Cơnh ih t’mêê nâu năc căh muy zooi pazêng bộ áo dài vaih rau chr’năp lalay năc dzợ t’pâh rau k’rang âng pr’chấc p’niên chăp bhlầng, chroi k’rong zư lêy lâng tân đôr chr’năp văn hóa âng manuyh hêê

Đhị cửa hàng lâng cung năc đong ặt âng amoó y Rum (35 c’moo) đhị vel Kon Rờ Bàng, phường Kon Tum dông bấc t’la a din liêm cra, zập bộ áo dài, ih cơnh liêm t’mêê. Tơợ 4 c’moo pa zay bhrợ, Y Rum ơy bhrợ pa dưr chr’năp áo dài lâng bhai a din pay đh’nơc âng đay. Căh muy ih đoọng ha pêê tước ih trực tiếp, amoó dzợ pa câl đăh online đoọng pazêng ngai chăp kiêng a din coh prang k’tiếc k’ruung.

Amoó Y Rum xay moon, c’lâng tơợp bhrợ cha âng đay năc tơợ c’moo 2021. Bh’rợ bha lầng năc giáo viên pa choom âm nhạc, ha dợ loom chăp kiêng a din lalâh k’rơ cung cơnh choom ih bhrợ cơnh liêm t’mêê nắc amoó quyết định ih áo dài lâng bhai a dinh:

“Ha dang ih zêng bhai a din năc k’đhap đoọng xập đhị zập t’ngay. Đhanuôr nắc xập đhị bêl vêy bhiệc bhan a năm. Ha dang áo dài năc đoo ahêê pa zưm lâng bhai rau lơơng, ih cơnh lalay nắc bấc ngai kiêng lâng choom xập đhơ đhơ bêl cơnh cha ơh, lướt dạy, lướt bhiệc bhan xay xơ… Pô x’xrặ coh a din âng ma nuyh Tây Nguyên, ahêê choom luuc pa chăm đhị áo dài liêm bhlầng”.

Cr’chăl tr’nơợp, zập cơnh ih bhrợ áo dài âng amoó Y Rum năc đươi pô x’xrặ âng ma nuyh Bahnar. Coh t’tun đâu, amoó t’bhưah zập c’leh liêm âng acoon coh lơơng, cơnh Xơ Đăng, Gia Rai, Giẻ Triêng, Hrê… Zập c’bhuh acoon coh zêng vêy pr’họom lalay doọ tr’cơnh. Amoó Y Rum đoọng năl, a dinh taanh lâng têy năc buôn apêê nghệ nhân taanh, apêê taanh đanh lâng g’lêêh bhlầng nắc chr’năp pa câl dal. Đoọng bhrợ cơnh liêm buôn bhlầng lang t’bhưah thị trường, coh đhr’năng bhrợ têng, amoó pa zưm đươi zêng lâng a din taanh lâng têy, lâng máy:

“Adin zăng k’đhap pa zưm lâng bhai lơơng, tu bhai lâng pô x’xrặ âng đoo u lalay, rau muy năc căh vêy choom tr’dzuôt, tu cơnh đêêc nắc u proong. Jưah lâng đêêc lêy ting zập cha nắc đươi đoọng ih cơnh apêê kiêng. Ngai năc kiêng ih zêng bhai a din, ngai năc kiêng pa zưm lâng bhai rau lơơng. Ha dang đăh áo dài nắc cu xay đoọng  ha pêê năl cơnh u liêm lâh”.

Cơnh lâng rau pa zưm bhlưa a din lâng lụa, amoó Y Rum ơy t’vaih bấc cơnh áo dài liêm đơơng chr’năp bh’rợ âng đay. Zập ih bhrợ âng amoó zêng bơơn ruh p’niên c’mor kiêng câl. K’đhơợng coh têy áo dài vêy luuc lâng a din âng manuyh Xơ Đăng, amoó Mỹ Ngọc ặt đhị phường Kon Tum moon:

“Cơnh lâng acu năc muy cha năc manuyh acoon coh, acu ih muy bộ xa nập vêy a din, ra muy năc cu kiêng pa căh chr’năp văn hóa âng ma nuyh zi lâng rau bơr dzợ năc kiêng pa căh đhang liêm cra âng manuyh Việt Nam. Bêl c’la cu xập áo dài năc cu xâng hâng hơnh bơơn xập áo dài liêm”.

