Jax sâu thưr 7, hnuz 3/10/2015:

Tsoz txir đuôx Tô Hiệu thiêz qơư di tích lịch sử tsêr tux Sơn La

 

 

Tô Hiệu xênhz shông 1912 hâur iz ziv chuôz zis pluôs nhoz trâu ntơưv huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên, zos iz lênhx nhiêv têz nhiêv qơư. Zơưv đros cxiv uô cách mạng txix thâuv tsênhv hluôk. Thâuv zơưv muôx 18 shông uô hâux lưv cách mạng, zơưv trâus trok châuz ntêk cxov shông 1930, trâus tik cêr cxâuv nhoz 4 shông tux thiêz chox muk cơư trâu Côn Đảo. Tơưv tsêr tux tror lok, zơưv tror uô hâux lưv cách mạng tir ntâuk trok châuz. Hli 12/1939, zơưv tror trâus trok châuz ntêk cxov jiês tiv 3, đhâu ntơư trok châuz chox zơưv tuôx cơư trâu tsêr tux Sơn La đros 50 lênhx nênhs trâus trok châuz ntêk cxov cơư tux uô cê.

Tsêr tux Sơn La cxiv tsa shông 1908. Liv zôngv thax tsav tox siêz, phiv liv muk lok, nhoz kuôk đêz trâu 2 chas thax tsav, trok châuz Pháp tsưr ziv, siêz xar chox têx tuz lênhv tuôx cơư trâu thax tsav li no muôx têx zuôr uô tâu kâus têx tuz lênhv, lênhx nênhs nhiêv têz qơưs têx tsưr ziv, siêz xar. Hâur qênhx shênhx txuôk xa tsi tâu mông trâu T.Ư Đảng thiêz trâus kuôk cêv nhoz txov nhêv njuôr hâur tsêr tux, taz sik têx tuz lênhv cux iz siêz njênhs thiêz muk lơưr Đảng, nhiês tsưr tsix uô têx hâux lưv tir ntâuk trok châuz…. Pos Tòng Thị Phương Quý, phưv giám đốc qơư por hưv tsês chiê têx chuôz zênhx, huv lâuk thâuv ntu tir ntâuk trok châuz đrav ntêx Sơn La heik pâuz:

Băng: “ Trok châuz Pháp cxiv uô tsêr tux Sơn La lok têx shông hâur thế kỷ 20. Lơưr trok châuz tsưr ziv, siêz xar zos chox pêz têx tuz lênhv uô hâux lưv tir ntâuk trok châuz tuôx cơư, nhoz ntơưv no chiê lơưr niêk tsiv, zuôv uô têx hâux lưv hnhar cov iz hnuz uô kâus jux juk pêz têx tuz lênhv tsưr ziv, siêz xar tir ntâuk trok. Taz sik cux chênhr ntơưv thax tsav qơư no hâur trok châuz têx cêr niêk tsiv, uô krêr txov nhêv njuôr mak têx tuz lênhv tưz ziv muôx cêr thôngx siêz truôx jông đuô chiê sir tir ntâuk trok châuz, uô zênhx tsav”.

Thâuv kaz hli 12/1939, chor đảng viên hâur tsêr tux tưz seiz lax lok luôs hâux lưv yênhx lix tsưr tsix cơ sở Đảng. Ban chi ủy tax, muôx 10 lênhx nênhs, zos đôngx chir Nguyễn Lương Bằng uô Bí thư chi bộ. Txos hli 2/1940, chi bộ yênhx chi bộ chênhr, thâuv ntơư zos đôngx chir Trần Huy Liệu uô Bí thư, đôngx chir Tô Hiệu uô Ủy viên. Chi bộ tưz tso tơưv 5 luôs hâux lưv uô zov chênhr, hâur ntơư xav tinhv hâux lưv kriê txux chi, tsưr ziv Mác-Lê-nin, gra siêz tsưr ziv sơưr tơưv txênhz, tir ntâuk trok châuz trâu Đảng viên. Cxiv tsa thiêz huôv tsar ntâu lênhx tsôngv box đros uô hâux lưv tir ntâuk trok châuz, tsưx phưv qơư nhoz hâur thiêz saz đrâuv tsêr tux. Txix chi bộ tsưr ziv lês car, uô tâu huv đros, muôx cêr thôngx siêz truôx, viv li iz ntu tsi ntêr phôngz yaox nhiêv têz qơưs, sơưr đơưk siz chos tir ntâuk trok châuz nhoz Sơn La tưz huôv tsar uô đêz đar txos trâu ntâu thax tsav, qơư nhoz. Hâur shông 1943, chi bộ tưz chox car thiêz cxiv tsa tâu 2 kror qơư tir ntâuk trok châuz xuz thơưx zos tsưr tsix: “Hội têx lênhx nênhs nhiêv têz qơưs”. Chênhr zos lênhx hluôk nênhs heir nênhs Thêir Lò Văn Giá uô thơưx chox cêr trâu têx lênhx đôngx chir: Nguyễn Lương Bằng, Lưu Đức Hiểu, Trần Đăng Ninh, Nguyễn Văn Trân tơưv khiêr điv tsêr tux.

