Jax sâu thưr 7, hnuz 19/12/2015:

Đruôl tôngx nxêz tôngx nhoz Tây Nguyên: Huôv tsar uô tâu jông txix têx jêx jok

Txix kuôk no 7 shông đrav ntêx, hluôk nênhs jok Jun xã Yang Bắc, huyện Đắc Pơ, tỉnh Gia Lai quyết tinhv cxiv uô, khưx phưx têx txux chi ntâuk đruôl tôngx nxêz tôngx hâur zuk jok. Têx tuz nxeik hluôk nhoz jok Jun tưz sir tas zuk đas jos, tsưr ziv cxiv uô “ vax kuôr njuôk hluôk nênhs” thiêz muk uô jos chiê muôx mê njik cuiv nhiêx chiê tâu zôngv. Têx nhiêx ntơư zuôr zôngv chiê zuôr đruôl tôngx, nxêz tôngx, cxiv uô, kho đuô têx txux chi ntâuk đruôl tôngx nxêz tôngx. Tsuôk đhâu 2 shông ntâu, txix zuk têx tsưr ziv, đas jos, chor tuz nxeik hluôk jok Jun tưz uô tâu iz vax kuôr njuôk lok zos caz tsiz lox muôx 5 ha, paz muôx tâu cuiv nhiêx zuôr xar 200 tsov đeiv. Chor hluôk tưz zôngv phênhv nhiêx no zuôr tâu 2 gơưv đruôl tôngx nxêz tôngx lâuk. 2 gơưv đruôl tôngx thiêz nxêz tôngx ntơư nhiv no cux tsênhv khơưk tsês, đei hâur jok Jun tsêr Rông. Thiêz yênhx ciêz, niêx hli, chor hluôk nênhs ho siz zâuv tuôx no cơưv, shâuv ntâuk lơưr têx lênhx lâuk txơưx ntâuk đruôl tôngx nxêz tôngx tsưr ziv kriê. Đhâu thâuv cxiv kho, uô tâu trơưk têx txux chi ntâuk đruôl tôngx nxêz tôngx, chor hluôk nênhs jok Jun tưz tror uô đuô yiêz luz tsêr Rông hâur jok. Têx txux chi nthuôr uô lov jêv ntâuk đruôl tôngx, nxêz tôngx hâur jok, thâuv tưs txos iz ntênhs hội tưz ntâuk, uô tâu trơưk li têx cêr lov jêv đrav ntêx. Hâur tsêr Rông, suôz đruôl tôngx nxêz tôngx đror, uô trâu tsôngv box sơưr đơưk lênhx tưs tưz shir phaz lus sik đros nthuôr uô cêr lov jêv.

Nhoz xã ntus đriv Ia O, huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai, lok six ntâu chuôz zis nhoz têx jêx jok ccux tsênhv khơưk, por hưv tâu tsês têx gơưv đruôl tôngx nxêz tôngx jông. Xưk li zơưv Ksor Hơn chuôz zis nhoz jok mít jép. Seiz zơưv Hơn tsêr nhoz  tưz tsi yuô jông pêk tsơưs taz sik tsôngv cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk hâur jok lênhx tưs cux kruôs nxiês “ zơưv Hơn chuôz zis bluô nux”. Cêr bluô nux ntơư zos li chas, co tưz zos zơưv Hơn tsênhv tuôr thiêz khơưk tsês tâu 10 gơưv đruôl tôngx nxêz tôngx. Ciês zơưv Ksor Hơn lok nưk cux xar tiêk, zuk bluô nux đuô luôs lưv tuk thiêz tiês. Têx gơưv đruôl tôngx nxêz tôngx lâuk ntơư, tsi tiêk uô trâu zơưv chuôz zis muôx suôz bê to viv bluô nux, mak hur si nênhs J’rai jok Mít Jép. Cêr bluô nux ntơư nhiv no trơưk zơưv Hơn mak tsênhv jông thiêz muôx grêk đuô pir li muôx nhiêx, muôx ntâu nhux tưv, nhux đas, zơưv Ksor Hơn heik:

“ Têx gơưv đruôl tôngx nxêz tôngx hâur chuôz zis zos niêv têik zơưv txir tsês chiê trâu ưz 2 niêv txir. Cur chuôz zis por hưv, khơưk tsês lok six jông. Chuôz zis tưs muôx đruôl tôngx nxêz tôngx zos chuôz zis ntơư bluô nux, nhiv no ntâu lênhx nênhs muôz nhux tưv, nhux đas pâur têx đruôl tôngx nxêz tôngx, taz sik chuôz zis tsi muôs mak khơưk tsês chiê, thâuv tưs jok muôx hâux lưv đaz tsi tâu muôz lok ntâuk. Li ntơư zuk zuôr por hưv, tuôr tsês tâu chiê zuk heir nênhs têx txux chi vênhx huôv”.

