom urang ngak daok jan van haong bruk pataik, cakak, pataom mek dom baoh durieng daok tasak. Saai Y Thơm brei thau urak ini gam tui 460 phun baoh durieng, yaok mbang mek baoh di sang sa-ai paik hu meng 40 - 45 tấn baoh, kaoh abih jien buh tame ngak daok laba hu meng 1,5 - 1,8 ty jien ndong. Sa-ai Y Thơm bui sambai khan brei thau lac, jien mek tame meng baoh durieng dalam dom thun tapa hu daong ka baoh sang sa-ai padang ngak hu biet thu labaih 4 ty ndong, saong blei radaih oto jaik 2 ty ndong.
“Bein sang drei prong labaih 2,5 ha saong bahrau brei paik baoh hu labaih 50 phun durieng Ri6 hu labaih 8 tan, pablei hu 165 trieu ndong. Daok phun durieng Dona ye hu jaik 400 phun, saong 2/3 hu brei paik baoh saong thun ini sang drei kuhria paik hu jaik 35 tan. Urak ini bein sang dahlak jeng oh ka iew urang blei mai mong iek bein atau ba tabiak yaom piah pablei. Ngan saong darak pasar yau thun ini saong baoh karaoh di dalam bein, drei meda ba tabiak yaom 50.000 ndong/kg.”
Mikva palei mbuon Jung daok di xa Krông Pắc, tinh Đak Lak hu jaik sa abap ilamu pala phun ka phe, meng di tuk mblang bein CADA hu urang Phrang dak padang dalam tukvak geik kateik mbang ka 2 (1929 - 1933). Min bruk kaya meda biak biai hu mai meng dom thun 2005, tuk nan mikva jia tui panuac jak ba di dom urang ngak mbang pablei salih, Karja, pala meblak phun durieng ralo kanjik asal pep. Peih ngak iek mboh mek hu siam mekre jalan ngak durieng pala meblak haong ka phe di palei mbuon Jung saong taong abih xã Krông Pắc atah di ini 20 thun, hu dak padang jalan cak rok patagok ka bruk ngak yaok ty ndo di bhum durieng prong abih di Viet Nam. Sa-ai H’Oanh Ayun 42 thun, sa urang nong ty phu daok di mbuon Jung brei thau: “Tuk ka phe laik yaom meng di thun 2004 ye rai diuk oh taeng sa baoh sang dahlak gaok kan kandah, blaoh abih mikva dalam mbuon Jung jeng yau nan. Hu kongty Ka phe Phước An brei jalan panduan salih, pala meblak phun durieng dalam bein kaphe ngan saong dom baoh sang taduan ngak khoán, baoh sang dahlak jeng ngak tui, ngak di taneh apuh di sang drei. Meng thun 2015tal ini, jien mek tame grap tanat meng phun durieng hu daong ka khaol dahlak padang ngak sang danaok siam gheih, blei radaih 4 baoh, peih prong jang bein pala saong raong ba anek bhik mbang bac tal labik tal dhua.”
Mbuon palei Jung harei ini hu rilo baoh sang vila bahrau gam pablak saong dom baoh sang atah yau meng kan saong dom sruh radaih 4 baoh patok di ala sang tong. Di angaok canah jalan nao mai pambuak pagam saong Quoc lo 26, manuac urang radaih meng rilo tinh, ban chreih sambai mai paik baoh durieng. Mblang taneh di kaphe 100 thun dahlau, labik peih bruk – dak padang bruk ngak mbang di gah durieng Đak Lak atah di ini 20 thun, saong pasak pablei salih durieng pablei tabiak negar langiu prong abih di Viet Nam urak ini, jeng pataom dalam mbuon Jung. Taha akaok palei Y Nút Niê, urang hu umur 81 thun, mboh biak hadah mbaok mata ndom mayai brei ka dom salih bahrau angaok bhummi di drei: “Mikva va mbuon Jung kaya meda mai meng bruk pala phun mabng baoh durieng, kaphe. Dom baoh sang hu kaya mbang baoh piah, padang ngak sang tabung Thái saong blei radaih 4 baoh biak rilo. Dahlak akau lakau khan jak ba mikva pacang khik ilamo, adei sa-ai sa hatung hatai nao tui jalan ba di Ndang, peih ngak siam adat hukum di Karja, kham merat patagok ngak mbang pala phun ka phe, durieng jang. Rai diuk trei sil ye mbuon jeng hu gul pataom jang, jak gauk dak padang mbuon palei dak harei dak kaya meda jang.”\
Meng hatai kham merat di mikva gam saong hu bruk di Ndang, Karja sangka buh jien tame daong ngak, rai diuk di mikva dak harei dak tagok kaya meda, ndien, jalan, sang bac, balai y te hu ngak siam. Tui jalan nao tapak njauk, durieng palei mbuon Jung oh sa janih ba mai trei sil brei ka bhap bani rahra blaoh nyu daok ngak jeng angan je par atah bayah. Gam saong asal ilamo urang bangsa E Đe prein yawa raidiuk khang kadang, palei mbuon Jung jeng lac labik mai biak gheih mekre piah ka tuai damuai dalam saong langiu negar duah mai, rivang ma-in mong iek sa bhum taneh bhong Bazan daok salih bahrau yaok harei./
Viết bình luận