Thâuv ntơư Tô Hiệu trâus trok châuz niêk tsiv lok six txov nhêv thiêz cơư trâu iz luz câuv tsêr mê, grêiv hâur tsêr tux Sơn La. Zơưv tsuv uô ntâu hâux lưv hnhar, nox nhoz txov nhêv njuôr, tsi tâu nhoz jê đros lênhx tiz nênhs tưs, iz chas trok châuz chor tuz lênhv seiz jor trôngx lôngs. Trâus trok châuz niêk tsiv, uô krêr txov nhêv hâur tsêr tux thiêz muôx moz njuôr, Tô Hiệu cux nhiês đros pêz têx tuz lênhv uô hâux lưv, sir tsưr ziv đas jos tir ntâuk trok châuz. Hâur 4 shông trâus cơư hâur tsêr tux Sơn La, zơưv tưz hu zâuv, choz kriê tâu tsưr ziv trâu ntâu lênhx tuz lênhv nhoz no, uô ntâu lênhx chênhr xênhr pâuz tâu têx cêr txov, tsi jông thâuv trâus trok châuz niêk tsiv, đhâu ntơư đros thôngx iz siêz tir ntâuk trok châuz, tsưx phưv qơư nhoz. Hnuz xiêz 7/3/1944, Tô Hiệu tâu tas siv nênhx hâur tsêr tux Sơn La thâuv nhiv kruôr muôx 33 shông. Tsoz txir đuôx ntơưv tsêr tux Sơn La tâu tik bê trơưk Tô Hiệu lok shông 1945 thâuv pêz têx tuz lênhv tir ntâuk zênhx trok châuz cxiv kho têz qơưs thax zênhz chiê ndo txos iz lênhx tuz lênhv siêz jông, muôx txux chi, tsưr ziv sir tir ntâuk trok châuz. Niêv lâuk Cầm Thị May, canr bôv qơư Bảo tàng Sơn La heik:

Băng: “ Tsoz txir đuôx Tô Hiệu zos heik lok têx tuz lênhv đrav ntêx nhoz no sir tsưr ziv, đas jos tir ntâuk trok châuz. Đôngx chir Tô Hiệu cux zos iz lênhx muôx côngz lox hâur tsêr tux Sơn La no, paz kriê ntơưr, txux chi trâu chor tuz lênhv, muôz trok châuz tsêr tux uô yênhx tsêr cơưv choz kriê tsưr ziv trâu canr bôv sir tir ntâuk trok châuz zar tov kaz’.

Bài hát cây đào Tô Hiệu

Tov kaz no iz chês txir đuôx Tô Hiệu tưz tâu txiêr gra muk chos trâu ntơưv iz saz zơưv Hloz Hôx li qơư nhoz. Qơư nza Gốc Ổi ntơưv TP Sơn La cux chos txir đuôx đhâu thâuv gra têx nôngz ntơưv tsoz txir đuôx no lok. Nhiv no tsoz txir đuôx Tô Hiệu ntơưv tsêr tux Sơn La thâuv tưs tưz hlar njuôz xiêz, heik lok têx tuz lênhv đrav ntêx tsưr ziv, siêz truôx bo tir ntâuk trok châuz thiêz Đảng bộ tỉnh Sơn La têx sir jos hâur uô tiêr cxuô luôs hâux lưv lok cxiv tsa Sơn La yênhx tỉnh huôv tsar jông hâur thax tsav Trung du thiêz tox siêz faz Bắc hâur ntu zuôr txos./.

