Tu crêê cơnh lâng đhr’năng âng plêệng k’tiêc, tơơm chr’noh n’nâu ơy lâng xoọc bhrợ t’vaih rau liêm choom ooy kinh tế bấc bhlâng zooi đhanuôr pa dưr rau bơơn pay pa chô, pa liêm pa crêê pr’ăt tr’mông

Đhị tổ dân phố Tà Vạc, thị trấn Prao, chr’hoong Đông Giang, pr’loọng đong t’cooh Lê Đình Bình năc muy coh pazêng pr’loọng đong l’lăm xăl tơơm keo pay choh tơơm sầu riêng. C’moo 2018, coh đhăm bhưah lâh 6 r’bhâu m2, t’cooh Bình ơy choh 200 tơơm sầu riêng. Ting cơnh t’cooh Lê Đình Bình: Sầu riêng năc tơơm chr’noh k’đhap, ng’zư lêy ghít bhlâng lâng bhrợ tâng c’lang đác ng’tưới liêm choom bhlâng, pa bhlâng năc coh hân noo p’răng puyh. Đươi t’bhlâng t’mooh, chêêc n’năl kinh nghiệm tơợ bhuh xoọng ơy choh sầu riêng coh Đắk Lắk, bhươn sầu riêng âng pr’loọng t’cooh Bình chặt vaih liêm bhlâng, achăc sầu riêng công a yêm, vêy bấc ngai kiêng câl đươi. T’cooh Lê Đình Bình xay truih, c’moo 2024, bhươn tơơm chr’noh aang đoo ơy đoọng k’nặ 2 tấn sầu riêng, đợ zên bơơn pay pa chô k’nặ 180 ức đồng:

“Manuyh câl đươi xay moon sầu riêng coh đâu yêm lâh mơ lâng sầu riêng coh Đắk Lắk. K’tiếc coh chr’hoong Đông Giang tơơm sầu riêng chặt vaih liêm, coh chr’hoong boo bấc, liêm choom ha tơơm sầu riêng. Bấc manuyh tước lêy, chêêc n’năl ooy bh’rợ ch’choh, đhanuôr tơợ Huế công tước ooy đâu lêy bh’rợ choh sầu riêng âng đay. T’mêê đâu, pr’loọng đong cu t’bhlâng choh p’xoọng 120 t’nơơm sầu riêng. Pr’loọng đong rơơm kiêng pa dưr đoọng kinh tế ting t’ngay nhâm mâng lâh mơ”.

Đhị cr’noon Ra Đung, chr’val Jơ Ngây, chr’hoong Đông Giang, pr’loọng đong t’cooh Đặng Văn Ánh công pa dưr kinh tế pr’loọng đong tơợ bh’rợ choh tơơm sầu riêng. Coh tr’nơơp, ađoo năc choh lêy bơr t’nơơm, muy t’nơơm vaih tơợ 40 tước 45 p’nong p’lêê. Lêy liêm choom, ađoo đươi lâh 100 ức đồng câl p’xoọng lâh 100 t’nơơm m’ma tơợ tỉnh Đắk Lắk. T’cooh Ánh xay truih, choh tơơm sầu riêng căh vêy u buôn, p’răng puyh năc đươi bấc đác, ha dợ tước hân noo boo năc tơơm sầu riêng buôn vaih nấm lâng crêê bh’rưy cha bha lâng. Tu cơnh đêêc, ađoo ta luôn pa liêm k’tiếc, lúc phân vi sinh, êê a ọc, c’roóc lâng pazêng rau phân cơnh NPK, kali, lân… Lâh n’năc, căh choom đớc bha lâng la lâh dal buôn crêê tr’đeh, c’lâm bêl vaih đhí boo ga măc, ta luôn căt tu, đh’leh đoong lâng zư lêy ghít bhlâng coh cr’chăl chặt vaih âng tơơm sầu riêng. Xoọc đâu, bhươn sầu riêng âng pr’loọng đong t’cooh Đặng Văn Ánh ơy vêy 4 c’moo, xay moon đớc vaih tót năc tơợ c’moo g’luh 6 lâng bơơn pêêh p’lêê bha lâng năc tơợ c’moo g’luh 8. T’cooh Đặng Văn Ánh prá xay:

“Muy t’nơơm sầu riêng bơơn pay pa chô tơợ 5 tước 7 ức đồng năc choom ặ. Acu đớc u vaih tơợ 35 tước 40 p’nong p’lêê coh muy t’nơơm đoọng nhâm mâng rau liêm choom. P’lêê clơợng tơợ 2,5kg, vêy p’lêê clơợng tước 4kg. Manuyh câl đươi năc kiêng câl đươi hàng sạch liêm, chr’năp dal m’bưi mơ bơr pêê zệt r’bhâu đồng năc công vêy manuyh câl”.

Ting cơnh t’cooh A Lăng Ôi, Giám đốc Trung tâm Kỹ thuật Nông nghiệp chr’hoong Đông Giang, tơợ bêl xay bhrợ cơnh xa nay bh’rợ Nghị quyết 35 âng Hội đồng Nhân dân tỉnh Quảng Nam ooy xa nay bh’rợ pa dưr kinh tế bhươn, kinh tế b’băn ch’choh, bấc pr’loọng đong đhanuôr coh vel đong ơy vêy ta zooi, pa choom cơnh ng’choh lâng zư lêy tơơm chr’noh, acoon bh’năn, coh đêêc vêy tơơm sầu riêng. T’cooh A Lăng Ôi xay moon: Tước nâu cơy, prang chr’hoong ơy vêy lâh 200 pr’loọng đong choh tơơm sầu riêng, lâng lâh 16.000 t’nơơm. Hân đhơ cơnh đêêc, coh cr’chăl tr’nơớp choh lâng zư lêy, đhanuôr dzợ lum bâc rau zr’năh k’đhap tu căh ơy kinh nghiệm, kỹ thuật dzợ căh liêm choom.

“Ng’moon zazum tơơm sầu riêng liêm choom lâng đhr’năng k’tiêc k’bunh coh Đông Giang. Hân đhơ cơnh đêêc t’mêê choh bhrợ đhanuôr công căh ơy n’năl ghít ooy bh’rợ zư lêy, tu tơơm sầu riêng năc tơơm chr’noh k’đhap ng’choh. Tu cơnh đêêc, Trung tâm ơy pa choom ha đhanuôr ooy bh’rợ zư lêy, zâl cha groong pr’luh, bh’rợ lúc phân crêê cơnh lâng pa liêm k’tiêc bêl ng’choh”.

Tơợ rau t’bhlâng âng đhanuôr lâng rau ting xay bhrợ âng chính quyền vel đong, tơơm sầu riêng xoọc ting t’ngay p’căh rau chr’năp năc muy coh pazêng tơơm chr’noh bhrợ t’vaih rau liêm choom ooy kinh tế bấc lâh mơ, ting t’bil ha ul, pa xiêr đharựt, bhrợ pa dưr bhươl cr’noon t’mêê nhâm mâng coh chr’hoong da ding k’coong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam./.

CÂY SẦU RIÊNG HƯỚNG ĐI MỚI GIÚP NGƯỜI DÂN ĐÔNG GIANG NÂNG CAO THU NHẬP

Những năm gần đây, tại huyện miền núi Đông Giang, tỉnh Quảng Nam, nhiều hộ nông dân mạnh dạn chuyển đổi mô hình sản xuất, từ trồng keo sang trồng các loại cây ăn quả, trong đó có cây sầu riêng. Do phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng, loại cây này đã và đang mang lại hiệu quả kinh tế cao giúp bà con nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống

Tại tổ dân phố Tà Vạc, thị trấn Prao, huyện Đông Giang, gia đình ông Lê Đình Bình là một trong những hộ tiên phong chuyển đổi từ trồng keo sang trồng cây sầu riêng. Năm 2018, trên diện tích hơn 6.000 m2, ông Bình đầu tư trồng 200 gốc sầu riêng. Theo ông Lê Đình Bình: Sầu riêng là cây trồng khó, cần kỹ thuật chăm sóc tỉ mỉ và đầu tư hệ thống nước tưới bài bản, nhất là vào mùa nắng nóng. Tuy nhiên, nhờ chịu khó chăm sóc và thường xuyên trao đổi, học hỏi kinh nghiệm từ bà con trồng sầu riêng ở tỉnh Đắk Lắk, vườn cây sầu riêng của gia đình ông Bình phát triển tốt, cho quả thơm ngon, được nhiều người ưa chuộng. Ông Lê Đình Bình khoe, năm 2024, vườn cây sầu riêng của gia đình ông cho thu hoạch gần 2 tấn, bán được gần 180 triệu đồng:

