Cr’chăl nâu, Hợp tác xã thương mại lâng dịch vụ Nam Yang đhị chr’val Nam Yang, chr’hoong Đăk Đoa, tỉnh Gia Lai t’mêê bhrợ xang 200 khối phân hữu cơ tơợ êệ t’rị k’rooc, n’noh cà phê, n’cam ha roo lâng rau apêê đong máy bhrợ têng chr’noh chr’bêệt n’toh lơi. T’cooh Nguyễn Tấn Công, Chủ tịch HĐQT hợp tác xã đọong năl, lâng lâh 200ha tơơm amọot lâng cà phê, HTX năc pay đươi mơ 60 tấn phân hoá học. Ha dang dap ting chr’năp phân bón xoọc đâu, năc đợ zên dzoóc tước lâh 1 tỷ đồng. Đọong pa xiêr zên prặ, tơợ tơợp c’moo tước nâu kêi, HTX ơy t’đang chuyên gia chô pa choom bhrợ phân bón hữu cơ tơợ pazêng rau ơy vêy: “Lalăm a hay a zi ơy bhrợ, ha dợ bhrợ ting pr’loọng đong. Lêy bấc n’noh ta lơi, doó đươi bấc zên nắc c’moo đâu hợp tác xã tơợp bhrợ cơnh quy trình liêm choom lâh đoọng xay bhrợ pậ bhưah ha đhanuôr đươi. Đăh đanh đươnh năc pa xoọng đam, hữu cơ đoọng ha tơơm chr’noh t’vaih rau liêm đoọng ha k’tiếc. Pa bhlầng năc hêê băn cớ vi sinh coh k’tiếc, t’vaih chất zêl bha ruy, pr’luh cơnh lơơng dưr vaih, oó dzợ g’nưm tơợ za nươu zư lêy bhơi rơ veh coh đanh đươnh”.”

      Căh muy apêê hợp tác xã bhrợ têng ha rêê đhuôch, năc apêê pr’loọng đha nuôr đhị tỉnh Gia Lai cung ơy loih lâng bh’rợ bhrợ têng phân hữu cơ đoọng k’rang tơơm chr’noh, pa xiêr đợ phân hóa học, k’bơch zên bhrợ têng. Amoó Hoàng Thị Trúc (43 c’moo, ặt đhị vel Brếp, chr’val Đăk Jrăng, chr’hoong Mang Yang) đọong năl, đươi vêy ệê t’rị k’roọc năc bhrợ phân vi sinh, pr’loọng đong amoó bơơn k’bơch dâng 50 ức đồng zên phân hóa học coh zập c’moo:“Xọoc đâu, phân hóa học câl lâng chr’năp dal  bhlầng, năc đong zi vêy phân tự bhrợ, đươi dua liêm choom bhlầng. Hila cà phê t’viêng, k’tiếc liêm lâh lâng bhiệc căh vêy đươi ệê t’rị k’roọc. Ma nuyh đong zi zêng đươi phân nâu đoọng g’bur ha tơơm cà phê”.

      T’cooh Nguyễn Mạnh Điệp, Chủ tịch UBND chr’val Đăk Jrăng, chr’hoong Mang Yang, tỉnh Gia Lai đọong năl, vel đong ơy vêy k’nặ 18.00ha tơơm chr’noh lâng cr’năn bh’năn bấc k’rơ bhầu p’nong. Nâu đoo năc pr’đơợ liêm buôn đoọng ha đhanuôr tự bhrợ phân hữu cơ. Bấc c’moo đâu, ngành Nông nghiệp tỉnh ơy  bhrợ bấc lớp pa choom đhanuôr tự bhrợ phân hữu cơ tơợ rau ơy vêy coh đhr’năng b’băn, cha choh. Đhr’năng lalua đoọng lêy, phân hữu cơ vêy bh’nơơn bấc đăh, zên bhrợ 1 tấn phân hữu cơ xoọc đâu căh tước 2 ức đồng, năc mơ 1/10 t’ping lâng câl phân hóa học: “Pazêng đong vêy 5-7 p’nong k’roọc, đhanuôr năc năl cơnh đươi dua ệê t’rị k’roọc bhrợ phân, pa bhlầng năc apêê đhanuôr acoon coh pay đươi zêng lâng n’noh cà phê, m’băh ha roo, vêy ngai pay bhơi dzợ đoọng bhrợ phân hữu cơ, pa xiêr đươi dua phân hóa học. Azi năc ơy t’moọt ooy nghị quyết, apêê lớp pa choom âng hội nông dân. 8 vel bhươl coh chr’val ơy đươi dua cr’noọ bh’rợ nâu, tự bhrợ têng phân k’rang chr’noh chr’bêệt. T’mêê đâu, a zi cung ơy k’dua cán bộ chuyên môn trực tiếp lướt pâh apêê cr’nọo bh’rợ bhrợ têng năc lêy tơơm chr’noh ha dưr liêm, bh’nơơn dal bhlầng”.

       Tự bhrợ phân hữu cơ tơợ pazêng n’noh chr’noh chr’bêệt, xoọc đơơng chô  bh’nơơn lalua ta nih đoọng ha đhanuôr tỉnh Gia Lai, pa bhlầng năc coh đhr’năng chr’năp phân bón dưr dzoóc dal cơnh xoọc đâu. Bhrợ cơnh đâu năc cung zooi đhanuôr pa liêm k’tiếc lâng tệêm ngăn c’rơ ha dưr âng tơơm chr’noh./.

