Ta nâm nău rđău kan bah Đảng, lôch 9 năm lơh Prăng, tahen n’hanh ƀon lan he hŏ geh nău dơi tâm lơh Điện Biên Phủ (7/5/1954), du jâng ntơm têh kuâng tâm rlăch ndăng rdâk njêng neh dak n’hanh mât njrăng neh dak bah rnoi nuĭh he. 70 năm hŏ rlău yơn nău dơi Điện Biên Phủ nha hôm geh nkô̆ khlay têh kuâng tâm n’gâng kan hun hao wăng sa, rdâk njêng, mât njrăng neh dak nar aơ đŏng.

Lôch “prăm jât ma prao măng nar lôk yôk, bĭch trôm nâm neh, mih njâr, piăng plơm”, nar 7/5/1954 tahen n’hanh ƀon lan he hŏ lơh hăch rlâm lĕ rngôch ntŭk gŭ nde Điện Biên Phủ. Aơ lah nsing nde dŭt dăng bah Prăng ta  Đông Dương, gay pit mât lĕ rngôch du nkual têh hvi bah Tây Bắc n’hanh Thượng Lào, đah nău ŭch tâm 18 khay mbra nkhĭt lĕ tahen tơm bah he, hăn tât pit mât lĕ neh dak Việt Nam n’hanh đăp mpăn lĕ ma Nam Đông Dương. Ma nuih n’hâm hăn lơh han dăng, ngăch ngăr, blău mhe tahen n’hanh ƀon lan he hŏ lơh chrai lĕ rngôch ntŭk gŭ nde Điện Biên Phủ, nkhĭt n’hanh nhŭp rêh lĕ rngôch 16.200 nuĭh, pănh tŭp 62 bôk ndeh păr, sŏk mplơ̆ 64 bôk ndeh ô tô n’hanh lĕ rngôch ndrak nsiu, phao bleo bah phŭng rlăng. Dơi rgop ƀư jêng geh nău dơi Điện Biên Phủ, nê lah nău n’hao êng săk dŭt n’hâm  têh kuâng bah nău rêh ƀư nău kan tahen bah Trung tướng Đặng Quân Thụy, rnôk nê nơh lah cán bộ tác chiến, njêng ntŭk hao treng uănh ntŭk tâm lơh bah phŭng rlăng:

“Lôch lơh dơi phŭng rlăng uănh he êng ntơm nơh. Ntơm nơh ri uănh lhơ ngăn, mô gĭt dah âk nuĭh tă ơm gĭt nsŏng kơl kan Mỹ lĕ mpôl dja tât mpôl êng ƀa ƀă an lah Điện Biên Phủ lah mô dơi pit lơh mbra geh nău dơi. Tâm rnê ngăn, tât rnôk mô geh nău dơi ri khân păng tâm nduih dŭt âk, n’hanh păng uănh he dŭt êng đah ntơm nơh. Geh ăp nuĭh kruanh mât bôk tahen mpơl kloh rvah nău mĭn lah tahen ƀon lan Việt Nam hŏ lơh dơi tahen Prăng ta Điện Biên Phủ. Rnôk nê nơh tahen he mhe njêng jŏ rlău 10 năm dơm. Kơt nê̆ hăn tât du nău n’glôch jêh lah du rnoi nuĭh jê̆ geh nău nsrôih, nău blău mhe  n’hanh geh du nuih n’hâm dơi ƀon lan dâk kơl geh ăp nuĭh mât bôk tahen  ri mbra lơh dơi ăp tahen lăp tŭn jot geh ndơ rnă phao bleo têh dăng.”

Ntŭk gŭ nde dŭt dăng bah phŭng rlăng geh nkhĭt, trong nchrăp Nava geh lơh chrai, lơh dŭt trong nchrăp ntoch jong lăp pit in tŭn jot bah Mỹ- Prăng, pơk luh du muh măt mhe an rơh rdâng lơh. PGS.TS Nguyễn Đức Hòa, Nhih nti Đại học Sài Gòn rblang năl:

“Lơh dơi Prăng, rgop dŭt bah n’gloh ang rơh rdâng lơh tŭn jot. Prăng ân pha lah rhuăt luh bah Đông Dương. N’hanh Mỹ ri dŭt roh trong nchrăp jŏ jong tâm lơh Đông Dương n’hanh gay jêng lăp rglah lĕ ma dak bah dih ta Đông Dương, Mỹ ntuh kơl tâm năm 1954 lah 555 rmen fran, âk 73 % prăk dŏng tâm lơh bah Prăng. Mỹ ŭch lơh dơi n’glĕ dŭt n’hanh khân păng ŭch têk klônh dak bah dih lăp nău tâm lơh tâm su Đông Dương, yơn ma rơh tâm lơh ta Điện Biên Phủ ƀư dŭt roh lĕ nău nê.”

