Bh’rợ hơnh deh “Nghệ thuật Xòe Thái” ta bhrợ moot m’pâng c’xêê 9 ha nua. Cơnh lâng cr’liêng pr’hat, đợ pr’múa Xòe ga dil, liêm dr’dêêc, apêê nghệ nhân ma nưih Thái, đh’rưah pân jưih pân đil diễn viên chuyên lâng căh chuyên âi muy chu cớ bhrợ pa dưr đợ chr’năp văn hóa lang n’ja bh’lêê, liêm pr’hay âng đha nuôr Thái coh Sơn La moon la lay, zr’lụ Tây Bắc moon pa zum. A moó Lường Phạm Mai Phương, thị trấn Phù Yên, chr’hoong Phù Yên, tỉnh Sơn La xay moon:“C’la cu năc ma nưih Thái, t’ngay đâu acu pabhlâng hâng hơnh bêl bơơn ting pâh bhiêc bhan Xòe lâng Xòe bơơn UNSECO xay moon năc c’kir văn hóa phi vật thể pa căh măt âng acoon ma nưih. Năc ma nưih p’niên, acu vêy t’bhlâng zư đơc c’leh văn hóa liêm pr’hay n’nâu lâng xay moon tươc đhi noo lâng t’mooi ch’ngai đăn.”

Xòe Thái năc pr’múa cơnh lâng bâc cơnh c’leh pa căh ha bh’rợ tr’nêng âng acoon ma nưih, bơơn bhrợ têng coh đhr’niêng bh’rợ, văn hóa, pr’ăt tr’mông lâng apêê bh’rợ ăt bhrợ âng vel bhươl. Ma nưih Thái moon: “ Căh Xòe năc pô căh chơh, căh Xòe năc ma nưih căh mr’dal, căh Xòe pân jưih pân đil căh mă tr’clôông, căh Xòe ha roo abhoo căh choom vêy c’nuung”…

T’cooh Lường Chựa, ăt coh chr’val Chiềng Pằn, chr’hoong Yên Châu, tỉnh Sơn La, đoọng năl, pa zêng apêê lang ma nưih Thái coh Sơn La zêng kiêng bơơn ting pâh apêê g’luh múa xòe moon la lay lâng ăt bhrợ văn hóa vel bhươl moon pa zum, tu năc bhrợ pa dưr liêm pr’hay pr’ăt tr’mông zâp t’ngay coh vel bhươl:“Xòe năc văn hóa lang n’ja bh’lêê liêm pr’hay âng ma nưih Thái, vêy tơợ đanh đươnh, dưr vaih tơợ bh’rợ đoàn kết đhi noo ta luôn ăt ma mông liêm dh’rưah, năc coh đhiêr Xòe, pa bhlâng năc dhiêr Xòe pa căh măt, cr’đhơợng têy đoọng Xòe. Tu tơơm âng pr’múa Xòe Thái tơợ a hay a hươn tươc nâu câi vêy 6 cơnh múa, năc đoo bha lâng. Bh’rợ UNESCO xay moon “ Nghệ thuật Xòe” năc c’kir văn hóa phi vật thể pa căh măt ha coon ma nưih, azi pa bhlâng hâng hơnh.”

Tỉnh Sơn La xooc công dzợ zư đơc bâc cơnh pr’múa Xòe ty cơnh: Xòe ha dưr khăn k’đươi ộm alăc, Xòe  pac trapuôn, Xòe lươt- rach, Xòe ha vât khăn, Xòe n’tap têy múa đhiêr, Xòe đhiêr… Apêê pr’múa Xòe n’nâu nâu câi công âi bơơn pa chăp ch’mêêt lâng xay truih tươc cán bộ, đảng viên lâng đha nuôr apêê acoon coh coh tỉnh, bhrợ đoọng ha bh’rợ ăt ăt bhrợ vel bhươl lâng giao lưu văn hóa coh cr’chăl ăt bhrợ đh’rưah. Bh’rợ “ Nghệ thuật Xòe Thái” bơơn UNESCO xay moon năc c’kir văn hóa phi vật thể pa căh măt đoọng ha coon ma nưih căh muy năc râu hâng hơnh la lay âng đha nuôr Thái, năc dzợ râu hâng hơnh âng đha nuôr apêê acoon coh prang tỉnh Sơn La.

