Dơ̆ lơh yàng dà mbòr bơh cau M’nông dê tàm càr Dăk Lăk
Chủ nhật, 06:00, 01/06/2025 Cau mblàng K’Duẩn/ Cau cih H’Xíu (VOV Tây Nguyên) Cau mblàng K’Duẩn/ Cau cih H’Xíu (VOV Tây Nguyên)
VOV4.K'Ho - Lơh yàng dà mbòr là dùl bơhiàn gah huềng geh bơh jŏ rài bơh uă jơi bơtiàn dồ êt nă cau tàm tiah Tây Nguyên dê, ai tơnggŏ bơta ki ngàm tus mờ dà – do là hiòng rài kis ƀòn lơgar dê. Tàm sàh tiah nhàr lơgar Krông Na, kơnhoàl Buôn Đôn, càr Dăk Lăk, dơ̆ lơh yàng geh làng bol cau M’nông Preh bơyai lơh pah nam mờ jơnau gơtha kờñ ưn ngài yàng dà neh ai pà dà sàng goh, kloh niam nàng ngui.

Bơh àng drim gờñ, ƀlàng hìu pơrjum ƀòn Đôn, sàh tiah nhàr lơgar Krông Na, kơnhoàl Buôn Đôn, càr Dăk Lăk neh gal ngan cau. Tơl nă cau dùl broă, bơh rơcang drăp tơrnờm, lơh poac sur, trŭ piang, rơndap sơlàu phan pơdơng duh khoai,… cau lơi ndrờm ờ ru lơm. Ồng Y Lươm Knul, Phó Củ tịc Anih duh broă làng bol sàh Krông Na pà git, làng bol bơyai lơh yàng tàm dà mbòr Bay Rong gơ wèt ƀòn Đôn. Bulah là dơ̆ lơh yàng bơh dùl ƀòn dê mơya làng bol ală ƀòn rềp bal ndrờm tus chờ hờp bal, lơh gơlik bơta chờ hờp bè ngai chờ dờng: “Tàm sàh Krông Na, kơnhoàl Buôn Đông, dơ̆ lơh yàng dà mbòr geh gơtha kuơmàng ngan gơ wèt mờ làng bol kòn cau M’nông. Do là dùl bơhiàn bơh yau niam ngan jŏ rài ngan rlau jơh bơh mò pàng dê lời wơl tus tŭ do, gơ jat bal mờ rài kis làng bol dê. Lài mờ tŭ bơyai lơh yàng dà mbòr do den gơnoar atbồ tàm ƀòn lơgar kung neh rơcang lài, jà pơrjum ală kra ƀòn, cau atbồ ƀòn, ală cau bơ jơu, ală mpồl cau chài, pal tam pà kơnòl, rơndap sap sèng, cau lơi lơh broă lơi”.

Jat bơhiàn bơh yau cau M’nông dê, dơ̆ lơh yàng dà mbòr geh gơtha kờñ ưn ngài brah yàng, yàng dà dờng, yàng dà neh ai pà ƀòn in mìu niam càl niam, kàl lơh sa tơnhàu geh uă; làng bol tàm ƀòn geh uă pràn kơldang să jan nàng lơh broă, lơh sa, bơt bơtàu rài kis hờm ram, gơboh gơbài. Dơ̆ lơh yàng sùm geh lơh tŭ ƀòn neh tơnhàu jơh phan, tơl nă cau bal mờ gơp pơs wàs kloh niam tiah dà mbòr sàng goh mờ rơcang mut tàm dùl kàl lơh sa pa. Ồng Y Thơng Kđoh, kra ƀòn ƀòn Trí, sàh Krông Na pà git, tài cèng uă jơnau gơtha gah huềng den tàng dơ̆ lơh yàng là tŭ nàng bơ tòm tơrgùm mat bơh gùt ƀòn dê. Ală phan pơ dơng lơh yàng bơh làng bol tă pơgồp nàng kờñ ai tơnggŏ nùs nhơm ki ngàm mờ nùs nhơm tam klac bal: “Làng bol tus bal gal ngan, rài yau cau gam tă pơgồp kòi phe nàng ƀĕ tơrnờm bal, tus ngai lơh yàng den cau tă pơgồp dùl nơm sur, tơl nă cau tă pơgồp dồ êt nă blơi sur lơh yàng. Dơ̆ lơh yàng dà mbòr rài yau là sùm bơyai lơh tàm nhai 3 tus nhai 6 pah nam, hòi dan trồ tiah mìu niam càl niam. Dơ̆ 2 là hòi dan kòn bơnus in lài mờ tŭ mut tàm kàl lơh sa pa, ƀòn lơgar geh uă pràn kơldang să jan, nàng lơh gơlik uă rlau”.

