Leh dŭm hruê mơak yan mnga, drông tết, mnuih Êđê ti čar Dak Lak lŏ wĭt kơ bruă pưk hma hlăm wưng buh pla yan puih mnga, kriê dlăng đang kphê, ksu... Ai êwa lŏ wĭt hŏng bruă lŏ hma ti dŭm hruê akŏ yan mnga, mnuih ƀuôn sang hmăng hmưi mâo sa wưng buh pla lu boh mnga, pŏk kơ sa thŭn mrâo mâo lu klei tŭ jing, H’Điêu Mlô, kreh iêo Aduôn Ñĭ, ti ƀuôn Mui, să Čư̆ Nĕ, kdriêk Krông Ƀŭk, čar Dak Lak brei thâo: Hlăm wưng ƀơ̆ng tết, dŭm gŏ sang thâo mâo srăng mkŏ mjing klei ngă yang akâo kơ anak čô suaih pral, msĕ sang mâo kpiê čeh, mnŭ, ŭn kreh ngă yang mâo 3 drei mnŭ, 3 čeh kpiê kơ anak čô amâodah sa drei ŭn leh anăn 3 čeh kpiê amâodah 7 čeh kpiê. Leh ƀơ̆ng tết lŏ kčưm hŏng bruă lŏ hma. Phŭn dô nao koh ana kyâo, jik rơ̆k čiăng buh mdiê, pla ktơr, ară anei nao jik rơ̆k đang ksu, khăt dhan kphê. Kâo hmăng hmưi hlăm thŭn mrâo suaih pral, klei hdĭp mda đĭ kyar, mnuih ƀuôn sang mơak mñai.”

Ti ktuê êlan mŭt hlăm dŭm să Êa Sin, Čư̆ Nĕ, Čư̆ Pơ̆ng… kdriêk Krông Ƀŭk, čar Dak Lak, ênai êdeh kang, kdrăpkrih êa dôk mnê kwang hlăm đang kphê luôm mtah mnga kô̆. Y-Ƀran Mlô (Aê Ngok), Buôn Dhiă, să Čư̆ Nĕ, kdriêk Krông Ƀŭk, čar Dak Lak brei thâo, thŭn êgao kphê čhĭ mâo ênoh, prăk duh đĭ lu, ñu čang hmăng thŭn mrâo Quí Mão ênoh čhĭ êa săng, hbâo pruê h’ĭt čiăng kơ mnuih pla kphê hơ̆k m’ak hĭn.“Gŏ sang kâo pla 1 ha kphê, hrui mâo 3 ton kphê asăr. Khă snăn, hŏng ênoh duh lu lehanăn prăk yua hlăm klei hdĭp grăp hruê, gŏ sang kâo ăt gĭr mkiêt mkriêm prăk bi liê lehanăn ênoh mnơ̆ng dhơ̆ng djăp mta đĭ s’aĭ. Hlăm thŭn mrâo, kâo čang hmăng mâo klei suaih pral, yâo m’ak, gĭr mđĭ kyar bruă duh mkra, boh nik čiăng kơ êboh kphê đĭ, êa săng, hbâo pruê dưi h’ĭt ênoh mơh. Snăn kơh mnuih ƀuôn sang m’ak, gĭr mă bruă knuă.

Ti alŭ A Dơk Kông, să A Dơk, kdriêk Đăk Đoa, čar Gia Lai ti dŭm hruê akŏ thŭn mrâo, bruă sang čư êa alŭ wăl mbĭt hŏng mnuih ƀuôn sang kñăm ngă bruă jah waih mnuôr êa, mđoh êa hlăm lŏ čiăng mprăp kơ bruă rah mjeh yan puih mnga. Y Xiu, khua ƀuôn brei thâo: Hŏng giăm 200 gŏ sang, mnuih ƀuôn sang Bahnar hlăm alŭ pla êbeh 70ha mdiê lŏ leh anăn êbeh 200ha kphê. Mnuih ƀuôn sang mơak mñai trŭn kơ bruă akŏ thŭn hŏng klei hmăng hmưi thŭn anei mâo lu boh mnga, kphê čhĭ mâo ênoh hĭn. “Hlăm alŭ, hmei ăt iêo mthưr alŭ, ƀuôn, êlâo kơ drông thŭn mrâo srăng jah waih mnuôr êa hlăm lŏ, leh anăn kai, hli, rah mjeh mdiê. Mnuih ƀuôn sang ară anei kreh yua mjeh mdiê mrâo mâo lu boh mnga, tĭng knăl 1 sao mâo mơ̆ng 40 – 50 ta hlăm sa thŭn, mơ̆ng hbâo pruê, kriê êa drao, mnuih ƀuôn sang ăt hluê ngă, grăp hruê nao čuă lŏ, dlăng êa, kyuanăn mdiê đĭ hriê jăk.”