T’cooh Trần Xuân Việt, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao lâng Du lịch tỉnh Sơn La đoọng năl, bh’rợ zư đơc lâng pa dưr chr’năp văn hóa apêê acoon coh moon pa zum lâng văn hóa acoon coh Thái moon la lay coh vel đong tỉnh Sơn La n’jưah vêy chr’năp hân đơơ, n’jưah vêy chr’năp đanh mâng:“Đhị g’luh n’nâu, azi vêy xay truih đoọng apêê c’bhuh chô bhrợ t’bhưah pr’đhang bh’rợ lâng t’bhlâng k’đhơợng xay bhrợ bh’rợ Xòe Thái, pa bhlâng năc coh apêê bh’rợ văn hóa, bhrợ têng zâp t’ngay đoọng đha nuôr pa dưr đợ c’leh liêm âng Xòe Thái âi bơơn chăp hơnh, âi bơơn UNESCO xay moon năc c’kir văn hóa phi vật thể âng acoon ma nưih.”

Đha nuôr lâng pr’zơc da dêr! Bh’rợ UNESCO xay moon Nghệ thuật Xòe Thái âng Việt Nam moot ooy c’bhuh C’kir văn hóa phi vật thể pa căh măt âng acoon ma nưih moon ghit c’leh văn hóa liêm pr’hay bâc cơnh âng acoon ma nưih Việt Nam lâng râu hâng hơnh âng apêê acoon coh coh Sơn La moon la lay lâng zr’lụ Tây Bắc moon pa zum. Đh’rưah lâng công xay moon trách nhiệm ha pêê vel đong vêy bâc đha nuôr Thái ma mông cơnh lâng bh’rợ t’bhlâng zư đơc, pa dưr chr’năp âng Nghệ thuật Xòe coh xã hội hiện đại. Xooc, ngành Văn hóa âng tỉnh Sơn La âi bơơn đơơng âng bh’rợ zư đơc lâng pa dưr c’kir Nghệ thuật Xòe Thái moot ooy hương ước, quy ước âng apêê vel, bhươl; bhrợ apêê lớp pa choom đoọng c’kir Nghệ thuật Xòe Thái coh apêê trường phổ thông coh  vel đong tỉnh. Chăp hơnh apêê nghệ nhân coh bh’rợ bhrợ têng nghệ thuật Xòe Thái đoọng xay moon hơnh deh c’rơ g’lêêh lâng p’too moon apêê nghệ nhân zư đơc, pa dưr chr’năp âng c’kir Xòe Thái./.

Tự hào Nghệ thuật Xòe Thái ở Sơn La           

 Xòe Thái là loại hình nghệ thuật đặc sắc trong đời sống văn hóa và tín ngưỡng của đồng bào dân tộc Thái ở Sơn La - Tây Bắc.

Lễ vinh danh “Nghệ thuật Xòe Thái” diễn ra vào trung tuần tháng 9 vừa qua. Bằng những lời ca, tiếng hát, những điệu Xòe uyển chuyển, duyên dáng, các nghệ nhân dân gian người dân tộc Thái, cùng nam nữ diễn viên chuyên và không chuyên đã một lần nữa làm “sống dậy” những giá trị văn hóa truyền thống, đặc sắc của đồng bào dân tộc Thái ở Sơn La nói riêng, vùng Tây Bắc nói chung. Chị Lường Phạm Mai Phương, thị trấn Phù Yên, huyện Phù Yên, tỉnh Sơn La, chia sẻ: "Bản thân là người dân tộc Thái, hôm nay tôi rất vinh dự khi được tham dự hội Xòe và hội Xòe được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Là một người trẻ, tôi sẽ cố gắng giữ gìn nét đẹp truyền thống này và quảng bá đến anh em và du khách gần xa."

Xòe Thái là loại hình vũ đạo với những động tác biểu tượng cho hoạt động của con người, được thực hành trong nghi lễ, văn hóa, đời sống và các hoạt động sinh hoạt cộng đồng. Người Thái quan niệm: “Không Xòe thì hoa không nở, không Xòe thì người không vui, không Xòe thì trai gái không thành đôi, không Xòe thì lúa, ngô không thành bắp”... 

Ông Lường Chựa, ở xã Chiềng Pằn, huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La, cho biết, hầu hết các thế hệ người Thái ở Sơn La vẫn rất thích được tham dự các cuộc sinh hoạt múa xoè nói riêng và sinh hoạt văn hoá cộng đồng nói chung, bởi nó làm sôi động thêm cuộc sống hằng ngày ở các bản, mường:"Xòe là văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc Thái, có từ cội nguồn xa xưa, xuất phát từ tình đoàn kết anh em luôn luôn gắn bó với nhau, tính cộng đồng cao, tức là trong vòng Xòe, nhất là vòng Xòe đại diện, nắm tay nhau để Xòe. Cội nguồn của điệu Xòe Thái từ xa xưa đến giờ có 6 điệu Xòe, đó là cốt lõi. Việc UNESCO công nhận “Nghệ thuật Xòe” là di sản văn hóa phi vật thể địa diện của nhân loại, chúng tôi rất đỗi tự hào."

Tỉnh Sơn La hiện vẫn còn lưu giữ, bảo tồn nhiều điệu Xòe cổ truyền thống như: Xòe nâng khăn mời rượu, Xòe bổ bốn, Xòe tiến lùi, Xòe tung khăn, Xòe vỗ tay múa vòng tròn, Xòe vòng... Các điệu Xòe này hiện cũng đã được nghiên cứu và phổ cập đến cán bộ, đảng viên và nhân dân các dân tộc trong tỉnh, phục vụ cho sinh hoạt cộng đồng và giao lưu văn hóa trong thời kỳ hội nhập. Việc “Nghệ thuật Xòe Thái” được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại không chỉ là niềm tự hào của riêng cộng đồng người Thái, mà còn là niềm tự hào của nhân dân các dân tộc trong toàn tỉnh Sơn La. 

Ông Trần Xuân Việt, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Sơn La cho biết, nhiệm vụ bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá các dân tộc thiểu số nói chung và văn hoá dân tộc Thái nói riêng trên địa bàn tỉnh Sơn La vừa có tính cấp thiết, vừa có tính lâu dài: "Qua đợt này, chúng tôi sẽ tuyên truyền để các đội về nhân rộng mô hình và tiếp tục duy trì các hoạt động Xòe Thái, đặc biệt là trong các hoạt động sự kiện văn hóa, hoạt động hàng ngày để nhân dân phát huy những nét đẹp của Xòe Thái đã được tôn vinh, đã được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại."

Thưa bà con và các bạn! Việc UNESCO ghi danh Nghệ thuật Xòe Thái của Việt Nam vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại khẳng định bản sắc văn hóa phong phú của dân tộc Việt Nam và là niềm tự hào của các dân tộc ở Sơn La nói riêng và vùng Tây Bắc nói chung. Đồng thời, cũng đặt ra trách nhiệm cho các địa phương có đông đồng bào người Thái sinh sống đối với việc tiếp tục gìn giữ, phát huy giá trị của Nghệ thuật Xòe Thái trong xã hội hiện đại. Hiện ngành Văn hóa của tỉnh Sơn La đã đưa hoạt động bảo tồn và phát huy di sản Nghệ thuật Xòe Thái vào hương ước, quy ước của các tổ bản, tiểu khu; mở các lớp truyền dạy di sản Nghệ thuật Xòe Thái trong các trường phổ thông trên địa bàn tỉnh. Tôn vinh các nghệ nhân trong lĩnh vực thực hành nghệ thuật Xòe Thái để ghi nhận công lao và khuyến khích các nghệ nhân gìn giữ, phát huy giá trị của di sản Xòe Thái./.