Tàm dơ̆ lơh yàng dà mbòr bơh cau M’nông dê, ală bơhiàn lơh yàng bơh 1 nă cau bơ jơu mờ 2 nă cau dong broă lơh. Cau bơ jơu sùm là kra ƀòn halà cau geh bơngă pin dờn tàm ƀòn lơgar, geh yàng ai pà bơta ngac ngar, git uă jơnau rac yàng mờ git bè bơhiàn lơh yàng. Khi là cau ala mat nàng ƀòn lơgar in tơm boh bơr mờ ală yàng.

Tàm nùs nhơm ki ngàm kềng gah dà dờng Srêpôk, cau bơ jơu soh phan kòn cau dơ̆ dùl dơ̆ lơh ală bơhiàn lơh yàng. Sap cing mpong ntas rơlĕ rơlùn, bơrlŭ bal mờ jơnau rac yàng, pơyua ală jơnau hòi dàn bơh làng bol dê bè dùl kàl lơh sa pa mìu niam càl niam, phan tam tơnhàu geh uă.

Dơ̆ lơh yàng geh 3 bơnah duh khoai, geh duh khoai mò pàng, lơh yàng tàm dà mbòr mờ lơh yàng ưn ngài kra ƀòn mờ ală cau dong broă. Cau bơ jơu ồng Y Nga Glan ơn tàm ƀòn Đôn pà git, tàm tơl bơnah lơh yàng, ală phan pơ dơng lơh yàng rơp geh pơ dơng ală yàng in lài mờ tŭ jơh gùt ƀòn nô sa, chờ hờp bal. Bal mờ ală phan pơ dơng lơh yàng bơh làng bol rơcang lài, ală phan ngui bè pềs đào, đềs, ồs rơnga, jrềng ờ gơtùi ờ geh tàm tŭ lơh yàng. Ồng pà git, geh piang, phe, tơrnờm, poac sur mờ ală phan pơdơng ndai.. Phan pơdơng lơh yàng do geh bơh rài mò pàng rài yau, neh jơ̆ ngan rau, tŭ do he tàm pơ dờn wơl, lơh jat bơhiàn bơh yau kòn cau dê.

Tàm jơh gùt tŭ tơngai lơh yàng, sap cing mpong ntas sùm, gùng tamya xoang rơlĕ rơlùn lơh gơlik bơta chờ hờp rềp kềng gah dà dờng Srêpôk. Bi H’Nụ Bu Dăm ơm tàm ƀòn Ea Mar, sàh Krông Na pà git, ală ƀòn cau M’nông dê jơh ală ndrờm ơm rềp dà dờng do, làng bol rơ wah ală khuèp dà kềng gah dà dờng nàng lơh dà mbòr: “Hiòng dà dờng Srêpôk tàm do kung là dà dờng neh đềt mềr jŏ rài mờ làng bol tàm tiah nhàr lơgar do. Dơ̆ lơh yàng dà mbòr gam geh gơtha kờñ ưn ngài hiòng dà neh hòr gan mờ geh dà hùc nàng làng bol in ơm kis, lơh broă sa bơh dà”.

Là bơhiàn bơh yau geh gơtha niam ngan gơ wèt mờ cau M’nông tàm tiah nhàr lơgar, dơ̆ lơh yàng dà mbòr ờ mìng ai tơnggŏ bơta sền gròi, sền gàr dà bơh làng bol dê mờ gam là tŭ nàng tàm bơrkuăt bal ƀòn lơgar, lơh gơlik bơta niam nàng tơl nă làng bol in tìp mat, tam klac mờ bal mờ gơp sền gàr ală bơta kuơ bơh yau.

Cau mblàng K’Duẩn/ Cau cih H’Xíu (VOV Tây Nguyên)

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC