Coh pazêng T’ngay bhiệc bhan vêy ta bhrợ đợ bh’rợ: hát pr’hát, t’nơớt acoon coh lâng xa nấp acoon coh; p’căh bh’rợ j’niêng cr’bưn: tr’thi hát pr’hát acoon coh, t’nơớt acoon coh, tr’coọ xa nul acoon coh lâng p’căh xa nấp cơnh ty đanh âng acoon coh. Liêm pr’hay đợ tác phẩm, pr’hát, bh’rợ biểu diễn lâng xa nấp âng đhanuôr Hà Nhì, tỉnh Điện Biên. Bh’rợ tr’thi n’jưah plong khèn, n’jưah t’nơớt coh sân khấu, zập ngai zêng kiêng lêy. Liêm pr’hay pa bhlâng năc bh’rợ plong a luốt lâng moh âng ađoo pân đil nghệ sĩ acoon coh Hà Nhì, tỉnh Điện Biên. Lêy bh’rợ tr’thi n’nâu, apêê lêy, pazêng đoàn pâh bhiệc bhan tr’thi zêng kiêng lêy. Amoó Quàng Thị Tích, manuyh g’lăng z’hai plong a luốt lâng moh prá xay: “Plong a luốt lâng moh bêl ahay năc na noo pân đil âng cu l’lăm pa choom, xang n’năc pa choom đoọng ha cu. Nâu cơy acu k’nặ pa choom ha học trò âng cu, năc vêy manuyh học trò năc doọ choom bil râu chr’năp pr’hay âng acoon coh đay. Xoọc ađay t’cooh đhur năc vêy đợ manuyh biểu diễn cơnh acu. Bhui har pa bhlâng, tr’haanh ting pâh bh’rợ tr’thi diễn xướng văn hoá cơnh ty đanh âng đhanuôr pazêng acoon coh zập tỉnh. G’luh tr’nơớp coh lang cu bơơn tước ooy tỉnh Quảng Ngãi”.

Pazêng tiết mục pâh thi âng zập acoon coh tơợ pazêng tỉnh da ding k’coong n’đăh Bắc vêy Lai Châu, Sơn La, Điện Biên lâng đợ tr’coọ xa nul cơnh ty đanh năc biểu diễn t’nơớt khen, plong a luốt. Bh’rợ biểu diễn âng đhanuôr pazêng acoon coh zr’lụ miền Trung năc hô hát bài chòi, chiing goong lâng tước ooy Tây Nguyên ga măc bhưah năc đợ xa nul âng bấc pr’hát xa nul âng đhanuôr Ê Đê cơnh xa nul chiing, n’jưl T’rưng. Bh’rợ biểu diễn âng apêê tỉnh n’đăh Nam cơnh Đồng Tháp năc đợ bhr’ươl hò… A noo Nguyễn Thanh Trung, muy cha năc manuyh lướt lêy prá xay: “Bh’rợ tr’thi n’nâu năc acu bơơn tr’lum lâng bấc acoon coh, n’năl ghít đợ j’niêng cr’bưn xang n’năc pazêng râu chr’năp pr’hay âng acoon coh tơợ xa nấp tước ooy chr’na đha năh xang n’năc pazêng râu t’nơơt. Lêy cơnh đâu năc acu lêy ghít bhlâng râu chr’năp pr’hay âng nghệ thuật”.

