Đợ c’moo c’xêê t’mêê tr’bơơn tr’pay, pr’ắt tr’mung diịc điêl amoó Vũ Thị Lương lâng anoo Pơ Loong Huệ cóh vel A Chiing, chr’val A Tiêng, chr’hoong Tây Giang, tỉnh Quảng Nam lưm bấc zr’nắh k’đhạp. Cắh ha mơ ặt zâng lâng ha ul đha rứt, diịc điêl anoo Pơ Loong Huệ t’bhlâng bhrợ têng cha, chấc lêy zâp bh’rợ đoọng pa dưr pa xớc pr’ắt tr’mung. C’moo 2019, bơơn lêy bh’rợ chóh crâng, chóh tơơm zanươu cóh vel đông chr’hoong Tây Giang pa dưr pa xớc k’rơ, hân đhơ cơnh đêếc, đhanuôr nắc lêy pay m’ma chr’nóh tơợ zâp vel đông lơơng lâng zên câl dal bhlâng, diịc điêl anoo nắc lêy k’rong bhrợ bhươn ươm. Amoó Vũ Thị Lương đoọng năl, tr’nơợp diịc điêl lêy vặ 100 ực đồng tơợ Ngân hàng Nông nghiệp lâng pa dưr pa xớc vel bhươl chr’hoong Tây Giang lâng zước vặ đắh pr’zợc, bhúh xoọng pa xoọng 100 ực đồng k’rong bhrợ pa dưr bhươn ươm m’ma chr’nóh, lấh mơ nắc tơơm quế lâng ba kích. Hân đhơ cơnh đêếc, tu cắh vêy kinh nghiệm nắc cr’chăl tr’nơợp diịc điêl amoó lưm bấc zr’nắh k’đhạp: “Zr’nắh k’đhạp bhlâng nắc bhiệc zư lêy, tu cắh ơy năl liêm ghít chóh bhrợ ha cơnh, râu 2 nắc xang bêl bhrợ pa dưr liêm xang nắc dưr váih boo đhí ga mắc, bhươn ươm zêng ta ga lấp hư zớch. C’moo n’nắc ahay 2 azi diịc điêl bil bal zêng râu, ha mơ zên k’rong bhrợ zêng bil. Zr’nắh k’đhạp bhlâng, diịc điêl cung k’noọ lơi jợ. Hân đhơ cơnh đêếc, bơơn độp râu p’too p’zương âng pr’loọng đông, chính quyền vel đông lâng đhanuôr cóh vel nắc azi t’bhlâng bhrợ pa dưr cớ.”

Pa chô kinh nghiệm xang đợ râu cắh liêm choom bêl l’lăm, diịc điêl amoó Vũ Thị Lương t’bhlâng chấc lêy, ta moóh pa choom bhiệc chóh bhrợ, zư lêy đợ cr’liêng m’ma, k’tiếc, phân bón, bhiệc lêy tưới... đoọng ha tơơm chr’nóh. Ooy cr’chăl n’jứah bhrợ n’jứah lêy ta moóh pa choom, bh’rợ chóh bhrợ bhươn ươm pa dưr liêm choom. Ting cơnh amoó Vũ Thị Lương, đoọng m’ma chr’nóh pa dưr pa xớc liêm choom, bhiệc lêy bhrợ pa liêm cr’liêng m’ma, tơơm m’ma oó đoọng c’cool xrặ, đông kính bêl bhrợ pa dưr lêy cách nhiệt têêm ngăn, cha tốp lâng tôn t’viêng lâng tôn bhoọc đoọng p’răng choom dzoọc moót, bhiệc tưới đác têêm ngăn, choom tưới bấc lâng tưới phun đhi lục. Lấh mơ, bhiệc bhrợ k’tiếc lâng phân bón ha tơơm chr’nóh lêy bhrợ pa liêm, lấh mơ nắc lêy đươi êệ ta rí k’roóc, phân NPK...

Tu vêy bhrợ liêm crêê cơnh chóh bhrợ, zư lêy, xoọc đâu bhươn ươm âng diịc điêl amoó Vũ Thị Lương lâng anoo Pơ Loong Huệ ơy pa dưr pa xớc liêm choom lâng bấc m’ma chr’nóh cơnh píh bhung, chrun, pa néh, pơ mu, quế, ba kích, chi châm, sâm 7 hi la 1 pô, tơơm tơ boon... Ting lêy zâp c’moo, diịc điêl amoó pa glúh pa câl mơ 120 r’bhâu m’ma chr’nóh zâp râu, đơơng chô zên lấh 200 ực đồng.

Lấh mơ pa dưr pa xớc pr’ắt tr’mung pr’loọng đông, bh’rợ bhươn ươm nâu dzợ vêy bhrợ đoọng bhiệc bhrợ đhị vel đông. Xoọc vêy 2 cha nặc pa bhrợ ta luôn đhị bhươn ươm lâng 5 apêê pa bhrợ ting hân noo, zâp t’ngay anhi diịc điêl chroót zên lấh 300 r’bhâu đồng zên công pa bhrợ đhị mưy cha nặc. amoó Pơ Loong Xuân U cóh vel A Chiing, chr’val A Tiêng, chr’hoong Tây Giang pa bhrợ đhị bhươn ươm nâu đoọng năl: “Bêl ahay, acu k’đhạp bơơn chấc bhiệc bhrợ đhị đâu. Đợ t’tưn nắc bơơn diịc điêl amoó Lương k’đươi moon pa bhrợ, xoọc đâu pr’ắt tr’mung cung têêm ngăn. Hân đhơ zên bơơn cắh bấc, nắc cung têêm ngăn, zâp đoọng ha pr’loọng đông đươi dua zâp t’ngay.”

Ting cơnh anoo A Râl Hoàng, Phó Bí thư Huyện Đoàn Tây Giang, tỉnh Quảng Nam: XoỌc đâu cóh vel đông chr’hoong Tây Giang vêy bấc bh’rợ kinh tế âng zâp apêê pr’zợc p’niên bhrợ c’la, chrooi pa xoọng ooy bh’rợ pa xiêr đha rứt, bhrợ pa dưr pr’ắt tr’mung t’mêê coh vel đông. Cr’chăl hanua, Huyện Đoàn Tây Giang ta luôn pazưm lâng zâp ban, ngành lêy uỷ thác zên vặ t’đui đoọng, bhrợ pr’đơợ đoọng zâp apêê pr’zợc pa dưr pa xớc  bh’rợ tr’nêng liêm choom. Anoo A Râl Hoàng moon: “Lâng cơnh đắh Huyện đoàn, azi xay moon liêm dal bh’rợ bhrợ têng cha âng diịc điêl amoó Lương, anoo Huệ. 2 anhi diịc điêl tơ ợ cắh râu rị nắc ơy t’bhlâng bhrợ pa dưr bh’rợ bhươn ươm, liêm glặp lâng cr’noọ bh’rợ đhị vel đông. Bhiệc bhrợ âng anhi diịc điêl bhrợ crêê tước cr’noọ bh’rợ âng zâp apêê pr’zợc p’niên rơơm kiêng bhrợ cha k’van đhị k’tiếc vel đông. Huyện đoàn cung ơy xay moon bh’rợ nâu tước ooy zâp đoàn viên, đha đhâm c’moo lêy pa choom bhrợ t’bhứah.”

Tu vêy p’zay bhrợ cha, năl cơnh đươi dua tiến bộ âng khoa học, kỹ thuật ooy bh’rợ tr’nêng, pr’loọng đông amoó Vũ Thị Lương lâng anoo Pơ Loong Huệ ơy bhrợ pa dưr pr’ắt tr’mung k’bhộ ngăn. Diịc điêl nhi đoo dưr váih điển hình chr’nắp liêm đắh bh’rợ pa dưr pa xớc pr’ắt tr’mung, t’bil ha ul pa xiêr đha rứt cóh vel đông./.

Đôi vợ chồng trẻ làm giàu từ vườn ươm

                                                   Hôih Nhàn

Những năm gần đây, phong trào trồng rừng, trồng cây dược liệu dưới tán rừng phát triển mạnh tại các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam. Do vậy, nhu cầu sử dụng nguồn giống các loại cây trồng, cây dược liệu ngày một tăng cao. Nắm bắt được xu hướng này, vợ chồng anh Pơ Loong Huệ và chị Vũ Thị Lương ở thôn A Chiing, xã A Tiêng, huyện Tây Giang mạnh dạn đầu tư xây dựng mô hình vươn ươm với nhiều loại cây giống mang lại hiệu quả kinh tế cho gia đình.

Những năm mới xây dựng gia đình, cuộc sống của vợ chồng chị Vũ Thị Lương và anh Pơ Loong Huệ ở thôn A Chiing, xã A Tiêng, huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam gặp rất nhiều khó khăn. Không cam chịu đói nghèo, vợ chồng anh Pơ Loong Huệ chăm chỉ làm lụng, tìm kiếm các mô hình để phát triển kinh tế. Năm 2019, nhận thấy phong trào trồng rừng, cây dược liệu trên địa bàn huyện Tây Giang phát triển mạnh, nhưng bà con phải nhập giống cây trồng từ các địa phương khác với giá thành cao, vợ chồng anh chị quyết định đầu tư làm mô hình vườn ươm. Chị Vũ Thị Lương cho biết, ban đầu, vợ chồng chị vay 100 triệu đồng từ Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn chi nhánh huyện Tây Giang và mượn bạn bè, người thân thêm 100 triệu đồng đầu tư xây dựng vườn ươm cây giống, chủ yếu là cây quế và cây ba kích. Tuy nhiên, do chưa có kinh nghiệm nên thời gian đầu, vợ chồng chị gặp rất nhiều khó khăn: “Khó khăn thứ nhất là kỹ thuật chăm sóc, do mình chưa nắm được hết; thứ hai là sau khi mới xây dựng xong thì xảy ra cơn bão lớn, vườn ươm bị vùi lấp gần như hoàn toàn. Năm đó, hai vợ chồng trắng tay, bao nhiêu tiền vốn đầu tư đều mất sạch. Khó khăn chồng chất, vợ chồng cũng chùn bước, tính bỏ. Nhưng sau đó, vợ chồng nhận được sự động viên của gia đình, chính quyền địa phương và cả bà con lối xóm nên bắt tay tiếp tục xây dựng lại từ đầu.”

