Uĕh n’hôm Ta Lẹh bah nuĭh Giẻ Triêng ta Kon Tum
Thứ bảy, 09:04, 04/05/2024 VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja
VOV4.M’nông - Mboăt n’hôm way ơm bah nuĭh Giẻ Triêng ta Kon Tum dŭt uĕh, âk ntil đah 22 ntil mboăt n’hôm êng. Tâm nĕ, geh tât 2/3 lah mboăt n’hôm dơi ê nkra bah ngâr, nkar. Ta Lẹh lah ngoăy tâm âk ntil mboăt n’hôm uĕh bah nuĭh Giẻ Triêng, dơi ê nkra tâm rnôk ƀư mir ba n’hanh hăn ndrel đah nău rêh ăp nar bah nuĭh ƀon lan.

N’hôm Ta lẹh tâm rmôt mboăt n’hôm uh n’hâm bah nuĭh Giẻ Triêng. N’hôm dơi ê nkra bah du dĭng nkar jong nklăp 70 cm, 2 bôk trôm. N’gul dĭng n’hôm knŭng geh du trôm gay uh. Rnôk uh, nuĭh uh n’gul n’hôm. Nghệ nhân ưu tú Brôl Vẻ, ta ƀon Đăk Răng, xă Đăk Dục, nkuăl Ngọc Hồi, an gĭt:

Ntil aơ rnôk uh an dŏng mbang ty an bah dâng dĭng n’hôm. Lah knŭng uh dơm ri mô geh nteh prêh, dêh. N’hôm aơ knŭng geh bu klô dơi uh yor uh jŏ. Uh đinh tút an mbân nah mbân hôm uh Ta lẹh mô kâp.

Ntĭt mpơl mboăt n’hôm bah nuĭh Giẻ Triêng rngot kơt nău n’hir, nău nkoch răm m’ak bah nuĭh uh. Tâm nĕ, nteh kơt n’hir bah nteh Ta Lẹh ta mir kơt nău ŭch đah du nău rêh răm m’ak, uĕh lăng bah nuĭh Giẻ Triêng.

Nteh n’hôm Ta lẹh mô geh nău jêr, ndơn ma nĕ nău ŭch dah rŏng bah ăp kon nuĭh ŭch pah kan jan sa. Tĭng nghệ nhân Brôl Vẻ, tâm yan tuch tăm, Bu ur Giẻ Triêng way an ăp ba, mbô, grăp ntil tâm ăp dĭng ngâr nkar gay hăn tâm mir.

Tâm rnôk mpôl nuĭh tuch tăm grăp ntil, tĭng trong sial khôm tâm ăp dĭng aơ jêng nteh răm tôr djăt. Ăp nău nteh răm m’ak luh bah dĭng ngâr nkar tâm rnôk ƀư mir lĕ geh nău răm, nău nsŭk nsôr an kônh wa Giẻ Triêng ntop tay nău gơih nđơr pah kan jan sa. Bah nĕ, nuĭh Giẻ Triêng mĭn trong ê nkra ăp ntil mboăt n’hôm geh tât ngâr nkar, tâm nĕ ntoh lư lah n’hôm Ta Lẹh. N’hôm hăn ndrel đah nău kan lŏ mir bah kônh wa, yor nê pơng geh nău răm nkôp đah ăp mboăt n’hôm bah nuĭh Giẻ Triêng.

Nĕ lah tĭng nău way ơm, n’hôm aơ knŭng dơi dŏng tâm 1 đêt nar, way lah bah năp rnôk kônh wa jêh kăch rek.

Rnôk ba ntơm têh ri uh n’hôm. Ƀư mir bah khay 7 tât rnôk kăch rek ba ri mô hôm uh tay. Rnôk hăn mir, ƀư mir, rnôk rlu nung nar mô lah măng, kêng măng, mpôl hên uh n’hôm gay am uĕh aih nuih n’hâm.

Tĭng nău way ơm bah nuĭh Giẻ Triêng, Ta Lẹh knŭng dơi uh ta mir. Rlău ma nău gay răm m’ak, nteh n’hôm Ta Lẹh hôm gay mbơh tâm n’hưp choanh geh nuĭh uănh mir, ntru sim och, mpa bri phah bôh ba.

Rlău ma nĕ, nuĭh Giẻ Triêng hôm vêr uh Ta lẹh ta jay mô lah tâm ăp rơh lễ, Tết. N’hôm knŭng dơi an tâm mir, mô dơi djôt tâm jay. Rblang nău aơ, Tiến sĩ Bùi Ngọc Quang, Groi Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, an gĭt:

Khân pơng mô an n’hôm aơ tâm jay ma prăp mpôn tâm bri. Khân pơng uănh aơ lah du ntil ndơ huêng tam n’hanh an prăp ntŭk mpôn ngăn. Ƀon lan Tây Nguyên khân pơng hăn ndrel đah bri. Đah khân pơng, bri lah ntŭk huêng brah, nuĭh dăch dêh, mpôn ngăn bah khân pơng. Khân pơng prăp n’hôm ta nĕ yor khân pơng nsĭng nĕ lah ntŭk đăp mpăn ngăn.

Yơn lah, tĭng năm khay Ta Lẹh nar aơ lĕ jêng du ntil mboăt n’hôm way dŏng âk, nuĭh Giẻ Triêng yông ta jay n’hanh dŏng gay uh tâm ăp nar mô lah tâm, nar lễ, nar răm bah rnăk wâl n’hanh ntŭk gŭ rêh.

Bah kăl e tât aƀaơ, đah nuĭh Giẻ Triêng, mboăt n’hôm way ơm lah huêng n’hanh dơi nuĭh ƀon lan prăm mât tu tơm. N’hôm Ta lẹh lah êng n’hanh ăp mboăt n’hôm way ơm bah nuĭh Giẻ Triêng lah nsum mô knŭng an saơ nău uĕh văn hóa êng, mô dơi tâm vĭ bah nuĭh Giẻ Triêng, ma hôm rgop ƀư uĕh, âk ntil mboăt n’hôm way ơm bah ăp rnoi mpôl đêt ta lam dak Việt Nam.

 

VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC