N’niên váih lâng dưr pậ đhị đhăm k’tiếc Giàn Bí, chr’val da ding ca coong Hòa Bắc, chr’hoong Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng, pr’ặt tr’mông âng pr’loọng đong t’coóh Đinh Văn Như công pa bhlâng zr’nắh k’đháp cơnh bấc ơl đha nuôr Cơ Tu n’lơơng. Đha nuôr cóh đâu tơợ a hay nắc muy năl bhrợ ha rêê đhuốch đoọng ma mông tu cơnh đêếc vêy c’moo ca bhố, c’moo ha ul.

Cắh mặ pr’ngâu đhị râu zr’nắh k’đháp, t’coóh Đinh Văn Như t’bhlâng pa choom pa dưr c’năl. Tốt nghieẹp THPT t’coóh thi cớ ooy trường Trung cấp điện. N’đhơ cơnh đêếc, bêl xang học tu cắh zấp zên, t’coóh nắc lướt pa bhrợ ch’ngai. Bêl rạch chô cớ ooy vel bhrợ cha, tr’nơợp, t’coóh Như bhrợ thuê đoọng ha pêê công trình đoọng t’mông pr’loọng đông zấp t’ngay. Xang muy cr’chăl bơơn k’rong c’bơớch m’bứi zên, t’coóh nắc k’rong bhrợ ooy b’băn lâng chóh crâng… Pr’đhang bhrợ cha âng pr’loọng đong t’coóh Như z’zăng yêm têêm, k’đhơợng nhâm pr’ặt tr’mông  ta clơ ha k’điêl ca coon.

Cắh muy p’zay pa dưr tr’mông, t’coóh Như dzợ pa bhlâng bhriêl t’bách coh apêê bh’rợ đhị vel đong. Cơnh lâng pr’ặt tr’mông liêm ta níh, loom trách nhiệm dal, bấc c’moo đâu t’coóh Đinh Văn Như bơơn đha nuôr k’đươi bhrợ Bí thư Chi bộ lâng Trưởng vel Giàn Bí. Cắh kiêng bhrợ ta u loom đha nuôr, t’coóh NHư ta luôn lướt l’lăm cóh apêê bh’rợ âng vel đong, ta luôn tước zấp pr’loọng đong đoọng p’too moon apêê chủ trương chính sách âng Đảng, Nhà nước. Đh’rứah lâng pa choom đoọng đha nuôr cơnh bhrợ cha liêm choom; cóh vel, bhươl vêy ngai ca ay jéh, t’coóh p’too moon đha nuôr zooi đoọng, t’moóh tr’lêy đh’rứah; pr’loọng đong ngai dưr váih tr’vay tr’lin… t’coóh coog tước xay moon tr’cluốh pr’liêm. Pa bhlâng, t’coóh pa bhlâng p’ghít tước bh’rợ p’too moon đha nuôr lơi jợ r’dợ apêê đhr’niêng bh’rợ mốp lệt, bhrợ pa dưr pr’ặt tr’mông văn hóa t’mêê. Tu cơnh đêếc, coh vel Giàn Bí, chr’val Hòa Bắc n’nâu, đha nuôr zấp ngai công chắp nhêr, hơnh déh t’coóh Như. T’coóh Bùi Văn Siêng, t’coóh vel Giàn Bí, chr’val Hòa Bắc xay moon ooy t’coóh Đinh Văn Như cơnh đâu: “T’coóh Như nắc ma nứih vêy loom t’bhlâng bhrợ cha. A zi lêy c’lâng a đoo lướt pa bhlâng crêê. Xoọc đâu, ađoo âi vêy bấc hécta crâng chóh cóh têy. N’đhơ bấc bh’rợ tr’nêng coh vel cơnh đêếc nắc công dzợ p’loon pa dưr tr’mông tr’méh cơnh đêếc nắc a cu lêy pa bhlâng liêm choom. Cóh bh’rợ tr’nêng tơợ boóp p’rá âng đoo pa bhlâng bơơn đha nuôr xơợng đươi.”

