
Bơh tŭ gam dềt, cau chài A Thui neh gơboh kờñ ngan mờ săp ntas cing mồng, đờng T’rưng, đờng ting ning, ding klông pút… Bơh tŭ gam kơnu, ồng neh tus bal mờ ală dơ̆ lơh chờ, dròng cing, teh đờng mờ đơs jơnau pơn đik. Ală ngai chờ ƀòn lơgar geh să đơs crih tamya neh gơs bơta niam, hòi jà nùs nhơm ồng đềt mềr sùm mờ jơnau đơs crih ờs mờng: “Añ gơboh kờñ ngan mờ cing mồng bơh tŭ 10 sơnam, mơya tŭ hơ̆ añ mìng sền ală cau dờng dròng cing mơ. Tus tàm tŭ añ neh 13, 14 sơnam tŭ hơ̆ lài mờ ngai dà lơgar tơnklàs, añ kis tàm càr Kon Tum hơ̆ sồng sơn đờm bơsram dròng cing mờ geh cau bơto, bơh tŭ hơ̆ tus dờng pơnu, tus kra añ dròng cing sùm mờ ală cau tàm ƀòn, den tàng añ git uă ngan”.

Ờ mìng git uh, teh, dròng ală bơta đờng, cing, kơmboăt… mờ ồng gam ai uă ngan tơngai nàng jòi, kơlôi mờ lơh gơs ală phan uh, the ờs mờng gam mờr roh jơh do. Đờng Ting ning, ding k’long put, kơni, do là ală phan uh, the gùng đơs crih bơh cau Rơ Ngao dê neh geh ồng lơh nền nòn ngan, prăp gàr ală săp ntas gam bè ờs. “Bơh dềt añ neh gŏ cau dờng lơh ală bơta phan uh, the do, tus tŭ añ 55 sơnam hơ̆ sồng añ sơn đờm jòi mờ lơh ală bơta phan bè ding K’lông put, đờng T’rưng, đờng Ting ning mờ cing mồng, añ neh lơh geh cồng nha ngan. Añ bơto ală cau in uh, the phan đơs crih kòn cau dê bè cing mồng. Añ kung gam kơlôi rơcang ngan bè broă prăp gàr jơnau đơs pơn đik kòn cau dê, den tàng añ bơsram uă ngan jơnau đơs pơn đik rài yau, bơtàu tơnguh, git jơnau đơs pơn đik lơi añ ndrờm bơto wơl ală kơnòm in nàng git jơnau đơs pơn đik hơ̆”.
Cau chài A Thui pà git, ồng neh ai uă ngan nùs nhơm nàng bơto ală cau bơsram in, bal mờ ơruh pơnu tàm ƀòn, mờ uă ngan dơ̆ bơto. Ală cau bơsram, rơnàng kơnòm să ờ mìng bơsram tàm broă uh, teh phan đơs crih, mờ gam bơsram tàm broă git lơh gơs phan uh, teh bal mờ nùs nhơm git prăp gàr ală bơta kwơ niam chài mờ mò ồng neh lời wơl. “Añ mờ pơ-ùr añ bơto tus tŭ do là ơdŭ dơ̆ poan bloh. Añ bơto neh 10 nam bloh, bơh nam 2013. Oh mi tus tàm do bơsram ơdŭ dơ̆ poan añ pờ bơh nhai 9 nam lài, bơto ală oh kòn, ơruh pơnu in. Mờ nùs nhơm lơh ngan bơto nền nòn, den tàng ală cau tus tàm do bơsram wă jơnau bơto mhar ngan. Tàm ƀòn cau lơi kung gơboh mờ jơnau añ bơto, tŭ do añ kung neh kra bloh den tàng dùl poh añ bơto bàr, pe dơ̆ mơ”.