Rút kinh nghiệm sau những thất bại ban đầu, vợ chồng chị Vũ Thị Lương tích cực tìm tòi, học hỏi kỹ thuật trồng, chăm sóc, cách xử lý hạt giống, đất, phân bón, tưới tiêu… cho cây giống. Trong quá trình vừa làm vừa học và tích lũy kinh nghiệm, mô hình vườn ươm dần phát triển tốt. Theo chị Vũ Thị Lương, để cây giống phát triển tốt, quan trọng nhất là khâu xử lý hạt giống, cây giống không để bị nấm mốc; nhà kính khi xây dựng phải đảm bảo cách nhiệt, lợp bằng tôn xanh và tôn trắng để ánh năng mặt trời có thể chiếu vào; hệ thống tưới tiêu phải đảm bảo tốt, có thể tưới đậm nước và tưới phun sương. Ngoài ra, khâu làm đất và phân bón cho cây giống cần được xử lý tốt, đất phải tơi xốp, chủ yếu dùng phân chuồng hoai mục, phân NPK...

Nhờ thực hiện đúng kỹ thuật trồng và chăm sóc, hiện nay, vườn ươm của vợ chồng chị Vũ Thị Lương và anh Pơ Loong Huệ đã phát triển tốt với nhiều chủng loại giống cây trồng như: bưởi da xanh, xoài, mít, cây pơ mu, quế, ba kích, cây chi châm, sâm 7 lá 1 hoa, cây tơ boon.... Bình quân mỗi năm, vợ chồng chị xuất bản khoảng 120 nghìn cây giống các loại mang lại nguồn thu hơn 200 triệu đồng.

Ngoài phát triển kinh tế giá đình, mô hình vườn ươm còn giải quyết việc làm cho nhiều lao động tại địa phương. Hiện, có 2 lao động chính làm việc thường xuyên tại vườn ươm và 5 lao động thời vụ, mỗi ngày anh chị trả hơn 300 ngàn đồng tiền công lao động/người. Chị Pơ Loong Xuân U ở thôn A Chiing, xã A Tiêng, huyện Tây Giang, công nhân làm việc tại vườn ươm cho biết: “Trước đây, tôi rất khó tìm được việc làm tại địa phương. Sau đó, được vợ chồng chị Lương nhận vào làm, nay cuộc sống ổn định hẳn. Tuy thu nhập không nhiều, nhưng rất ổn định, đủ trang trải cho cuộc sống gia đình tôi.”

Theo anh A Rất Hoàng, Phó Bí thư Huyện Đoàn Tây Giang, tỉnh Quảng Nam: Hiện nay, trên địa bàn huyện Tây Giang có nhiều mô hình kinh tế do các bạn trẻ làm chủ, góp phần vào công tác giảm nghèo, xây dựng đời sống mới ở bản, làng. Thời gian qua, Huyện Đoàn Tây Giang thường xuyên phối hợp với các ban, ngành nhận uỷ thác vốn vay ưu đãi, tạo điều kiện để các bạn trẻ vươn lên phát triển kinh tế hiệu quả. Anh A Rât Hoàng cho biết: “Với góc độ của Huyện Đoàn, chúng tôi đánh giá rất cao mô hình kinh tế của vợ chồng chị Lương, anh Huệ. Hai vợ chồng từ hai bàn tay trắng đã nỗ lực xây dựng thành công mô hình vườn ươm, phù hợp với nhu cầu tại địa phương. Nghị lực và cách làm của vợ chồng chị Lương, anh Huệ tác động lớn đến tư duy của các bạn trẻ mong muốn làm giàu trên mảnh đất quê hương. Huyện Đoàn huyện cũng đã giới thiệu mô hình kinh tế này đến các đoàn viên, thanh niên học tập và nhân rộng.”

Nhờ chăm chỉ làm ăn, biết áp dụng tiến bộ của khoa học, kỹ thuật vào sản xuất, gia đình chị Vũ Thị Lương và anh Pơ Loong Huệ đã xây dựng được cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Vợ chồng anh chị đã trở thành điển hình tiêu biểu trong phong trào phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo trên mảnh đất quê hương./.