                                 ( Thanh Thủy-Riê Lâux cxeik-nhênhv) 

 

 

 

 

 

 

Phênhv “Pêz Hmôngz têx cêr nênhx vênhx huôv” hnuz xiêz 3/10/2015

Nduôr Dù-Tsôngv box Hmôngz Mù Cang Chải li zav nduôr nox kaz

 

 

Zos Hmôngz nhoz Mù Cang Chải-Yên Bái, chuôs li lênhx tưs cux tâu chor lâuk kriê uô nduôr Dù thiêz sêiz no zos iz zav nox kaz. Thâuv chor chuôz zis tsôngv box Hmôngz nhoz ntơưv no tuô buô  cux xêir iz kror grêix kaz chiê uô zav nduôr dù ntơư.

Chiê uô cov tâu chor nduôr kaz, pox nhuôs tsuv xêir tâu têx grêix buô kaz, muôz liv têx trox tas hur si. Thiêz xar cov zav nduôr no kaz, tsuv muôx chor blôngx dù uô shơư thiêx tsưz kaz. Muôz chor blôngx co chox lok ntov cov mok tor shơư đros grêix tưz tâu ntov tsuôr mok thiêz muôz njêr, txux lov uz no chox lok tor shơư đros cov huv mav chox muk nthênh.

Niêv tix Tôngx Xênhv Zax, nhoz jok Dề Thàng, xã Chế Cu Nha iz lênhx nênhs tsik so uô zav nduôr no puz pâuz:

Băng tiếng Mông…….

Tsôngv box Hmôngz li zav nduôr no tưz tsik zos tâu nox hâur pluôs nox yênhx hnuz mak tsênhv zos zav nox kaz tâu tsôngv kruô lok six nhiêv. Thâuv chor nduôr no tâu uô siêr mav muôz lok cxôngr cov zâu, nox đros cxuô zav jâuz nhôngk lok six kaz. Tix lâus Đinh Văn Thắng, iz lênhx kruô nhoz Hà Nội hêik:

Băng: “Zos iz lênhx kruô tuôx ndis shuôk têx liêx ntêir jông ntơưv Mù Cang Chải jiês xuz thơưx ciês cur tâu pâuz txos zav nox no. Đhâu nriêr pâuz tsưr ziv uô, nduôr dù tâu tsônv box Hmôngz uô txix grêix buô thiêz blôngx zưs. Nox tas mak lok six kaz. Vav tiêk zuôr muôx jiês tror tâu tuôx Mù Cang Chải chiê ox zav nox no”.

Chiê zôngx ziv trâu zuk chuôz zis uô thiêz phưx vưv trâu tsôngv kruô, nhiv no ntâu chuôz zis tsôngv box Hmôngz nhoz Mù Cang Chải tưz chos ntông dù trâu hâur zuk têx vax. Tix lâus Hờ A Câu nhoz jok Chế Cu Nha, xã Chế Cu Nha, huyện Mù Cang Chải tưz đros chuôz zis kriz đar qơư uô nox, tsik so muôx nduôr dù zos zav nox chiê phưx vưv kruô. Tix lâus Câu shir phaz puz pâuz:

Băng: “Thâuv ntêx mak cur chuôz zis tsk so uô chor nduôr no hâur jiês tsiêz, hâur yôngz cok, nox mor blêx yiêz. Hok nhiv no mak xar cov sơưr đơưk pâuz txos zav nduôr no viv nox lok six kaz”.

Nox zav nduôr no hâuk đros iz piz chơưr blêx tsư kaz lus hâur têx hnuz muôx ntux no njik, zos iz kror paz tuôr tsês chiê thiêz hu zâuv tsôngv kruô tuôx trâu tox siêz Mù Cang Chải chiê sêiz tsôngv box Hmôngz li têx liêx jông gâux thiêz nox siv tsôngv box Hmôngz têx zav nox kaz nhoz thax tsav têz qơưs no./.

                               (Chẻo Thu-Ly cxêik-nhênhv)