Bhrợ têng: PV A lăng Lợi

Bà con Bh’nong – Gié Triêng huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam trong hội ăn tết mùa

Đha nuôr Bhnong - Gié Triêng chrhoong Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam cóh t'ngay cha ha roo t'mêê

C'bhúh ma nứih Bhnong nắc muy c'bhúh acoon cóh Gié Triêng. Cóh cr'chăl tơơi đhấc trúih da ding Trường Sơn, ma nứih Bhnong - Gié Triêng âi chơớc tước đhăm ktiếc Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam bhrợ đhị ặt ma mông. Z'lấh bấc zr'nắh k'đháp âng t'ngay c'xêê, ma nứih Bh'nong - Gié Triêng âi bhrợ t'váih lâng zư đớc bấc râu liêm pr'hay la lay âng đay. Nắc đoo muy c'bhúh văn hóa ha rêê đhuốch bơơn dưr váih tơợ cr'chăl ặt bhrợ đh'rứah lâng apêê acoon cóh n'lơơng cóh vel đong

Tộc người Bhnong là một nhánh của dân tộc Gié Triêng. Trong quá trình di cư trên dãy Trường Sơn, người Bhnong - Gié Triêng đã tìm đến mảnh đất Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam làm nơi sinh sống. Trải qua bao thăng trầm của lịch sử và thời gian, người Bhnong - Gié Triêng đã sáng tạo và bảo lưu được bản sắc riêng cho dân tộc mình. Đó là một nền văn hóa nương rẫy được hình thành từ quá trình giao lưu văn hóa giữa các dân tộc khác trên địa bàn.

C'kir văn hóa  ty đanh âng ma nứih Bhnong- Fíe Triêng đơơng âng c'léh âng đha nuôr Tây Nguyên n'jứah đơơng ghít c'léh Trường Sơn. zấp râu bh'rợ văn hóa âng đha nuôr cơnh bhr'ươr pr'hát, ba boóch, chiing goong, apêê trcoó xa nul ty đanh, apêê bhiệc bhan cơnh Cha ra roo t'mêê, cha ha roo t'răng, đắh t'rí, xay xơ, .... xoọc bơơn chr'hoong Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam bhrợ pa dưr lâng zư đớc. CÓh đêếc bhiệc bhan cha ha roo t;mêê nắc bhiệc bhan ga mắc bhlâng cóh c'moo. Nâu đoo nắc nắc bhiệc bhan vêy chr'nắp chắp hơnh cr'liêng ha roo âng Giang p'tộ đoọng, tu cơnh đêếc bh'rợ buôn p'têệt lâng bh'rợ bhuốih apêê bhô dang, bhuốih plêêng k'tiếc, a bhuy ca ruung, a bhuy crâng, boo, grâm... đoọng boo crêê đhí liêm, hân noo ha roo a bhoo choor chấc, đha nuôr ca bhố ngăn.

Di sản văn hóa truyền thống của người Bhnong - Gié Triêng mang dấu ấn của cư dân Tây Nguyên vừa in đậm sắc thái Trường Sơn. Các loại hình văn hóa phi vật thể của đồng bào như những làn điệu dân ca, hát đối đáp, múa cồng chiêng, các nhạc cụ truyền thống, các lễ hội như Ăn Tết mùa, ăn lúa Trăm, lễ đâm trâu, lễ cưới, lễ đặt tên, … đang được huyện Phước Sơn khôi phục và gìn giữ. Trong đó lễ hội Ăn Tết mùa là lễ hội lớn nhất trong năm. Đây là lễ hội có ý nghĩa tôn vinh hạt thóc của Giàng ban cho dân làng nên thường gắn liền với tập tục cúng các vị thần linh liên quan như cúng trời đất, các thần sông suối, thần núi, thần mưa, thần sấm, thần mùa màng để cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, buôn làng ấm no.

Bêl ra văng cha ha roo t'mêê bơơn bhrợ têng, nắc choom bhuốih zơng dzợ l'lăm

Trước khi hội Tết mùa chính thức được tổ chức phải tiến hành nghi thức cúng nhà kho.

Đhr'niêng bh'rợ bhuốih zơng bơơn ma nứih pân đil k'đhơợng bhrợ. Ting cơnh đha nuôr Bhnong, ma nứih pân đil nắc ma nứih bhrợ tváih cr'liêng ha roo abhoo, ma nứih k'đhơợng bhrợ zấp râu bh'rợ cóh ha rêê đhuốch. Ma nứih pan đil Bhnong nắc ma nứih k'đhơợng lêy cr'van âng pr'loọng đong. Lâng zơng nắc đoo đhị zư đớc cr'van âng pr'loọng đong, âng vel. Cóh đêếc vêy ha roo.