Amoó Lê Thị Trang, giáo viên Trường Tiểu học Lê Hồng Phong, phường Kon Tum đoọng năl, amoó ta luôn xập áo dài bêl tước lớp lâng pa bhlầng kiêng xập áo dài âng amoó Y Rum ih, t’vaih:

“Tơợ apêê chấc pa căh zập ooy, năc lêy pa zưm ih bha adin lâng bhai cơnh lơơng nắc áo dài lêy liêm bhlầng, jưah zư chr’năp văn hóa, jưah t’vaih cơnh liêm t’mêê đoọng ha pân đil xập xa nập n’nặc. Acu hâng hơnh bhlầng bêl bơơn xập a dooh đơơng chr’năp văn hóa âng vel đong đay”.

Đọong pa căh lâng t’pâh bấc pr’chấc p’niên đươi, amoó Y Rum jưah ih bhrợ pr’đhang áo dài t;mêê, câl bhai, xay moon, quay pa căh clip ooy mạng xã hội facebook, Tiktok. Bơr trang mạng xã hội Rum Y lâng Thổ cẩm Rum Y âng amoó nắc bấc ngai moọt lêy. Vêy clip bơơn lâh 9.600 ngai ch’đị kiêng, k’nặ 900.000 chu ma nuyh mọot lêy lâng k’ra hiêng chu chia sẻ. Amoó đoọng năl, nâu năc pr’đơợ t’pâh amoó pa zay bhrợ têng cơnh liêm t’mêê lâng tân đôr k’rơ lâh mơ loom chăp kiêng a dinh moon lalay lâng chr’năp văn hóa truyền thống moon za zưm:

“Coh t’tun nâu vêy bơr pêê c’lip viral năc zập ngai kiêng lâng xơợng hâng hơnh bhlầng. Vêy ngai nhắn tin t’mooh lâng hâng, a cu cung xơợng yêm loom lâng pa zay pa dưr lâh. Apêê p’too moon nắc pa zay bhrợ pa dưr”.

Lâng pazêng bh’nơơn ơy bơơn xoọc tr’nơợp, amoó Y Rum lêy đươi dua cớ bhai a dinh đoọng t’vaih pazêng pr’đươi cơnh: ba-lô, chr’đhung, ví… Cơnh lâng amoó, zư lêy chr’năp văn hóa năc đoo bh’rợ bhrợ pa dưr chr’năp ty đanh liêm choom cơnh lâng pr’ặt tr’mông xoọc đâu./.

ĐƯA THỔ CẨM ĐẾN GẦN HƠN VỚI GIỚI TRẺ

Bằng đôi tay khéo léo cùng đam mê văn hóa dân tộc, cô gái Ba Na - Y Rum ở làng Kon Rờ Bàng, phường Kon Tum, tỉnh Quảng Ngãi đã tạo ra những bộ áo dài độc đáo nhờ kết hợp chất liệu thổ cẩm truyền thống và vải hiện đại. Sự sáng tạo này không chỉ giúp những bộ áo dài trở nên đặc biệt hơn mà còn thu hút sự quan tâm của giới trẻ, góp phần giữ gìn và lan tỏa giá trị văn hóa dân tộc

Tại cửa hàng và cũng là ngôi nhà nhỏ của chị Y Rum (35 tuổi) ở làng Kon Rờ Bàng, phường Kon Tum treo đầy tấm thổ cẩm rực rỡ, các bộ áo dài với thiết kế trẻ trung, bắt mắt. Sau 4 năm kiên trì, Y Rum đã xây dựng được thương hiệu áo dài thổ cẩm mang tên mình. Không chỉ phục vụ khách hàng đến tận nơi may đo, chị còn bán online cho những người yêu thích thổ cẩm khắp cả nước. 

Chị Y Rum chia sẻ, hành trình khởi nghiệp của mình bắt đầu từ năm 2021.  Công việc chính là giáo viên dạy âm nhạc, nhưng niềm đam mê với sắc màu thổ cẩm cùng năng khiếu thẩm mỹ, chị quyết định thực hiện ý tưởng đưa hoa văn thổ cẩm lên áo dài:

"Nếu may nguyên trang phục truyền thống, nó rất là khó để mọi người có thể mặc hằng ngày. Bà con chỉ mặc vào dịp lễ hội thôi. Nếu chiếc áo dài đó mình kết hợp nét độc đáo, thay đổi một chút chi tiết thì mọi người sẽ thích và mặc bất cứ nơi như đi chơi, đi dạy, dịp cưới hỏi… đều có thể mặc được. Hoa hoa văn thổ cẩm truyền thống của người Tây Nguyên, mình có thể phối với áo dài rất là đẹp”.