Cóh bấc g’lúh lướt la lây, học tập, apêê pr’đhang bhrợ cha cóh apêê tỉnh n’đắh Bắc, t’coóh Đinh Văn Như bơơn lêy bh’rợ bhrợ du lịch vel bhươl âng đha nuôr acoon cóh Thái, Tày Nùng z’zăng buôn. Bơơn lêy, pr’đơợ k’tiếc k’buynh, văn hóa, acoon ma nứih apêê đha nuôr n’đắh Bắc vêy cơnh mr’cơnh lâng đha nuôr Cơ Tu đhị ma mông, bêl rạch chô t’cóoh Như âi vêy cr’noọ bhrợ du lịch vel bhươl.  X’ría c’moo 2018, t’coóh quyết định bhrợ Tổ hợp tác bhrợ du lịch vel bhươl tr’nơợp coh chr’val Hòa Bắc: “C’moo 2018, a cu bơơn lướt la lêy đhị muy bơr pr’đhang du lịch vel bhươl apêê acoon coh Thái lâng Mông coh Sơn La lâng Hòa Bình. A cu lêy apêê a coon cóh coh đêếc ooy trình đoọ học hóa công cắh âi lấh choom, n’đhang apêê đoo bhrợ pr’đhang du lịch pa bhlâng liêm choom. Apêê đoo nắc muy vặ zên dâng 60 ức đồng nắc apêê bhrợ đheêng 1 c’moo cắh muy mặ bhrợ cha van nắc dzợ bhrợ t’váih bh’rợ tr’nêng ha bấc ngai. Tơợ đeếc, a cu vêy ha dợ lêy đha nuôr hêê vêy bấc pr’đơợ đoọng pa dưr du lịch, pa bhlâng nắc a hêê dzợ vêy bấc k’ruung, toọm liêm buôn đoọng pa dưr du lịch liêm choom.”

Tổ hợp tác bhrợ du lịch vel bhươl vêy 45 cha nắc, pa zêng c’bhúh múa hát; c’bhúh taanh dzắc, íh bhrợ apêê bh’nơơn âng Cơ Tu; c’bhúh z’zêệ pa bhrợ lâng ma nứih dzoọng bhrợ xay moon ha t’mooi. Tu pr’đơợ dzợ bấc râu k’đháp, tu cơnh đêếc t’coóh nắc muy đớp apêê tour cóh t’ngay cơnh lâng đợ t’mooi tơợ 10 tước 50 cha nắc/tour. Cơnh lâng râu lứch loom luônh bhrợ têng liêm ta níh, bấc ch’na chríh, zên doó bấc, t’mooi tước ting t’ngay ting bấc lấh. Đh’rứah lâng n’nắc, nắc cr’noọ ặt bệch âng muy bơr t’mooi k’tiếc k’ruung n’lơơng  ting t’ngay ting bấc. T’mêê đâu, t’coóh Đinh Văn Như âi vặ zên t’đui đoọng 300 ức đồng đoọng bhrợ đong đhêy ặt ha t’mooi  đhị nang chr’noh âng pr’loọng đong đay. Moọt x’ría c’moo 2019 n’nâu, đong đhêy ặt homestay âng pr’loọng đong t’coóh vêy lướt moọt đươi dua. Tơợ đâu bhrợ t’váih muy c’lâng lướt t’mêê cốh c’năl bhrợ cha ha đha nuôr cóh zr’lụ. P’căn Lê Thị Thu Hà, Bí thư Đảng ủy chr’val Hòa Bắc, chr’hoong Hòa Vang đoọng năl: “Tước cr’chăl đâu, vel đong công âi pa dưr apêê bh’rợ crêê tước bh’rợ zư đớc văn hóa. Muy bh’rợ a zi ta luôn bhrợ nắc đoọng đha nuôr lướt la lêy apêê pr’đhang bhrợ cha, pr’đhang bhrợ du lịch vel bhươl. Đhị apêê g’lúh lướt la lêy, đha nuôr Hòa Bắc âi vêy bấc rau tr’xăl cóh c’năl. Cóh c’moo 2018-2019, vel đong vêy đồng chí Đinh Văn Như, Bí thư Chi bộ lâng trưởng vel Giàn Bí tơợp bhrợ l’lăm bh’rợ du lịch vel bhươl. Lâng coh c’’moo 2019 n’nâu, pr’dhang bh’rợ n’nâu vêy tơợp bhrợ đhị pr’loọng đong a noo Như.”

