Nduôr lok zos piêr-zos pêz Hmôngz iz zav nduôr nox hâur hnuz tsiêz

Đros thiêz nênhs Hmôngz, hâur trôngx jâuz mor hnuz tsiêz, iz chas têx chơưr, grêix mak thâuv tưs tưz zuôr tsuv muôx pêz Hmôngz têx nduôr lok zos piêr, tsi tiêk chiê nox mak co tsênhv zos chiê txi hu têx pos zơưs, chor lâuk tâu tas siv nênhx lok đros nox. Chênhr viv li, txơưv zuôr nhoz kror tưs, suôv qơư tưs lok hâur hnuz tsiêz nênhs Hmôngz cux tsuv muôx nduôr. Iz cxiê zav Hmôngz lơưr tsênhv puôz uô têx luz nduôr lox tso trâu hâur vaz, hâur qông chiê txi hu pox côngz zơưv côngz, pos zơưs, têx lâuk tâu tas siv nênhx thiêz. Pêz Hmôngz tsưr ziv uô nduôr mak lol six phiv liv, niêv lâuk Lik Xênhv Vax nhoz jok Co Mạ, xã Co Mạ, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La heik pâuz: Chiê muôx tâu têx luz nduôr jôngx, muôs thiêz tuôr tâu lưx kaz jông nox mak chor cxur chiê uô nduôr ntơư tsuv zos zav cxur blêx têz blâuv tsi txuôv, tsi shơư lưv zav blêx hlo. Đhâu thâuv xeir tâu chor blêx kaz mak tsuv gra muk jiêz yar ntux cov gis jông mav chox muk jov, chor cxur thiêx jông gâux, tsi  lor, tsi njôngs. Chor blôngx chiê krưr nduôr zos têx blôngx njê lok sik blôngx tsơưz kuk jông gâux, tsi ntuôs, thâuv muk hlêis, muk đê tâu lok zuôr muôz so cov hur, cov kruôr, krưr chor nduôr thiêx hur thiêz lo, tsês tâu ntâu ntêr, li tsi yuô tuôx pưv sei. Têx cxur blâuv đhâu thâuv tsâu tas mak muôz bo lok chuz, kho tơưk trâu cov chor mor siêr cuk jông jông xưk li chuz nox ntơư, li muôz nduôr hâur đaz chiê tuôr. Luôs hâux lưv tuôr nduôr zos phiv liv thiêz tas ntâu đas jos đuô hur si, tsuv muôx têx lênhx hluôk tuz muôx jos siz hlôngr njo sik đros paz tuôr tax thâuv tưs chor mor co lưx jông jông, têx lênhx pos, lênhx niêv, chor pox niêv mav lol đơưk, muôz puôz uô têx luz nduôr khênhx thiêz jông gâux. Niêv lâuk Lik Xênhv Vax heik pâuz nzir:“Thâuv zuôr tuôr nduôr, chor cxur blâuv tâu muôz tsâu, tsâu txix 2-3 six hơưv, đhâu ntơư muôz bo lok tso hâur tsu chuz uô mor. Thâuv mor tưz siêr cuk mak tâu muôz nquôr hâur đaz chiê tuôr, thâuv tuôr tâu, chor pox niêv mav bax blôngx lok muôz chor nduôr ntơư đơưk tso hâur vaz chiê puôz uô têx luz nduôr lox siz luôs, jông gâux”.

Nênhs Hmôngz chor nduôr blêx heik sâuv, thâuv ntêx khênhr tâu tuôr hâur têx hnuz tsiêz, uôk pêz tsôngv box Hmôngz zuôr nox 30 ntơư chiê hu zâuv têx cưr tix nênhx tsa đros nox, muôz uô huv krưr puz trâu luôs lưv tuk cưr tix nênhx tsa cxênhz jê tuôx siz shuôs, yav tsiêz hâur shông yiêz, taz sik têx shông jê lok no, nox tsiêz 30, tok shông yiêz lok sik têx hnuz ntênhs hội uô cêr lov jêv nhoz iz cxiê suôv qơư, iz cxiê xã nênhs Hmôngz tox siêz lơưr tsênhv siz tưr tuôr nduôr uô cêr lov jêv nhoz iz cxiê jok, iz cxiê chuôz zis thiêz, chiê pêz Hmôngz muôx cêr sik thôngx siêz, siz hluz siz paz jông đuô. Xưk li nhoz xã Co Mạ, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La, shông no, iz chas uô tsiêz 30, hơưv tok shông yiêz trâu tsôngv cưr tix nênhx tsa, xã uô nzir têx txux chi lov jêv trâu sđ seiz, trâu sđ tuôx đros côngv uô si lov jêv hâur hnuz tsiêz. Iz chas ntuôr uô têx txux chi lov jêv li: Lêiv poz, ntâuk tux luz, tuô hnênhr, heik gâux, bos kror muôs cxov ok....mak xã tsênhv chiê cxuô luz jok siz tưr tuôr nduôr blêx thiêz, seiz luz jok tưs tuôr tâu chor nduôr lưx jông, sei thiêz puôz, krưr tâu jông gâux hâur 15 phênhz. Tix lâus Thanh Xênhv Vưx nhoz jok Pha Khoang, xã Co Mạ zos paz hâur jok Pha Khoang siz tưr đros lưv paz tuôr nduôr heik pâuz:“Tuôr nduôr, iz paz pêz muôx 6 lênhx, 4 tuk txir nênhx, 2 tuk pox niêv puôz nduôr xưz. Tuôr nduôr li no cux lok six phiv liv thiêz tas jos ntâu, taz sik cux seiz lênhx txơưx tuôr lok tsi txơưx, zos txơưx tuôr mak cux tsi yuô tas jos, no cux zos iz kro lov jêv. Thiêz vav chiê siêz tiêk, pêz paz zuôr zos paz zênhx, viv tiêk pêz chor nduôr lok cux tuôr tâu lưx jông thiêz”.

Niêv lâuk Lus Xênhv Vax, cux zos iz lênhx hâur lơưr paz siz tưr thik tuôr nduôr thiêz puôz, krưr nduôr nhoz jok Pha Khoang mak heik pâuz li no:“Cux xar cov pêz paz zos paz zênhx cơưk. Taz sik txơưv li chas lok no zos iz cêr lov jêv hâur hnuz tsiêz viv li cux lok six shir phaz. Shông no zos shông xuz thơưx xã uô lov jêv li no trâu tsôngv cưr tix nênhx tsa sđ tâu tuôx đros côngv cêr lov jêv hâur hnuz tsiêz, tok shông yiêz”.

Muk seiz shuôs têx jêx jok tsôngv box Hmôngz thax tsav tox siêz hâur têx hnuz txos tsiêz 30, tok shông yiêz đros nox têx zav nox kaz, hâuk têx khoz chơưr poz cưk tsư ha siz phôngv tsiêz, phôngv đas jos, côngz hmôngr hâur shông yiêz, sđ ndo njôngr tsuv nox siv tsôngv box Hmôngz zav nduôr blêx lok zos piêr thâuv tưs tưz zuôr tsuv muôx hâur hnuz tsiêz./.

                             (Lầu Chia, Thào Ly-Riê Lâux cxeik, nhênhv)