Nông dân Gia Lai tự ủ phân hữu cơ, ứng phó với bão giá

              Nguyễn Thảo

Ứng phó với giá phân bón tăng cao, hiện nay, nhiều nông hộ và hợp tác xã tại tỉnh Gia Lai đã tự ủ phân hữu cơ từ các phế phẩm, phụ phẩm nông nghiệp, để chăm sóc cây trồng. Cách làm này đã cho thấy hiệu quả kép khi giảm chi phí phân bón hóa học, đồng thời góp phần cải thiện môi trường đất và sức bền của vườn cây. Chuyên mục “Bàn cách làm ăn” hôm nay, mời bà con và các bạn cùng tìm hiểu cách ủ phân hữu cơ của bà con tỉnh Gia Lai để học hỏi.    

        Thời điểm này, Hợp tác xã thương mại và dịch vụ Nam Yang ở xã Nam Yang, huyện Đăk Đoa, tỉnh Gia Lai vừa ủ xong 200 khối phân hữu cơ từ phân bò, vỏ cà phê, trấu và các phế phẩm từ nhà máy chế biến nông sản. Ông Nguyễn Tấn Công, Chủ tịch HĐQT hợp tác xã cho biết, với hơn 200 ha hồ tiêu và cà phê, HTX cần sử dụng khoảng 60 tấn phân hoá học. Nếu tính theo giá phân bón hiện nay, thì chi phí lên tới hơn 1 tỷ đồng. Để tiết giảm chi phí, từ đầu năm tới nay, hợp tác xã đã liên hệ chuyên gia về hướng dẫn ủ phân bón hữu cơ từ những nguyên liệu sẵn có:“Trước đây, chúng tôi đã từng làm, nhưng làm với nông hộ. Nhưng xét thấy nhu cầu và phế phẩm nông nghiệp đang thừa thãi, rẻ nữa nên năm nay là năm đầu tiên hợp tác xã đưa vào sản xuất một quy trình quy chuẩn hơn để triển khai rộng rãi cho bà con. Về dài hạn, chúng ta bồi bổ cho cây trồng lượng đạm hữu cơ, xác bã thực vật, tạo độ mùn cho đất. Đặc biệt là chúng ta nuôi lại hệ thống vi sinh cho nền đất, tạo kháng sâu bệnh tự nhiên, không phải phụ thuộc vào thuốc bảo vệ thực vật về lâu dài”.

        Không chỉ có các hợp tác xã nông nghiệp, mà nhiều nông hộ ở tỉnh Gia Lai cũng đã quen việc tự ủ phân hữu cơ để chăm sóc cây trồng, giảm lượng phân hóa học, tiết kiệm chi phí sản xuất. Chị Hoàng Thị Trúc (43 tuổi, ở thôn Brếp, xã Đăk Jrăng, huyện Mang Yang) cho biết, nhờ tận dụng nguồn phân bò để ủ phân vi sinh, gia đình chị tiết kiệm khoảng 50 triệu đồng tiền phân hóa học mỗi năm:“Hiện giờ phân hoá học mua giá rất cao, nên nhà mình có phân chuồng thì mình kết hợp bỏ, rất hiệu quả. Lá cây cà phê xanh, đất tơi xốp hơn, tốt hơn so với việc không sử dụng phân chuồng. Cả nhà, anh em, cha mẹ đều dùng phân chuồng bỏ cho cà phê".

       Ông Nguyễn Mạnh Điệp, Chủ tịch UBND xã Đăk Jrăng, huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai cho biết, địa phương có gần 18.000 ha cây trồng các loại và đàn gia súc hàng nghìn con. Đây là những điều kiện thuận lợi để bà con có thể tự sản xuất phân hữu cơ. Nhiều năm nay, ngành Nông nghiệp tỉnh đã mở nhiều lớp tập huấn, hướng dẫn, khuyến khích nông dân tự làm phân hữu cơ từ các nguyên liệu sẵn có trong quá trình chăn nuôi, trồng trọt. Thực tế cho thấy, phân hữu cơ có hiệu quả nhiều mặt, chi phí để làm 1 tấn phân hữu cơ hiện nay chưa tới 2 triệu đồng, chỉ bằng 1/10 so với mua phân hoá học:“Những nhà có 5 đến 7 con bò, bà con, đặc biệt người dân tộc thiểu số đã biết tận dụng phân của đàn bò tận dụng vỏ cà phê, chấu, có người đi phát thêm cỏ bỏ vào để làm phân hữu cơ, giảm sử dụng phân hoá học. Chúng tôi đã đưa vào nghị quyết, các lớp tập huấn của hội nông dân. 8 thôn làng trên địa bàn xã đã áp dụng mô hình này, tự sản xuất chăm bón cây trồng trong vườn nhà. Vừa qua chúng tôi cũng đã cử cán bộ chuyên môn trực tiếp đi tham gia mô hình vườn thì đại đa số cây trồng rất phát triển, rất là hiệu quả”.

       Tự làm phân hữu cơ từ những phế phẩm, phụ phẩm nông nghiệp, đang mang lại hiệu quả thiết thực cho bà con nông dân tỉnh Gia Lai, nhất là trong tình hình giá phân bón tăng cao như hiện nay. Cách làm này cũng giúp bà con cải tạo chất đất và đảm bảo sức bền của vườn cây../.