Amai Rơ Mah H’Peng, ti Plei Thơ Nhueng, să Ia Phang, kdriêk Čư̆ Pah, čar Gia Lai brei thâo, êlâo adih, klei hdĭp gŏ sang lehanăn mnuih ƀuôn sang tinei dleh dlan êdi. Mơ̆ng leh pŏk hdră mkŏ mkra krĭng ƀuôn sang mrâo, ƀuôn dưi duh mkra êlan, mkra sang dhar kreh ƀuôn, sang hră gưl sa dưi rŭ mdơ̆ng mrâo… Mbĭt anăn, mnuih ƀuôn sang mâo knuă druh bruă lŏ hma ktrâo lač kơ hdră bi mlih mơ̆ng gru hmô pla hjăn ana kphê, tiu lŏ pla pluă ana boh kroh, nao hgŭm hlăm êpul bruă pla mjing. Gŏ sang amai, dŭm thŭn giăm anei, ăt bi mlih bruă pla mjeh mdiê hđăp hŏng mjeh J02 mrâo, mâo hnơ̆ng boh mnga đĭ 2 blư̆. Mbĭt hŏng klei gĭr mơ̆ng ƀuôn sang, klei hdĭp amai ƀrư̆ dưi mkra mđĭ. M’ak Têt, amai H’Peng amâo wơr ôh dŭm klei mĭn tĭng hlăm bruă pla mjing mơ̆ng pô hlăm thŭn 2023 lehanăn mbĭt hŏng gŏ sang mkŏ mjing mtam hdră trŭn kơ bruă akŏ thŭn: “Hlăm thŭn, hmei dưi mdơ̆ng sa boh sang 350 êklăk prăk. Thŭn mrâo, Têt truh hmei dưi mkŏ mjing hŏng klei m’ak, trei mđao. Hmei ngă bruă pưk hma mâo Knŭk kna đru kơ mjeh mdiê, hdră ngă bruă dưi đru mơ̆ng mjeh truh kơ hdră dlăng kriê, knŭk kna đru djăp ênŭm. Anăp anei, hmei srăng gĭr mă bruă čiăng mâo lu boh mnga.

Ayŏng Klil, ti ƀuôn Wâo, să Čư̆ Ă, ƀuôn prŏng Pleiku, čar Gia Lai thŭn 2022 mâo hnư hrui wĭt dŭm êtuh êklăk prăk sa thŭn kyua hjŏng duh bi liê mlih dŭm mbông lŏ jing pla djam mtam. Ară anei, ƀuôn Wâu jing ƀuôn thơ̆ng pla mjing djam hlăm să, mâo lu gŏ sang mrâo hnư hrui wĭt mơ̆ng 100 êklăk prăk hlăm sa thŭn. Yăl dliê kơ klei hmăng hmưi hlăm thŭn mrâo, Ayŏng Klil brei thâo “Leh tết, mnuih ƀuôn sang hmei lŏ wĭt hŏng bruă pla djam mtam, anei srăng jing mnơ̆ng pla mjing phŭn mơ̆ng mnuih ƀuôn sang hmei, kyua ară anei pla mdiê amâo mâo êa, mâo mâo hnư hrui wĭt, kyuanăn mnuih ƀuôn sang hmei mlih pla mdiê lŏ jing pla djam, msĕ si djam puăn, yaut, pla ktơr, pla mkai…mnuih ƀuôn sang hmei bi klă anei jing hdră mđĭ kyar klei hdĭp gŏ sang hlăm wưng kơ anăp.”

Thŭn 2022, gŏ sang Rưm, 48 thŭn ti ƀuôn Kơtu, să krĭng III Kông Chêng (Kon Chiêng), kdriêk Mang Yang, čar Gia Lai lŏ mâo hnư hrui wĭt êbeh 200 êklăk prăk mơ̆ng 1.5 ha kphê, êbeh 2 ha hbei ƀlang lehanăn 1.600 ana ksu klăk dôk riêk ktăk. Hŏng klei čang hmăng srăng ba wĭt lu klei tŭ dưn hlăm hdră mđĭ kyar bruă duh mkra, mơ̆ng akŏ thŭn, Rưm mâo leh hdră kčah dlăng kriê, mdrơ̆ng hŏng klei kƀah êa kơ mnơ̆ng pla, boh nik leh têt adiê kreh mđiă ktang, mnơ̆ng pla čiăng kơ êa lu. “Gŏ sang kâo jing sa gŏ sang mă bruă lŏ hma, kyua anăn mkŏ mjing klei ƀơ̆ng têt kơ gŏ sang 2 hruê, hruê 1 lehanăn 2 têt đuič. Leh kơnăn lŏ wĭt hŏng bruă pưk hma, pla kphê, tiu… kyua têt kreh mđiă hlơr kyua anăn khăng krih êa kơ mnơ̆ng pla, pruê hbâo djăp ênŭm čiăng mŭt hlăm yan hjan mnơ̆ng pla đĭ jing jăk, ba wĭt hnơ̆ng mâo boh mnga lu.