Rnoh ntruch mpeh  mông nar kơl  nklân kloh lơn mpeh nău khlay têh kuâng bah nău lơh dơi Điện Biên Phủ kăl e. Lơh dơi hŏ dŭt bah rơh tâm lơh mbro mbrăng mprơh Prăng, lôch jêh rơh cách mạng rnoi nuĭh ƀư tơm geh nău tâm ban ta miền Bắc, mât njrăng nâp nău dơi cách mạng khay 8/1945. PGS.TS Trần Ngọc Long- Groi Viện trưởng ơm, Viện lịch sử Quân sự lah rjăp nău lơh dơi Điện Biên Phủ hŏ rklaih luh lĕ miền Bắc dak he, rơh cách mạng rnoi nuĭh ƀư  tơm  bôk năp lôch jêh n’hanh hăn rdâk  njêng chủ nghĩa xã hội:

“Đah nău lơh dơi Điện Biên Phủ, lor bôk năp du dak geh tŭn jot wăng sa rluk mâl hŏ lơh dơi du dak lăp pit in geh jâng wăng sa, tahen dăng âk rlău. Nê lah nău dŭt đêt geh tâm lịch sử tahen lam ntŭr neh. He hŏ dŭt bah rơh tâm lơh 9 năm ndrong n’hanh dŭt bah dĭl tŭn jot  ntoch jong bơi 100 năm bah mpôl tŭn jot ơm. He hŏ geh dơi du n’gul neh dak  gay he rdâk njêng ntŭk ntô drăp ndơ an chủ nghĩa xã hội. Nkre rdâk njêng ntŭk nsing kơi têh dăng  an rơh tâm lơh 21 năm tay bah kơi nê. Đah lơh dơi Điện Biên Phủ nău han têh bah Việt Nam ta ntŭk kan lam ntŭr neh dơi n’hao prêh. Việt Nam dân chủ cộng hòa lăp tâm nchră  Giơ ne vơ đah du nău ƀư êng, du nău ƀư bah nuĭh geh nău dăng.”

Lơh dơi Điện Biên Phủ hŏ dong du mâng lơh chrai trong nchrăp Nava, lơh chrai mpôl lăp pit in, lơh dŭt roh trong nchrăp tâm lơh lăp pit in bah mpôl Mỹ- Prăng, ntơm  jâng chuat, pơk  du muh măt mhe an rơh plơng lơh. Ƀư chính phủ Pháp ân ký hiệp định Giơ ne vơ, dŭt bah tâm lơh tâm su, lâp  tay nău đăp  mpăn, ton uănh khlay đăp mpăn ƀư tơm dơn ngoăy lam lĕ rngôch neh dak bah 3 dak Đông dương. Ntơm bah lơh dơi Điện Biên Phủ, âk nău tă ơm gĭt kan hŏ dơi ntik n’hao, ƀư lôch jêh n’hanh n’hao têh mhe  tâm lơh mprơh Mỹ  “lơh an Mỹ du, lơh an Ngụy chôt” nsĭt tay nău đăp mpăn dah rŏng, dơn ngoăy neh dak. Tĭng Đại tá, Tiến sĩ Lê Thanh Bài, Groi Viện trưởng Viện Lịch sử Quân sự, lơh dơi Điện Biên Phủ 70 năm bah năp nơh hŏ ƀư an lam ntŭr neh gĭt tât Việt Nam, uănh khlay, dêh bên đah Việt Nam:

“Việt Nam – Điện Biên Phủ hŏ jêng săk ntơ dêh bên đah lam ntŭr neh. Nău nê jêng têh lư bah neh dak he,  mhâm ƀư gay rnoh khlay bah Điện Biên Phủ mô dơn lah he dŭt bah rơh tâm  lơh tâm su mbro mbrăng mât njrăng nău dơi bah cách mạng khay pham. Ma rnoh khlay nê geh nău rgop tâm rơh mhe bah Điện Biên Phủ tâm rơh aƀaơ. Nê lah tâm du nău rêh bol jêng lam ntŭr neh yơn rnoh khlay bah du neh dak rnoi nuĭh nha hôm dơi an saơ đŏng.”

70 năm hŏ rlău, nkô̆ khlay lịch sử bah lơh dơi Điện Biên Phủ nar lơn ma dơi mĭn uănh lam  lĕ rngôch n’hanh  n’hao têh mhe. Ăp rơh kơn bah kơi tay way n’hao êng săk mpeh lơh dơi Điện Biên Phủ lah êng n’hanh ăp rơh mprơh lơh phŭng rlăng lăp pit in tŭn jot lah nsum gay ndrel  nsrôih tay lơn tâm rơh rdâk njêng neh dak đăp mpăn, têh dăng ndrŏng kuâng. Ntơm bah nê, PGS.TS Nguyễn Đức Hòa mpơl nău:

“Gâp an lah, nău khlay, nău ring tam bah păng nha hôm dŭt jru hvi n’hanh nklăp păng gŭ ta ntŭk he gĭt ntik  n’hao. Lam ntŭr neh hŏ gĭt tât du rup gui dăng janh bah du rnoi nuĭh lơh dơi ta Điện Biên Phủ, ri lam ntŭr neh âk uănh saơ du neh dak Việt Nam dăng janh, ndrŏng kuâng. Kơt nê̆ nău nkah mpeh n’hao dăng bah Điện Biên Phủ mô dơi roh bah tâm nuih n’hâm ƀon lan Việt Nam n’hanh ƀon lan lam ntŭr neh”.

Uănh tâm lịch sử rnoi nuĭh, ăp du rơh nchih nkah têl lơh dơi ryăch ryăl, ăp Bạch Đằng, ăp Chi Lăng, ăp Đống Đa, Điện Biên Phủ, trong hăn lơh Hồ Chí Minh... Nê way lah tơm ntroh n’gôr têh kuâng an  lam đảng, lam ƀon lan,  lam tahen he đăt ndal tay tâm n’gâng kan rdâk njêng neh dak,  kơt nău ŭch tât Đại hội Đảng 13 hŏ ndơ̆ luh tât năm 2045 neh dak he jêng dak  hun hao, nsĭt geh wăng sa âk... Nău âk mbâl nău way ơm lịch sử n’gloh ang lah ntŭk nsing ndăl an ăp nău nđơr geh nthoi tay nău wơl nđơr geh, ndơ̆ neh dak he nâp dăng nsan hao prêh mhe./.