Ndêiv xã ntus đriv Ia O lok txos trâu jok Mơ Hra, xã Tơ Tung, huyện Kbang. Nênhs Ba Na têx luz tsêr nhoz njiêk to ntơưv têx tơư trôngz, suôv têz qơưs to bê lus lok zênhz shôngx Núp cux uô trâu pêz ndo njôngr txos têx txux chi vênhx huôv trâur lâuk jông. Co zos iz hnuz hâur kaz ciêz, tsôngv box hâur jok chêx tsôngk tuôx trâu ntơưv tsêr Rông chiê tsưr tsix xênhz huôx vênhx huôv côngv thôngx. Hâur yar tiêx tsêr rông, têx lênhx nxeik, pox niêv đhiê pax vuôs, heik gâux sênhr zux zênhk uô trâu lênhx nênhs seiz njiê tưz tsi pâuz đhuôr. Iz ndis tsêr rông, suôz đruôl tômgx nxêz tôngx cux đror uô lov jêv ntưk. Ntơư zos thâuv luz six hơưv têx lênhx ntâuk đruôl tôngx nxêz tôngx ntâuk đruôl đhiê trơưk têx suôz trax đror, suôz sênhr hei cưr cxiêx kriê trâu cxênhx hluôk. Seiz têx lâuk tsưr ziv kriê txux chi vênhx huôv trâu têx tuz nxeik hluôk mak lơưr kriê lok six jông thiêz chor hluôk cux cơư tâu sei cơưk, pâuz tâu ntơư zos zuk heir nênhs têx txux chi vênhx huôv jông thâuk nzor. Seiz xưk li têx txux chi vênhx huôv nhoz suôv qơư no thâuv tưs tưz tâu tuôr thiêz por hưv jông tsês iz tiêv đhâu iz tiêv tsi chiê pôngz plox. Đinh Trân, đội tsar đội ntâuk đruôl tôngx nxêz tôngx jok Mơ Hra heik:

“ Yênhx ciêz mak tsôngv box sơưr đơưk ho chêx tsôngk tuôx no chiê sik đros cơưv shâuv ntâuk đruôl tôngx nxêz tôngx, siz chos piêr kriê têx zuk heir nênhs têx txux chi vênhx huôv jông đrav ntêx trâu chor tuz nxik hluôk chiê lơưr pâuz txos, đros por hưv chiê. Têx nhuôs lơưr lok six moz siêz cơưv shâuv, por hưv chiê txux ci ntâuk đruôl tôngxnxêz tôngx. Li ntơư, pêz lok six shir phaz, zos six uô tâu li no mak vênhx huôv trâur lâuk ba Na zuôr tsi trâus pôngz plox”.

Lơưr ngênhx vênhx huôv tỉnh Gia Lai li thôngz sâu, nhiv no tas nro tỉnh tsênhv yuôr 5.500 gơưv đruôl tôngx nxêz tôngx hâur cxuô jêx jok heir nênhs tsơưs, lơưr khơưk tsês ciê. Lok six ntâu jok tưz thiêz thiêz tsênhv sir jos por hưv, tuôr chiê têx txux chi vênhx huôv jông heik sâuv. Ngênhx muôx vax huôv tỉnh Gia Lai cux tsênhv sir jos chiê hur si têx jêx jok tsôngv box heir nênhs tsơưs ntơưv qơư puôr lênhx muôx đruôl tôngx nxêz tôngx, đhâu ntơư khưx phưx thiêz tuôr tâu jông chiê têx txux chi vênhx huôv thâuv nzor hâur côngv thôngx cxuô heir nênhs tsơưs hâur tỉnh. Zơưv Phan Xuân Vũ, Giám đốc Sở vênhx huôv-thể thao thiêz ju lix tỉnh Gia Lai heik:

“ Muôx têx jok zos lơưr tsênhv khơưk tâu tsês muôx yênhx  puô gơưv đruuôl tôngx nxêz tôngx, lar heik li ntơưv huyện Ia Grai, muôx kênh ziv chuôz zis tsênhv khơưk tsês, por hưv tâu 5 txos 10 gơưv đruôl tôngx nxêz tôngx. Co zos iz kro jông. taz sik, muôx iz cxiê jok mak iz hnuz trâus pôngz plox jux juk, lar heik zos ntu kinh tế txov nhêv. Taz sik tsuv heik, txix thâuv đhâu Fistival đruôl tôngx nxêz tôngx ntiêx têz tsưr tsix ntơưv Gia Lai shông 2009 txos nhiv no mak tưz tsi pov muôs têx đruôl tôngx nxêz tôngx ntâu li  ntu đrav ntêx, tsôngv  box pâuz tuôr tsês chiê, por hưv jông. Chênhr viv li, nhiv no têx txux chi vênhx huôv đruôl tôngx nxêz tôngx nhoz têx jêx jok tưz tror khưx phưx, uô tâu. Tỉnh cux tsênhv muôz jông six hơưv chiê têx jêx jok tsi muôx đruôl tôngx nxêz tôngx ntơư tror zuôr, khưx phưx uô đuô trâu tsôngv box sơưr đơưk tâu seiz”.

Por hưv, tuôr chiê têx txux chi vênhx huôv đruôl tôngx nxêz tôngx txix ciês têx jêx jok, suôv qơư mak vênhx huôv đruôl tôngx nxêz tôngx tâu tror khưx phưx, cxiv kho, piêr kriê trâu têx tuz nxeik hluôk pâuz txos, đros cơưv, đros por hưv tsês chiê zos qir txix zoz qơưx, txix têx cêr nhiêv têz nhiêv qơư, moz siêz por hưv tsês chiê zuk heir nênhs têx txux chi vênhx huôv jông tsi chiê trâus pôngz plox. Đhâu ntơư, paz uô trâu suôz đruôl tôngx nxêz tôngx ziv hnuz ziv muôx suôz đror, nthuôr uô lov jêv trâu sơưr đơưk tâu seiz, tâu pâuz txos thax tsav Tây Nguyên muôx ntâu txux chi vênhx huôv jông no./.

                                  (TTT-Riê Lâux cxeik, nhênhv)