Mbon palei Njang Bơ, xa Trường Xuân, huyen Đắk Song ieu lac sa di dalam dom mbon palei di tinh Dak Nong urak ini daok khik tani tanat dua kapul kong caing dalam an hu kapul praong saong kapul sit. Dalam kapul caing uranaih, hu Y Huyền, umo 14 thun, anek saih bac tal 8 di Sang bac THCS Gam daok gam bac huyen Dak Song, ieu lac sa urang biak naih gheih. Karei haong rilo yut cuai sahabat di sa maban umo chreih me-in game saong smartphone ye adei hu hatai biak chreih saong dom ragam ragu bangsa, dalam nan hu lac kong caing.

Y Huyền brei thau, tuk thau mbon palei padang kapul taong paoh caing, adei hu likau amaik ame saong cei nai gru piah hu mbaok tame. Yaom lac meng sang bac gam daok gam bac atah di sang daok labaih 30 km, yaok puac adit halei adei jeng nao piah hu pasram taong paoh kong caing, hatai chreih bac megru dom kadha taong paoh caing klak meng kal dahlau di dom urang ma-in kong caing nghe nhan.

“Bac megru taong paoh caing dahlau di abih brei hu hatai chreih chrai saong brei ka thau pang ragam caing. Tuk bahrau pasram, tangin biak pandik kayua caing hu ngak meng ban, bo drei gilac pandar tangin taong paoh tapak tagok mbaok caing. Min tuk ini adei randap paje, oh daok mboh pandik yau meng dahlau.”

Dak Nong hu 670.000 urang, hu 40 bangsa dalam dom bangsa Viet Nam. Ngan haong dom bangsa daok di labik mukkei yau ye Bunong, Randaiy, Mạ… kong caing lac binguk yava ilamo. Meng kal, kong caing tac talei rohim piah mikva pambuak haong Yang. Urak ini, daok lac talei rohim pambuak gul pataom dom bangsa. Sa-ai Lang Văn Quy, bangsa Thái, meng Thanh Hóa tame Tay Nguyen peih mbang ngui labaih 10 thun ini, lac sa urang daok dalam kapul kong caing praong di mbon palei Njang Bơ, xa Trường Xuân, huyen Đắk Song, ndom meyai lac:

“Dahlak lac urang bangsa Thai, tui tui dalam sang tame ngak kinh te bahrau di Tay Nguyen. Tuk taom gaok haong ilamo dom bangsa Tay Nguyen, dahlak hulin biak chreih takre saong hu tui dom urang ma-in nghe nhan piah bac megru. Kan abih haong dahlak hulin lac pang caing, thau ka dom kadha caing nan brei ka hu rilo tukvak piah ka dom ong muk pato ba. Tal tuk ini dahlak hulin jeng bac hu 2 – 3 kadha ragam caing. Caong ka tukvak anak tal, dom nghe nhan patui veik pato bruk taong paoh caing ka rilo raihadei dalam mbon palei.”

Nghe nhan urang ma-in kong caing angan Y N’Srơi ieu lac urang hu caik tabiak rilo thun ngak bruk pato yaok pluh tal bac magru paoh caing ka yaok rituh urang sit thun umo daok di Dak Nong. Ong brei thau, caing hu mbaok di grauk adat, danak dak praong sit dalam mbon palei. Rilo thun pato taong paoh caing, ong mboh hu rilo urang sit thun umo biak hu hatai chreih takre. Tapa dom urang sit thun umo nan, ilamo bhap bini meng kal di bangsa Bunong dak harei dak siam gheih dalam raidiuk di jaman bahrau.

“Daok urang bangsa Bunong, caing biak hu yaom glaong. Meng adat raya praong dalam mbon palei, tal harei palakhah, harei paklaoh panuac, harei uan tabuan padai bahrau dalam yaok baoh sang jeng oh hu kurang sap caing. Yau nan ye kong caing biak hu yaom glaong saong hu makna dalam raidiuk di urang bangsa Bunong.”

Kreh bhum ceik glai Tay Nguyen, sap caing jeng daok danei yava. Kong caing Bunong di bhum Tay Nguyen hu truh tapa paga cakak gah bahsa, danei yava atah yau panuac ieu da-a bahp bini dom bangsa daok rai di bhum taneh ini, pan tangin gauk mai tal haong dom kadha mukkei caik mai, khik ramik ilamo bangsa./.