Têx lênhx nênhs tsuv tâu muk cxax yuôx vắc xin phax moz vưv

Ntơưv VN thiêz têx têz qơưk Đông nam Á, 96% lênhx nênhs trâus moz vưv zos tiv đêr tov, taz sik cux muôx iz cxiê pov cov lok moz vưv nhoz lênhx nênhs zos viv mir lok zos yưk, maz, hma, plik... tov.

* Trơưk li têx lênhx bác sỹ, cưk yuôx, cxuô lênhx sđ tsuv cxax yuôx phax tar moz ciês zos muôx têx li đrav kaz:

-Trâus đêr tov ntơưv têx grêix muôx ntâu lênhs, sâur nyar li: Chax đaz, njêx muôs mak moz vưv zuôr huôv xênhz lok six sei. Lok sik trâus tov ntơưv têx qơư mok, xiz têk lol sik trâus tov saz, grêix to ntâu. Ciês têx lênhx trâus chor mê nhuôv đêr tov lok cux tsuv cxax yuôx phax tar moz zênhx max, viv têx nhuôv đêr nưk tsơưs tov nênhs thiêz nhuôv đêr cux phiv liv qênhz shuôs, sox seiz.

-Tưz pâuz tâu tuk đêr tov zuk zos đêr tsênhv trâus moz vưv: Chor đêr moz vưv mak kror muôs liêz, lok kâuz ndâus, buôk ndâux, qis....

-Qơư zuk trâus đêr tov ntơư nhoz jê lok sik nhoz hâur thax tsav đêr thiêz mir tsênhv muôx moz.

-Tuk đêr tov zuk zos đêr  lav, đêr tsi pâuz tsư sox seiz, qênhz shuôs tsi tâu.

-Kror grêix trâus tov to ntâu thiêz saz.

-Iz chas ntơư, lênhx nênhs trâul đêr tov zos lênhx tsênhv trâus moz iz hâur têx moz li: Moz tso jik kaz jiz, moz siêz, moz trưx phax, HIV mak cux tsuv heik trâu Tsênhv qơư y tế pâuz zênhx max chiê muôx tsưr ziv chơưv kho.

* Chơưv kho xuz thơưx thâuv trâus đêr tov lok six zov chênhr, sđ tsi tâu tso siêz.

Xuz thơưx, tsuv muôz tsôngk tril yo ntơưv thax tsav grêix trâus đêr tov co hlê por tsês. Zos tiêk đêr tov ntơưv co tơư, ndêx puôz mak muôx têx muôz txiêz txiêr, lêis zar chês trik đêr tov ntuôs co por tsês. Uô li no zuôr paz txo grêk tsơưs đêr têx kâuz ndâus lo zuk têx trik yo, kror cxaz.

Đhâu ntơư tsuv zênhx max muôz kror grêix to co muk nzuôr ntơưv têx chiêr đêx. Zôngv đêx sor nzuôr mak ziv jông đuô. Sđ tsuv muôx têx muôz xaz phôngz, đêx cuô njêr lok sik cuô yuôx nzuôr, plênhr kror cxaz lok nzuôr kror grêix to. Taz sik, sđ tsi cxoz sir jos cxuôv luz kror cxaz đêr tov ntơư, uô li co ziv  uô trâu luz kror cxaz huôv moz lox.

Đhâu thâuv nzuôr hur si kror cxaz tas, mak sđ tsuv qênhz shuôs seiz luz kror cxaz co đêr tov li chas thiêz pok saz. Zos tiêk to mê njik ntơưv tơưv grêix lok sik trâus mê xưz, sđ muôx têx muôz yuôx plênhr thiêz krưr ntơưv tsêr lok cux tâu.

Qênhz shuôs njôngr luz kror cxaz zos lok six zov chênhr:

Zos muôx iz hâur têx li đrav kaz, tsuv chox ciês lênhx nênhs trâul đêr tov muk chuôs cưk yuôx:

-Kror cxaz ziv hnuz ziv moz tuôx, o, liêz lok sik iz ndis kror grêix to co cuz, tuk nênhs uô cuz uô no, kror cxaz lok cuô zis.

Lok sik tsuv muk tsêr kho moz thâuv:

Kror grêix to co to toz, trâus đêr tov sâuv tâuz hâu, chax đaz lok sik qơư mok. Đhâu 15 phênhz mak luz kror cxaz đêr tov ntơư lok nyar tsi tu hlo.

Trâus đêr tov ntâu./.

(Thu Thùy-Riê Lâux cxeik, nhênhv)