“Người tiêu dùng nhận xét sầu riêng trồng ở đây ngon hơn so với sầu riêng ở Đắk Lắk. Đất ở huyện Đông Giang cây sầu riêng phát triển tốt, trên địa bàn huyện thời tiết mưa nhiều, tốt cho cây sầu riêng. Nhiều người lên tham quan, tìm hiểu mô hình, người dân từ Huế cũng đến đây tham quan mô hình trồng sầu riêng của mình. Mới đây, gia đình tôi tiếp tục trồng thêm 120 gốc sầu riêng. Gia đình tôi mong muốn phát triển để kinh tế ngày càng ổn định hơn”.

Tại thôn Ra Đung, xã Jơ Ngây, huyện Đông Giang, gia đình ông Đặng Văn Ánh cũng phát triển kinh tế gia đình từ cây sầu riêng. Ban đầu, ông chỉ trồng thử nghiệm 2 cây, mỗi cây cho từ 40 đến 45 trái. Thấy hiệu quả, ông đầu tư hơn 100 triệu đồng trồng thêm 100 cây giống nhập từ tỉnh Đắk Lắk. Ông Ánh chia sẻ, trồng sầu riêng không hề đơn giản, nắng nóng thì cần nhiều nước còn gặp mưa nhiều thì cây lại dễ bị nấm và sâu đục thân. Vì vậy, ông thường xuyên xử lý đất, bón phân vi sinh, phân chuồng và các loại phân NPK, lân, kali… Ngoài ra, để cây không cao quá dễ bị gãy đổ khi có gió bão, ông thường xuyên cắt ngọn, tỉa cành và chăm sóc tỉ mỉ từng giai đoạn sinh trưởng. Hiện, vườn sầu riêng của gia đình ông Đặng Văn Ánh đã bước sang năm thứ 4, dự kiến sẽ bói quả từ năm thứ 6 và cho thu nhập từ năm thứ 8. Ông Đặng Văn Ánh, cho biết:

 “Một cây sầu riêng có thể cho thu nhập từ 5 đến 7 triệu đồng. Tôi chỉ giữ lại khoảng 35 đến 40 quả mỗi cây để đảm bảo chất lượng. Trái nặng trung bình 2,5kg, có quả lên đến 4kg. Thị trường ưa chuộng hàng sạch, giá cao hơn vài chục ngàn vẫn bán được”.

Theo ông A Lăng Ôi, Giám đốc Trung tâm Kỹ thuật Nông nghiệp huyện Đông Giang, từ khi triển khai Nghị quyết 35 của Hội đồng Nhân dân tỉnh Quảng Nam về phát triển kinh tế vườn, kinh tế trang trại, nhiều hộ dân trên địa bàn huyện đã được hỗ trợ, hướng dẫn kỹ thuật trồng và chăm sóc các loại cây trồng, con vật nuôi, trong đó có cây sầu riêng. Ông A Lăng Ôi cho biết: Đến nay, toàn huyện đã có hơn 200 hộ dân trồng cây sầu riêng, với hơn 16.000 gốc. Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu trồng và chăm sóc, bà con còn gặp nhiều khó khăn vì thiếu kinh nghiệm, kỹ thuật còn hạn chế.

“Nói chung cây sầu riêng phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng của huyện Đông Giang. Tuy nhiên mới đầu trồng bà con cũng chưa nắm vững về kỹ thuật chăm sóc, bởi cây sầu riêng là loại cây khó trồng. Vì thế, Trung tâm đã hướng dẫn bà con về kỹ thuật chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh, cách bón phân hợp lý và xử lý đất khi trồng”.

Từ nỗ lực của người dân và sự đồng hành của chính quyền địa phương, cây sầu riêng đang dần khẳng định là một trong những loại cây trồng mang lại hiệu quả kinh tế cao, góp phần xóa đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới bền vững ở huyện miền núi Đông Giang, tỉnh Quảng Nam./.