Phênhv “Đas jos thiêz siv nênhx” hnuz 14/10/2015

Phax tar moz hnôngk trâu nhuôs zâu

* Qir tiv, têx muôx yưv moz hnôngk nhoz nhuôs zâu:

- Qir tiv chênhr uô muôx yưv moz hnôngk zos tiv caz moz gras tâu trâu hâur cêr uô pa, đhâu co caz moz zuôr nhoz hâur ka uô muôx yưv moz. Hâur chor hnuz qiv hơưv nông tsik so, tsik sor cux tsik no zos tsar tov jông chiê caz moz huôv tsar sêi.

- Lok moz hnôngk: ntu xuz thơưx muôx moz, nhôs zâu zuôr muôx njik hnôngk. Moz xix 7-10 hnuz, đhâu co mê nhuôs zuôr hnôngk ntâu đuô, lok njưs. Zos tsik tâu chơưv kho nzor, zuôr moz hnhar đuô, hnôngz ntâu đuô, moz têr uô trâu mê nhuôs xar ntuôr, tsik xar nox, gênhk, lok cuô muôs, cuô njưs….

* Chor tsưr ziv chiê chơưv kho moz hnôngk nhoz nhuôs zâu?

Chor nhuôs zâu moz hnôngk thiêz tsik muôx phiv liv tưs, nênhs moz zuôr tâu chơưv kho txix yuôx kháng sinh hâur 10-14 hnuz lơưr cưk yuôx hêik kriê. Đros sir zôngv yuôx kháng sinh, tsuv chơưv kho moz hnôngk viv zuôr phiv liv txos đas jos. Hok nhuôs zâu tsik tâu muôx 6 hli hnuz nhôngs, tsuv nhoz chơưv kho hâur tsêr kho moz. Chor nênhs moz hnôngk tsuv chơưv kho trâu iz kror, tsik chiê moz sik cik trâu chôngz nênhs. Thâuv chơưv kho, tsuv muôz trâu mê nhuôs hâuk ntâu đêx, nox têx zav nox xưk li cuô đik, cuô mik. Thâuv mê nhuôs hâuk đêx, nox mik, nox cuô đik…tsik muôz trâu mê nhuôs no sêi , nox tâuhênhr tsav mê nhuôs cxav.

* Uô li chak chiê phax moz hnôngk?

- Moz hnôngz zuôr phax tar tâu muôx chêx cur txix cxax yuôx phax moz. Muôz mê nhuôs cxax txâuk 3 cungz yuôx vắc xin phax moz huv six hơưv cxax zuôr phax tar tâu moz muôx 90%. Zos tsik tâu cxax txâuk 3 cungz yuôx, phax tar moz zuôr kik đuô lok sik trâus moz cux zuôr siz đuô chor nhuôs tsik cxax yuôx phax moz.

- Thâuv mê nhuôv trâus moz hnôngk tsik chiê mê nhuôs uô si đros chor nhuôs txơưr đuô (Xav tas chor nhuôs tưz tâu cxax yuôx phax moz) thiêz chox mê nhuôs muk tsêr kho moz chiê bác sĩ chơưv kho. Tsik tsuv xar tiêk moz hnôngk zuôr chiv chir jông moz đhâu 3 hli 10 hnuz moz. Chơưv kho ziv nzor mak mê nhuôs ziv tsik trâus moz lox.

* Tsưr ziv phax tar moz hnôngk trâu nhuôs zâu?

- Iz zos, Chox mê nhuôs muk cxax yuôx vắc xin phax moz hnôngk (Vắc xin đros phax moz bạc hầu, hnôngk, uốn ván – DTP lok sik vắc xin sik côngv đros moz bạch hầu, uốn ván, hnôngk, caz moz Viêm gan B…cxix cxuô, huv six hơưv.

- Oz zos, tsik so nzuôr têk txix xà phòng; Thêir kror ndâux thâuv cxav; uô vêv xênhz luz chêr, kror njưs, chax đaz trâu nhuôs zâu yênhx hnuz.

- Pêz zos, taz por tsêr nhoz, tsêr jor nhuôs zâu, tsêr cơưv hur si thiêz muôx txâuk pov cêr.

- Plâuz zos, thâuv trâus moz lok sik xav tiêk moz hnôngk, tsuv chiê nhuôs zâu so ntơưr thiêz chox muk trâu tsêr kho moz chiê njuôk moz thiêz chơưv kho cov ndar six hơưv./.

                                        (Hồng Việt-Ly cxêik-nhênhv)