Ki pah geh mòn bơh ngke rơpu dam neh dờng – do là phan đềt mềr ngan mờ rài kis, broă lơh sa mờ pin dờn làng bol dê. Tàm dà Rơđe “ki’ là ngke, “pah” là tàp. Cau uh ki pah tŭ kờñ tam gơl bơta gơguh jơnhua den rơp ngui nau tê kiau nàng lir bồ nsồñ, ngui mpàng tê ma tàp tềng bồ dờng, lơh gơlik sap ntas mpong dờng ngan.
Nàng mòn gơs dùl ki pah geh huềng, cau chài Rơđê pal lòt gan dùl tŭ tơngai mòn nền nòn mờ jơh nùs ngan, sồr pal geh bơta git wă bè phan mờ bơta chài mblàng wơl. Khi rơ wah ngke rơpu dờng, kră, ờ gơtìp tơdang halà bơceh, tơnơ̆ hơ̆ lơh kloh nền nòn, tơn bluh tàm dơlam mờ mòn rùp. Cau chài ồng Y Dăk Niê (mat mờng hòi là ồng H’Nhăm dê), tàm ƀòn Sut Mđưng, sàh Cư Suê, kơnhoàl Cư Mgar, càr Dăk Lăk pà git, bơnah lơh nền tus sap ntas ki pah dê là broă lir lơm piat iar mờ gle halà dơm chi tềng bơr uh. Dùl nơm ki pah neh mòn sir ờ mìng niam bè rùp să mờ gam pal gơtùi mpong ntas ală sap brê bơnơm dê, bơh huềng nùs dê tai. Ồng Y Dăk Niê pà git: “Tŭ añ gam dềt, añ gŏ ală ồng, ală wa ai dùl nrang rơyas chi brê lơh bơr uh, lơm piat ki pah dê mòn mờ gle, geh tơrbŏ mờ ngke rơpu mờ nsồp lơ we. Rài yau, ki pah mìng uh tàm mìr, tàm ƀòn ờ ai uh. Tŭ do den pal lơh ngan bơto wơl kòn sau tàm ƀòn in git bè bơhiàn bơh yau he dê, bè ki pah do”.
Ờ nggồr nggàc bè sap cing mồng, ờ gơguh jơnhua bè sap kơ wào, mờ ki pah geh dùl sap ntas rơlĕ rơlùn, mpong ntas, cèng bal nhơm tă bơh ù, bơh chi che, bơh càl dê… gơ rề pràn ngan tàm ù tiah kơh bơnơm dờng ơning ơnàng, cèng dùl sap ntas ki ngàm, gam bè ờs, đềt mềr mờ ù tiah brê bơnơm.
Tàm ală dơ̆ lơh yàng rơ was in ndu gơn rơh, ki pah geh sền bè jơnau tơm boh bơr mờ brah yàng, sap hòi rac dan bơta ring lơngai, pràn kơldang mờ bơtuah bơtuài ai jơh rơ was mờ ƀòn lơgar in. Sap ki pah gam là sap hòi bơtòm tơrgùm làng bol tàm ƀòn, sap yal tơnggit geh nac dờng màng tus sap tơngkah ngòt rơngơt bơh brê krong krìng, jơh ală ndrờm geh pơnđàng bơh sap ntas krơi is hơ̆.
Cau chài ồng Y Dŭ Êban (mat mờng hòi là bèp Đam dê) ơm tàm ƀòn Sut Mđưng, sàh Cư Suê, kơnhoàl Cư Mgar, càr Dăk Lăk pà git tai: “Añ klo ală ồng yal wơl, rài yau, cau Rơđê uh ki pah tàm 2 broă dờng ngan. Dơ̆ 1 là tàm dơ̆ ies ƀồc cau pas ngan rlau jơh ƀòn neh geh bơyai lơh yàng mờ rơpu, sang rài tŭ rlau 70 sơnam. Dơ̆ 2 là cau neh geh lơh yàng ñô sa nhai mờ rơpu mờ lơh geh dùl nơm cơ gĕ Kpan jòng. Tŭ lơh yàng rò Kpan rơp uh ki pah yal làng bol in, yal bơta chờ hờp ƀòn lơgar in”.
Rài kis tam gơl pa, ù tiah lời ai sap uh ki pah ndu gơn rơh in kung ờ huan gam tai. Mờ ală cau chài rơhời ờ gam tai, bơta chài mòn ki pah bơh cau Rơđê dê gam ơm tềng đap jơnau pơhìn ờ geh cau tàm pơ dờn wơl. Cau chài ồng Y Trinh Êban (mat mờng hòi ồng Yuôm dê) ơm tàm ƀòn Sut Mđưng, sàh Cư Suê, kơnhoàl Cư Mgar, càr Dăk Lăk pà git: “Nàng gơtùi mòn ki pah den kal ke ngan, mìng geh ală cau dờng sơnam git bè gơ hơ̆ sồng gơtùi mòn, ală cau kơnòm să ờ git mòn ờ. Tŭ do, tàm ƀòn ờ gam cau lơi git mòn gơ tai, ală ƀòn ndai digơlan kung mìng gam 2, 3 nă cau. Tŭ do den jŏ jŏ bol hi uh tàm ală dơ̆ lơh chờ, yal nac lòt nhơl in”.
Prap gàr ki pah là bơta kơlôi rơcang bơh ală cau chài tàm ƀòn kòn cau Rơđê dê. Prap gàr ki pah ờ mìng là sền gàr dùl bơta đờng goòng, mờ gam là sền gàr dùl bơnah kah yau, dùl pin dờn, bơta niam chài krơi is, nàng ală jơnau yal bè ƀòn lơgar, bè rài kis cau Rơđê dê sùm geh yal bơh sap ntas hơ̆.
Viết bình luận