Cóh c’moo 2018, t’cooh Như âi bơơn đớp lâng xay bhrợ ha dâng 600 cha nắc ting pấh la lêy lâng cha đợ ch’na âng ma nứih Cơ Tu. Đươi cơnh đêếc, 45 cha nắc cóh Tổ hợp tác p’têệt pa zum bhrợ du lịch vel bhươl cóh Giàn Bí vêy pa chô tơợ 150 tước 200 r’bhâu đồng zấp t’ngay.

P’rơơm c’lâng lướt t’mêê cóh pa dưr du lịch vel bhươl âng t’coóh Đinh Văn Như vêy chroi đoọng bhrợ ha zr’lụ đhăm k’tiếc Hòa Bắc p’xoọng tr’xăl liêm cóh cr’chăltước; đh’rứah lâng bhrợ pa dưr tr’mông tr’méh p’têệt lâng bhrợ pa dưr lâng zư đớc apêê chr’nắp văn hóa ty đanh âng ma nứih Cơ Tu âi lâh r’dợ ha vil lơi tơợ đanh  ahay./.

Đinh Văn Như – Bí thư Chi bộ gương mẫu

                                     Kim Cương

        “Làm để bà con nhìn, nói để bà con nghe, tôi phải làm trước và phải làm được”. Đó là suy nghĩ của ông Đinh Văn Như, 40 tuổi, người Cơ Tu hiện là Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng thôn Giàn Bí, xã miền núi Hòa Bắc, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng. Ông trở thành điển hình tiêu biểu tiên phong trong nhiều phong trào của địa phương, được bà con thôn xóm tin yêu, nể phục. Trong TM “ Dưới mái nhà Gươl” tuần này, PV Kim Cương giới thiệu đến  bà con và các bạn, ông Đinh Văn Như, Người Bí thư gương mẫu này nhé.

       Sinh ra và lớn lên trên mảnh đất Giàn Bí, xã miền núi Hòa Bắc, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng, cuộc sống của gia đình ông Đinh Văn Như cũng lắm khó khăn như bao hộ đồng bào Cơ Tu khác. Bà con nơi đây xưa nay chỉ biết bám nương, bám rẫy để sinh sống nên thường “năm đói, năm no” .

Không cam chịu cuộc sống nghèo khó, ông Đinh Văn Như nỗ lực học tập. Tốt nghiệp THPT ông thi tiếp vào trường Trung cấp điện. Thế nhưng, khi ra trường do thiếu vốn ông, lại phải đi xa mới có việc nên  ông trở về thôn lập nghiệp. Ban đầu, ông Như làm thuê cho các công trình để trang trải cuộc sống và hỗ trợ gia đình. Sau thời gian tích cóp được một chút vốn liếng, ông mạnh dạn đầu tư chăn nuôi, trồng rừng… Mô hình kinh tế của gia đình ông Như tương đối ổn định, đảm bảo cuộc sống đủ đầy cho vợ con.

Không chỉ chú tâm phát triển kinh tế, ông Như còn rất năng nổ trong các phong trào tại địa phương. Với lối sống mẫu mực, tinh thần trách nhiệm cao, nhiều năm nay ông Đinh Văn Như được bà con tín nhiệm bầu làm Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng thôn Giàn Bí. Không phụ tấm lòng bà con, ông Như luôn tiên phong trong các phong trào của địa phương, thường xuyên đến tận hộ gia đình để tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước. Đồng thời tư vấn, hướng dẫn bà con cách làm ăn kinh tế hiệu quả; trong thôn, xóm có người đau ốm, ông  vận đồng bà con hỗ trợ, thăm hỏi lẫn nhau; gia đình nào xảy ra bất hòa…ông cũng đến tận nơi hòa giải. Đặc biệt, ông rất chú trọng việc vận động bà con loại bỏ dần các hủ tục lạc hậu, xây dựng đời sống văn hóa mới. Vì vậy, ở thôn Giàn Bí, xã Hòa Bắc này, bà con ai cũng quý mến, kính trọng ông Như. Ông Bùi Văn Siêng, già làng thôn Giàn Bí, xã Hòa Bắc nhận xét về ông Đinh Văn Như như thế này: “Anh Như là người có chí làm kinh tế. Chúng tôi thấy hướng anh đi rất đúng. Hiện nay, anh đã sở hữu mấy héc ta rừng trồng trong tay. Mặc dù nhiều công việc thôn xóm như thế mà vẫn tranh thủ phát triển kinh tế như vậy tôi thấy rất là tích cực. Trong công việc thì từ lời ăn tiếng nói của anh rất được lòng bà con, chính quyền.”   