Thời gian đầu, các thiết kế áo dài của chị Y Rum chủ yếu sử dụng hoa văn thổ cẩm của người Bahnar. Về sau, chị mở rộng thêm các họa tiết của các dân tộc khác, như Xơ Đăng, Gia Rai, Giẻ-Triêng, Hrê… Mỗi dân tộc có cách phối màu riêng với họa tiết và bố cục không trùng lặp. Chị Y Rum cho biết, thổ cẩm dệt tay thường do các nghệ nhân thực hiện, đòi hỏi nhiều thời gian và công sức nên giá thành khá cao. Để tối ưu chi phí và mở rộng thị trường, trong quá trình sản xuất, chị kết hợp sử dụng cả thổ cẩm dệt tay và dệt máy:

 “Thổ cẩm hơi khó phối một chút xíu, tại vì cái cái nguyên liệu chính của hoa văn thổ cẩm, thứ nhất là nó không co giãn, cho nên là nó sẽ hơi thô. Bên cạnh đó sẽ tùy theo cái mỗi khách hàng và họ sẽ có những cái sự ưu tiên, sự yêu thích khác nhau. Có người sẽ muốn may thổ cẩm 100 phần trăm, có người thì sẽ muốn phối lụa. Và nếu mảng áo dài riêng tôi vẫn sẽ tư vấn khách hàng là mình nên phối lụa để cho nó có cái độ rủ giãn, nó bay nó sẽ đẹp hơn.”

Với sự kết hợp giữa thổ cẩm và lụa, chị Y Rum đã tạo ra những mẫu áo dài đẹp về cấu trúc, phom dáng cùng nét độc đáo riêng của mình. Các thiết kế của chị được nhiều bạn trẻ yêu thích và đặt mua. Cầm trên tay bộ áo dài phối thổ cẩm dân tộc Xơ Đăng, chị Mỹ Ngọc – một khách hàng ở phường Kon Tum nói:

“Đối với tôi thì một người con của đồng bào dân tộc thiểu số, tôi may bộ đồ mà liên quan đến thổ cẩm, thứ nhất là tôi muốn truyền bá cái văn hóa dân tộc của mình và thứ hai nữa là sẽ tôn lên cái dáng người của người con của Việt Nam. Khi bản thân tôi mang sắc phục áo dài này trên người thì tôi cảm giác rất là tự hào và hãnh diện vì được mặc khoác lên mình một bộ áo dài rất là đẹp.”

Chị Lê Thị Trang – giáo viên Trường Tiểu học Lê Hồng Phong, phường Kon Tum – cho biết, chị thường mặc áo dài khi đứng lớp và đặc biệt yêu thích những thiết kế phối thổ cẩm của chị Y Rum:   

 “Qua truyền thông thì thấy rằng là việc kết hợp giữa thổ cẩm và vải bình thường của mình ấy sẽ tạo nên những cái sản phẩm rất là đẹp và vừa là giữ được nét văn hóa của dân tộc, rồi còn vừa đạt tạo thêm cái nét đẹp của người phụ nữ. Tôi rất tự hào khi được mặc lên mình bộ trang phục mang đậm bản sắc của địa phương.”

Để giới thiệu sản phẩm và thu hút giới trẻ, chị Y Rum vừa đảm nhận việc thiết kế mẫu áo dài mới, đặt vải, tư vấn khách hàng và trực tiếp quay, đăng các clip lên mạng xã hội Facebook, Tiktok. Hai trang mạng xã hội Rum Y và Thổ cẩm Rum Y của chị luôn nhận được nhiều sự quan tâm. Có clip đạt hơn 9.600 lượt yêu thích, gần 900.000 lượt xem và hàng trăm lượt chia sẻ. Chị cho biết đây chính là động lực khuyến khích chị sáng tạo và lan tỏa tình yêu với thổ cẩm nói riêng và bản sắc văn hóa truyền thống nói chung:

“Sau này có một số clip viral thì tất cả mọi người rất thích và thấy tự hào. Có nhiều khách hàng nhắn tin hỏi và họ dành sự khen ngợi cũng như là động viên cố gắng phát triển, nên gìn giữ và bản tồn. ‘Em làm được, em nên giữ nhá’ đó là một cái lời động viên mà mọi người khuyến khích để cho mình gìn giữ và phát triển nó.”

Với những thành công bước đầu, chị Y Rum dự định tiếp tục sử dụng thổ cẩm truyền thống để tạo nên các sản phẩm như: như ba-lô, túi xách, ví cầm tay... Với chị, bảo tồn văn hóa chính là làm cho các giá trị truyền thống hòa nhịp với cuộc sống hiện đại./.