Nghi thức cúng nhà kho được người phụ nữ uy tín nhất làng đảm nhiệm. Theo quan niệm của người Bhnong, người phụ nữ chính là người làm ra hạt thóc, người đảm nhận mọi công việc đồng áng. Người phụ nữ Bh’nong là người quán xuyến mọi việc đồng áng và tài sản của gia đình. Và nhà kho chính là nơi cất giữ tài sản của gia đình, của làng. Trong đó có thóc.

Clóh ha roo t'mêê pay đhị zơng đoọng bhuốih

Giã thóc mới vừa được lấy trong kho để cúng Tết mùa.

Đhị bêl bhuốih zơng, xa nul chiing goong r'rộ r'răm đh'rứah lâng t'nợt múa liêm dr'dêếc âng đha nuôr vel Bhnong

Trong lúc cúng nhà kho, tiếng cồng, chiêng rộn rã cùng điệu múa uyển chuyển nhịp nhàng của dân làng Bh’nong.

Bêl lứch bh'rợ bhuốih nắc bêl bh'rợ hát xa xul cha ớh chr'lêê

Khi phần lễ kết thúc sẽ là phần hội được diễn ra sôi nổi.

  Cha ha roo t'mêê nắc t'ngay bhiệc bhan ga mắc bhlâng cóh cmoo âng đha nuôr Bhnong - Gié Triêng chrhoong Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam. Bêl ahay, đha nuôr Bhnong cha ha roo t'mêê buôn bhrợ têng 9 t'ngay. Nâu câi nắc bhrợ dzợ 3 t'ngay. Cóh apêê t'ngay ta bhrợ bhiệc bhan, đha nuôr buôn bhrợ têng bấc bh'rợ cơnh: Tr'thi tôm bánh ốc, bánh peng, thi ba boóch, thi cr'chụt....

Tết mùa là ngày hội lớn nhất trong năm của bà con Bhnong – Gié Triêng huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam. Ngày xưa, bà con Bh’nong ăn Tết mùa thường tổ chức 9 ngày. Ngày nay, rút ngắn lại chỉ còn 3 ngày. Trong các ngày diễn ra ngày hội, bà con thường tổ chức nhiều hoạt động như: thi gói bánh ốc, bánh peng, thi hát đối đáp, thi đẩy gậy, ….

  Apêê c'bhúh thi tôm bánh ốc, bánh peng. Nâu đoo nắc râu bánh ty đanh a hay cắh choom cắh vêy cóh a pướih bhuốih cha ha roo t'mêê âng đha nuôr Bhnong chr'hoong Phước Sơn.

Các đội thi gói bánh ốc, bánh peng. Đây là loại bánh truyền thống không thể thiếu trong mâm cúng Tết mùa của đồng bào Bh’nong huyện Phước Sơn.

Bh'nơơn bánh ốc, bánh peng

Thành phẩm bánh ốc, bánh peng

Ra pặ đớc ch'na dh'nắh cóh t'ngay cha ha roo t'mêê âng đha nuôr Bh'nong

Giàn ẩm thực trong ngày hội Tết mùa của đồng bào Bh’nong

  Xa nul âng chiing goong đh'rứah lâng pr'múa cắh muy nắc tr'coó xa nul nắc dzợ râu p'têệt pa zum zấp ngai muy ooy. Xang bêl ộm  N'dza, apêê đha đhâm c'mâr Bhnong vêy k'đươi pr'zớc ting pấh múa cha ớh, bhrợ t'váih đhiêr ga mắc, lướt ta toọn lâng kim đồng hồ- cơnh rạch chô lâng t'ngay c'xêê, lang a hay a hươn.... Bơơn hr'luc ooy zr'lụ văn hóa liêm pr'hay n'nâu nắc râu cắh choom ha vil âng zấp ngai xang bấc trâu ga lêếh ga lêêng cóh pr'ặt tr'mông./.

Âm thanh của cồng chiêng cùng những điệu múa không chỉ đơn thuần là tiếng nhạc mà còn là sợi dây kết nối mọi người với nhau. Sau khi thưởng thức rượu cần, các chàng trai, cô gái Bhnong sẽ mời bạn tham gia nhảy múa, tạo thành vòng tròn, ngược chiều kim đồng hồ - như ngược chiều với thời gian để tìm về cội nguồn… Được hòa vào không gian văn hóa độc đáo này sẽ là kỷ niệm khó quên của du khách sau những bộn bề cuộc sống./.

Clip: Ăn Tết mùa