Trong những chuyến tham quan tại các tỉnh miền núi phía Bắc, ông Như thấy các mô hình kinh tế, mô hình làm du lịch cộng đồng của bà con dân tộc Thái, Tày, Nùng khá đơn giản. Nhận thấy điều kiện tự nhiên, văn hóa, con người các dân tộc phía Bắc có sự tương đồng với cộng đồng Cơ Tu nơi mình sinh sống, khi trở về ông Như đã ấp ủ ý định làm mô hình du lịch cộng đồng. Cuối năm 2018, ông quyết định lập Tổ hợp tác làm du lịch cộng đồng đầu tiên ở xã Hòa Bắc: “Năm 2018, tôi được đi thăm quan một số mô hình du lịch cộng đồng các dân tộc Thái và Mông ở Sơn La và Hòa Bình. Tôi thấy các dân tộc nơi đây về trình độ học hóa cũng hạn chế, tuy nhiên họ làm mô hình du lịch rất là thành công. Họ chỉ vay vốn khoảng 60 triệu đồng mà họ chỉ làm 1 năm không những làm giàu mà còn tạo công ăn việc làm cho nhiều người. Từ đó, tôi mới thấy cộng đồng bà con mình có rất nhiều điều kiện để phát triển du lịch, đặc biệt mình còn có rất nhiều sông, suối thuận lợi để phát triển du lịch thành công.”

  Tổ hợp tác làm du lịch cộng đồng có 45 thành viên, gồm đội múa hát; đội dệt may, đan lát các sản phẩm truyền thống, đội phục vụ nấu nướng các món ẩm thực truyền thống Cơ Tu và cả người đứng ra làm hướng dẫn viên du lịch. Vì điều kiện cơ sở còn thiếu thốn, nên ông chỉ nhận các tour trong ngày với lượng khách từ 10 đến 50 người/tour. Sự nhiệt tình, cung cách phục vụ chu đáo, nhiều món ăn ngon lạ mắt, giá cả lại bình dân, khách kéo đến ngày một đông hơn. Cùng với đó là nhu cầu lưu trú của một bộ phận khách quốc tế ngày càng nhiều. Mới đây, ông Đinh Văn Như mạnh dạn vay vốn ưu đãi 300 triệu đồng để xây dựng cơ sở lưu trú cho khách ngay tại mảnh vườn của gia đình. Vào cuối năm 2019 này, cơ sở lưu trú homestay của gia đình ông sẽ đi vào hoạt động. Từ đây mở ra một hướng đi mới trong nhận thức làm kinh tế cho bà con trong vùng. Bà Lê Thị Thu Hà, Bí thư Đảng ủy xã Hòa Bắc, huyện Hòa Vang cho biết: “Đến thời điểm hiện nay, địa phương cũng đã xúc tiến các nhiệm vụ liên quan đến công tác bảo tồn văn hóa. Một việc chúng tôi thường xuyên làm là cho bà con đi thăm quan các mô hình kinh tế, mô hình làm du lịch cộng đồng. Qua các chuyến thăm quan trải nghiệm đó, bà con Hòa Bắc đã có nhiều chuyển biến trong nhận thức. Trong năm 2018 – 2019, địa phương có đồng chí Đinh Văn Như, Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng thôn Giàn Bí xung phong làm du lịch cộng động thí điểm. Và trong năm 2019 này, mô hình hình sẽ đưa vào làm thí điểm tại gia đình anh Như.”

Trong năm 2018, ông Như đã nhận và triển khai cho khoảng 600 người đến tham quan và thưởng thức các món ăn truyền thống của người Cơ Tu. Nhờ đó, 45 thành viên trong Tổ hợp tác liên kết làm du lịch cộng đồng ở Giàn Bí có thu nhập bình quân từ 150 đến 200 ngàn đồng mỗi ngày tham gia.

Hy vọng hướng đi mới trong phát triển du lịch cộng đồng của ông Đinh Văn Như sẽ góp phần làm cho vùng đất Hòa Bắc thêm khởi sắc trong thời gian tới; đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội gắn với khôi phục và bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống của người Cơ Tu đang bị lãng quên bấy lâu nay./.