Pơ-ùr cau chài A Thui là mò Y Nhui ờ mìng là pơ-ùr mờ gam là cau đơs bal, lơh broă bal tàm broă prăp gàr bơta niam chài. Mò yal, git cau chài A Thui tŭ gam ơruh tàm ală ngai lơh chờ ƀòn lơgar dê lơh bòng dà, lơh chờ gờm kòi pa, lơh chờ mut hìu rông. Mò gơboh mờ ồng A Thui tài ală jơnau đơs pơn đik cau Rơ Ngao dê wăc rơwờl ngan, bal mờ ală săp dròng cing, săp teh đờng tàm ală mang lơh chờ tamya xoang, bơh tŭ hơ̆ gơs ùr bơklao tơn. “Bơh tŭ bao añ gŏ ồng bơto is dùl nă den ờ jai, den tàng añ neh dong kờl nàng bơto bal. Añ gŏ ồng bơto dròng cing ală cau tus bơsram in bè lơi den añ iăt, sền nàng bơto wơl ală cau in kung bè hơ̆ sơl, añ mờ ồng bơto bal den ờ hoan glar rơlao. Bơdìh hơ̆ tai, añ gam git tamya xoang, añ git tamya xoang bơh tŭ 12 sơnam, añ sùm lòt tamya xoang mờ mpồl dròng cing mồng. Tŭ do tàm ƀòn ờ gam uă cau kra tus bal dròng cing tai, den tàng ùr bơklao añ pal bơto dròng cing mồng, tamya xoang nàng ală rơnàng kơnòm să in, ùr bơklao añ bơto bal tài bòr cing mồng geh 15 pang, dùl nă ồng bơto den ờ jai den tàng añ pal bơto bal, bàr nă cau bơto den cau bơsram wă mhar rơlao, tŭ ồng ờ ru broă den añ là cau lòt yal mờ ală cau bơsram in nàng git tơngai tus bơsram”.

Ùr bơklao cau chài A Thui mờ Y Nhui là ùr bơklao geh măt sùm tàm mpồl cau chài càr Kon Tum dê pah tŭ geh broă lơh niam chài dờng. Mò mờ ồng neh geh uă broă pơgồp bal niam, mờ ală jơnau đơs, jơnau dròng cing niam, krơi is, ai gùng đơs crih ờs mờng Tây Nguyên dê tus mờ cau iăt tàm gùt lơgar rơlao. Ală dơ̆ uh, teh, dròng, đơs jơnau pơn đik ờ mìng là dơ̆ uh, the, đơs mờ gam cèng geh uă ngan bơta niam chài jơi bơtiàn dê, ai tơngŏ nùs nhơm pơnyờ să bal mờ nùs nhơm gơboh kờñ ƀòn lơgar dê uă ngan. Cau chài A Thui pà git. “Jăt gah tiah bơnơm Trường Sơn-Tây Nguyên, bơh càr Thanh Hoá tus đah jum, bol añ ndrờm tus bal. Pa do, bơyai lơh tàm Măng Đen bol añ geh tus bal dròng cing mờ bol añ geh khà dùl. Bol añ kung neh lòt dròng tus lơgar Lào mờ kung geh khà jờng, lòt dròng tàm ƀòn dờng Điện Biên Phủ, cau lơgar Việt Nam he mờ cau lơgar Lào tìp bal bơta niam chài, bol añ kung geh khà jờng sơl”.
Mờ ală broă pơgồp bal dờng màng, nam 2015, cau chài A Thui mờ Y Nhui pơnyờ să geh Dà lơgar jào khà “Cau chài jăk” tàm gah lơh mờ prăp gàr gùng đơs crih ờs mờng. Mờ nùs nhơm gơboh kờñ uă ngan bal mờ geh kơnòl mờ phan lời wơl niam chài bơh mò ồng dê, ùr bơklao cau chài A Thui mờ Y Nhui neh gơs ală cau prăp gàr bơta niam chài Tây Nguyên pal sền dờng màng ngan.
Viết bình luận