Đhị bh’rợ tr’thi diễn xướng cơnh ty đanh văn hoá pazêng acoon coh g’luh n’nâu, c’bhuh Đắk Lắk đơơng âng đợ râu chr’năp pr’hay âng đhanuôr Ê Đê. Râu đêếc năc bh’rợ tr’thi ooy xa nấp cơnh ty đanh âng đhanuôr acoon coh Ê Đê; j’niêng cr’bưn cơnh ty đanh bh’rợ cha ha roo t’mêê âng đhanuôr Ê Đê, ting n’năc năc đợ n’toong chiing A ráp, t’nơớt xoang căh cậ pr’hát “Ru em, mùa suốt lúa” âng nghệ sĩ ưu tú Y Phôn K’Sơr… Prá xay ooy bh’rợ tr’thi, Nghệ sĩ H Nưng Mlo, n’đăh Đắk Lắk prá: “Zập zr’lụ miền, zập tỉnh vêy muy râu chr’năp liêm la lay. T’ngay đâu tước ooy Đắk Lắk đơơng âng xa nul âng chiing goong crâng k’coong đh’rưah lâng t’nơớt cơnh ty đanh lâng bhr’ươl pr’hát bha dzơng k’coon, chăp hơnh pr’loọng đong, chăp hơnh văn hoá, bh’rợ n’nâu zập ngai coh c’bhuh zêng t’bhlâng pa choom, bhui har, lứch loom đh’rưah lâng apêê tỉnh pr’zớc pr’choom lâng chêêc n’năl đợ râu crêê tước ooy văn hoá lâng râu t’mêê âng tỉnh pr’zớc”.

Bh’rợ tr’thi Diễn xướng cơnh ty đanh văn hoá pazêng acoon coh g’luh n’nâu n’leh bấc c’kir văn hoá phi vật thể. Râu đêêc năc, apêê anoo, amoó biểu diễn pr’hát quan họ Bắc Ninh, pr’hát Đồng Tháp Mười, tr’thi n’đhưưng n’toong chiing goong âng đhanuôr acoon coh đhị miền Trung lâng Tây Nguyên… T’cooh Nguyễn Quốc Huy, Phó cục Trưởng Cục Văn hoá cơ sở, Bộ Văn hoá Thể thao lâng Du lịch prá xay: “Pazêng bh’rợ trình diễn âng pazêng c’bhuh nghệ thuật vêy đợ râu ra văng ghít bhlâng lâng đợ tiết mục cơnh trình diễn ooy j’niêng cr’bưn, trình diễn ooy xa nấp công cơnh trình diễn pr’hát, t’nơớt âng pazêng c’bhuh k’rong, lêy pay đợ tiết mục pr’hay pa bhlâng đoọng trình diễn ha đhanuôr âng tỉnh Quảng Ngãi công cơnh ta mooi tước lêy. Lâng công rơơm kiêng nâu đoo năc cr’chăl xay p’căh râu chr’năp văn hoá phi vật thể âng pazêng zr’lụ miền, pazêng acoon coh. Tơợ g’luh tr’thi n’nâu năc đoọng bhrợ pa dưr cớ bh’rợ cơnh ty đanh, xa nấp cơnh ty đanh”./.

ĐẬM ĐÀ BẢN SẮC CÁC DÂN TỘC TRONG NGÀY HỘI DIỄN XƯỚNG VĂN HOÁ DÂN GIAN

 Ngày hội diễn xướng Văn hóa dân gian các dân tộc vừa diễn ra tại tỉnh Quảng Ngãi thu hút gần 1000 nghệ sĩ, nghệ nhân, diễn viên, đạo diễn, nhạc sĩ… của các dân tộc ở 24 tỉnh, thành, phố trong cả nước tham gia. Trình diễn tại Hội thi, các đơn vị có những tác phẩm, tiết mục trình diễn đậm bản sắc văn hóa truyền thống của địa phương, dân tộc mình. Những bộ trang phục truyền thống rực rỡ sắc màu, những tiết mục lần đầu mang đến Hội thi tạo nên một không khí nghệ thuật hấp dẫn.

Trong khuôn khổ Ngày hội đã diễn ra các chương trình: trình diễn dân ca, dân vũ và trang phục dân tộc; trình diễn nghi lễ truyền thống: thi diễn dân ca, dân vũ, nhạc cụ dân tộc truyền thống và trình diễn trang phục truyền thống. Ấn tượng nhất là những tác phẩm, nhạc phẩm, phần biểu diễn và trang phục truyền thống của dân tộc Hà Nhì, tỉnh Điện Biên. Nội dung thi vừa thổi khèn, vừa biểu diễn nhào lộn ngay trên sân khấu, ai nấy đều thích thú. Độc đáo nhất là phần thổi sáo bằng mũi của một nữ nghệ sĩ dân tộc Hà Nhì, tỉnh Điện Biên. Xem phần thi này, khán giả, các đoàn dự Hội thi đều hào hứng. Chị Quàng Thị Tích, nghệ nhân thổi sáo bằng mũi chia sẻ: “Thổi sáo bằng mũi ngày trước chị gái của tôi học trước, sau đó dạy cho tôi. Bây giờ tôi chuẩn bị dạy cho học trò, phải có học trò theo thì mới không mất tính đặc sắc của dân tộc mình. Lúc mình già yếu đi thì có người đi biểu diễn giống như tôi thế này. Rất vui, rất vinh dự đi tham gia hội thi diễn xướng văn hóa dân gian các dân tộc các tỉnh. Lần đầu tiên trong đời tôi đến tỉnh quảng Ngãi”.

Các tiết mục dự thi của mỗi dân tộc từ các tỉnh miền núi phía Bắc có Lai Châu, Sơn La, Điện Biên với những nhạc cụ truyền thống là biểu diễn múa khèn, thổi sáo. Phần biểu diễn của đồng bào các dân tộc khu vực miền Trung là hô hát bài chòi, cồng chiêng và lên với Tây Nguyên đại ngàn là những âm thanh của rất nhiều nhạc cụ của đồng bào Ê Đê như tiếng chiêng, đàn T’rưng. Phần biểu diễn của các tỉnh phía Nam như Đồng Tháp là các điệu hò…. Anh Nguyễn Thanh Trung, một khán giả nhận xét: “Hội thi này cho mình được tiếp xúc với rất nhiều dân tộc, hiểu được phong tục tập quán rồi mọi bản sắc dân tộc từ trang phục cho đến ẩm thực rồi các điệu múa. Xem như thế này em thất rất nghệ thuật”.

Tại hội thi diễn xướng dân gian văn hóa các dân tộc lần này, đoàn Đắk Lắk mang đến những bản sắc của đồng bào Ê Đê. Đó là phần thi trang phục truyền thống dân tộc Ê Đê; nghi lễ truyền thống Lễ ăn cơm mới của dân tộc Ê Đê, bên cạnh đó là các tiết mục diễn tấu chiêng A ráp, múa xoang hay phần đơn ca bài “Ru em, mùa suốt lúa” của nghệ sĩ ưu tú Y Phôn K’Sơr.. Nói về Hội thi, Nghệ sĩ H Nưng MLo, đoàn Đắc Lắc cho biết: “Mỗi vùng miền, mỗi tỉnh có một bản sắc riêng. Hôm nay đến đây Đắc Lắc mang đến tiếng vang của cồng chiêng núi rừng cùng với điệu múa dân gian và tiếng hát ru con, mang đậm chất thiên nhiên, yêu gia đình, yêu văn hóa, Chương trình này cả đội rất háo hức, vui vẻ, tâm huyết được cùng với các tỉnh bạn học hỏi và trải nghiệm những gì liên quan đến văn hóa và cái mới mẻ của tỉnh bạn”.

Hội thi Diễn xướng dân gian văn hóa các dân tộc lần này có sự xuất hiện của nhiều di sản văn hóa phi vật thể. Đó là, các liền anh liền chị biểu diễn dân ca quan họ Bắc Ninh, điệu hò Đồng Tháp Mười, biểu diễn cồng chiêng đồng bào các dân tộc thiểu số ở miền Trung và Tây Nguyên… Ông Nguyễn Quốc Huy, Phó cục Trưởng Cục Văn hóa cơ sở, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch cho biết: “Những phần trình diễn của các đoàn nghệ thuật có sự chuẩn bị rất công phu và những tiết mục như trình diễn về nghi lễ, trình diễn về trang phục cũng như trình diễn về dân ca, dân vũ các đoàn tập hợp, lựa chọn những tiết mục rất đặc sắc trình diễn cho bà con nhân dân của tỉnh Quảng Ngãi cũng như du khách đến xem. Và cũng mong muốn đây là dịp quảng bá giá trị văn hóa phi vật thể của các vùng miền, các dân tộc. Thông qua đợt thi này để phục dựng lại nghi thức truyền thống, trang phục truyền thống”./.