Kadha vak “Patagok siam lagaih kinh te meng bruk raong pabo” di Nguyễn Thành hu ba tagok mbao online Thông tấn xã VN.

Sang ong Đạo Thanh Tường daok dalam bhum kinh te bahrau An Nhơn (xã Xuân Hải, huyện Ninh Hải) raong angaok labaih 200 drei pabo. Yaok harei, ong palao pabo tabiak mblang hamu piah duah mbang. Ong Tường brei thau lac, pak ini takik hajan, pandiak bhang lac luac thun, yau nan ye raong pabo ieu lac lagaih di abih. Sang ong hu raong pabo labaih 15 thun ini mai, raong pabo oh bih rilo jien dut saong raong dom janih manuk ada, athur karei karei, kayua pabo raong palao mbang phun kayau, hareik harom saong dom janih baoh kayau, pandap mbang caik masam. Ong brei thau lac: “Mayah sangka iek glang siam, yaok thun pabo manek hu 2 mbang, sa drei pabo amaik yaok mbang meda manek meng 1 tal 2 drei, tuk raong piah mek ralaow, tui kuhria sa drei meda trak meng 15kg tal 25kg. Yaok thun sang ong laba hu labaih 100 triệu đồng meng bruk pablei pabo, kayua yau nan ye, hu daong ka anek mbik hu mbang bac, jien mek tame di sang ong jeng hu kro jang.

Jeng dreih yau nan, piah hu lagaih meng bruk palao raong, saai Tài Đại Trung, urang bangsa Cam daok di xã Xuân Hải gam haong adiuk saong anek, tagok xã Phước Trung, huyện Bác Ái padang ngak var raong glang pabo, limo. Tuk camriep, saai Trung blei 50 drei pabo, pamanek drah, pabo binai labaih umo meng 8 tal 9 bilan mada manek hu 2 mbang dalam sa thun, yaok mbang manek hu meng 1 tal 2 drei, raong labaih 5 bilan meda pablei hu.  

Di Ninh Thuận, pabo hu pataom raong rilo abih di dom huyện Bác Ái, Ninh Hải, Thuận Nam, Thuận Bắc. Tui dom baoh sang urang raong pabo, dut saong limo, pabe, ye pabo lac athur raong lagaih abih di bhum taneh pandiak ini, kayua raidiuk hu di langik pandiak bhang saong lagaih haong rilo janih pandap mbang. Raong pabo phun jien buh tame takik, mbuan si raong, tukvak raong katut panak harei, yaom pabo pablei tabiak dalam dom thun jaik di ini jeng biak karo, tui kuhria bhian di tanut meng 90.000 - 130.000 đồng/kg. Kayua mai meng raong pabo mboh rilo baoh sang hu truh kan kathaot, hu jien ndo tame sang gam mbaih.

Ong Đặng Kim Cương, Yam ndok Jabat ngak nong saong patagok palei pala pakat tỉnh Ninh Thuận brei thau lac, piah daong ka urang raong glang lagaih haong bruk biến đổi khí hậu, paglaong siam lagaih di kinh te, tukvak 2021 – 2025, pamaong tal thun 2030, Ninh Thuận pataom tame jhul khang bruk ngak gilac veik gah raong glang tui jalan patagok dom var raong pataom gauk, praong ngan haong bruk quy hoạch mblang hareik ngan haong bruk ba tabiak lac patagok bruk raong glang tui jalan ngak tabiak pandap panda pambuak haong gah ngak kong brei jeng ndapda saong duah jalan pablei tabiak.

Tỉnh Ninh Thuận ba tabiak jalan ngak lac cak rok patagok bruk raong pabo tal thun 2025 lac mek hu 150.000 drei saong mbiah tal thun 2030 mada hu 220.000 drei, raong glang brei pataom di dom bhum taneh huyện Ninh Phước, Thuận Nam, Ninh Hải, Ninh Sơn saong Bác Ái; ba dom drei pabo lai pamaluk di tinh tagok 85% di thun 2025 saong pamaong tal thun 2030 mek hu labaih 90%; patagok ralaow ralo drei pabo tui kuhria lac meng 4-5% dalam sa thun.

Piah ngak hu dom bruk ba tabiak, gah ngak raong glang hu pambuak haong dom bhum palei paglaong bruk pathau khan, salih bruk pandar ilamo jammaraih tame bruk raong glang, pato tacei dom baoh sang raong glang pasiam veik tapon pabo meng jalan salih pabo mano pajaih di dom baoh sang raong glang, di dom bhum palei haong gauk piah plaih bruk sa darah saong gauk. Gam tui di nan, brei pamaluk lai pabam pajaih pabo meng langiu negar piah parilo janih gen, daong tame bruk paglaong pakhang tapon pabo di ini.

Piah patakik sahatai tame mblang hamu hareik tamuh eng, gah ngak nong raong glang hu pato tacei urang raong tui jalan mateh raong palao, mateh raong di sang brei mbang dak harei dak salih meng bruk raong quảng canh tapa palao raong pataom gauk; jhul khang bruk salih mblang taneh pala dom janih phun oh hu kein laba, salih tapa pala hareik piah pabak ka bruk raong glang; pasram ilamo ngak tabiak, pa-auk pabam pandap nda mbang hijao pambuak gam pabak pandap mbang meng tapung hu piah patagok bruk raong pabo tui jalan karo kajap.

Piah patagok yaom ekonomi, tỉnh Ninh Thuận jeng hu pataom prein tame peih ngak dom sarak daong ba, pachreih urang pablei salih, kapul hu mbaok pambuak gauk buh jien tame bruk raong pabo tui danui yaom kaom meng bruk pabak tuk camriep tal bruk raong, ngak, duah jalan pablei tabiak pandap nda. Gam tui di nan jeng paglaong bruk pasang iek, pacang caga, pasang iek ruak kik, khik ramik hacih saat salamat pandap mbang, parang ngak bruk tauk angan saong online pasang iek asal pandap panda, daong jalan mabk ka ralaow pabo hu asal meng Ninh Thuận; pambuak bruk raong pabo haong bruk rivang ma-in jirah piah paglaong kein lagaih bruk ngak ka urang raong glang./.