Jax sâu thưr 7, hnuz xiêz 7/11/2015:

Nênhs Thêir Mai Châu têx chei hâur nox yôngz cok

Tos pox zơưv tuôx trâu tos niêv têik zơưv txir tsêr, uô ntêx thâuv zuôr qir uô ntênhs, gơưv mêx jênhs muk heik nhaz hu gâux hnaz thiêz đrâul vâur tuôx ntơưv tơư ntêir saz đrâuv, kror qơư tưz tso iz luz fiêz tôngx txơưz ntơưv tơư ntêir co. Hâur luz fiêz lơưr tso 2 hox nhiêx đơưz tso, nquôr đêx trâu, ntơư zos fiêz đêx nhiêx đêx cuz chiê gâux hnaz đrâul vâur nzuôr tơư. Gơưv mêx jênhs hu gâux hnaz, đrâul vâur tsux iz lênhs iz cxeik tơư trâu thênhv tơư ntêir xuz thơưx, cê nzuôr tơư cê nhênhv heik têx luk phôngz côngz hmôngr trâu gơưv gâux hnaz đrâul vâur ntơư. Lơưr zơưv Lường Song Toàn, nzuôr tơư trâu gâux hnhaz đrâul vâur nưk muôx têx kror jông li no:

 “Lơưr xar tiêk, thâuv tsênhv uô gâux uô đrâul lênhx tưs tưz puôr lênhx muôx hluôk, đhâu têx ntu siz thav siz đênhr, nhiêk muôx nhiêk tuk hluz, ndo yuô. Viv li thâuv txox hmông lok siz sơưv tâu nhoz uô cê, uô ntêx thâuv ndê tsux thênhv ntêir tiv iz mak gơưv mêx jênhs, mêx côngz zuôr uô ntênhs nzuôr gâux nhaz thiêz đrâul vâur tơư hâur fiêz đêx nhiêx đêx cuz ntơư cov nzuôr hur têx tsi jông, uô gâux uô đrâul đros luôs têx por tsês, tsi cxoz ndo, xar txos têx cêr gâux đrâul đrav ntêx uz, siz sơưk lok nhoz uô cê yênhx txix gơưv, siz hluz tas tiêv”.

Uô ntênhs li ntơư zôngx ziv, taz sik lơưr nênhs Thêir, ntơư tsênhv zos iz chei jông thiêz zov chênhr. Têx chei uô no cux xưk li tsôngv box heir nênhs Thêir tsưr ziv, siêz xar, nưk lok six jông thiêz muôx liv trâu têx gơưv niêv txir hluôk nhiv kruôr siz zuôr chiê trâu lơưr siz hluz, siz chos cxiv tsa luz nênhx truôx njês. Cux chênhr viv li, mak thâuv ntêx, nênhs Thêir tsi yuô pov têx gơưv niêv txir siz đrâux, lok sik uô hluôk.

 “ Cur seiz kror no tsi tiêk choz kriê gơưv niêv txir cêr uô nênhx mak tsênhv zos iz kro jông chiê trâu luôs lưv tuk txơưr đuô hâur cxuô cxênhx fâuv nênhs cơưv shâuv, uô trơưk li ntơư, viv li ntu đrav ntêx chor lâuk thiêx tsi yuô muôx lênhx tưs đênhr hluôk, tiv 2 zos tsi siz đrâux. Chênhr viv tsưr ziv kriê li ntơư, txix têx txux chi cêr nênhx no cur seiz, đrav ntêx chor lâuk siz zuôr tâu mak siz hluz tas iz siv tsi heik txos cêr uô hluôk, siz đrâux, siz tso”.

Đhâu ntênhs nzuôr tơư, gơưv gâux hnaz đrâul vâur qir nox yôngx, lok zos tuô keiz cuôv hôngx heik trâu pox zơưv txir txôngz pâuz, zuôr nhoz uô cê, siz hluz tas iz siv tax txos hnuz lâuk lâuk.

 “ Thâuv uô tiêr têx grê heik sâuv tas, cux zos thâuv tos tuz thiêz tos nxeik tưz qir bax tâu trâu ntênhs yôngz, mak luôs bax iz trôngx jâuz mor, trôngx jâuz mor ntơư zos uô trâu gơưv gâux nhaz thiêz đrâul vâur nox cuôv hôngx heik trâu pox zơưv txir txôngz pâuz tiêk, txix hnuz no muk zos yênhx txix gơưv lok siz sâu uô nênhx, nhoz uô cê. Gơưv niêv txir hluôk no jâuv saz đrav thax đaz cxok châus thiêz gơưv mêx jênhs heik trâu pox côngz zơưv côngz pâuz, txix hnuz no tror zar muk 2 tuk hluôk yênhx txix gơưv, heik trâu pox côngz zơưv côngz đros pâuz, đros hnor, paz por hưv, cxơưz gra gơưv gâux nhaz đrâul vâur luz nênhx cov iz hnuz tsar ndê jux juk, siz hluz tas tiêv”.

Ntênhs nox keiz cuôv hôngx ntơư tsuv bax têx tuk tsi? Thiêz lơưr uô li chas? Zơưv Lường Song Toàn heik pâuz:

 “ Grê no zos muôx 2 tuk keiz, iz tuk lâu, iz tuk gâux pir li gơưv niêv txir gâux nhaz, đrâul vâur tsênhv hluôk nhiv kruôr siz zuôr ntơư, thiêz 2 poz mor blâuv, 2 khoz chơưr, iz hưx chơưr, iz têik chơưr xơưs. Thâuv gơưv mêx jênhs heik txi tas trâu chor lâuk pâuz, lơưr muôz 2 tuk keiz đuô,  tuk lâu keiz thiêz iz thôngx mor blâuv mak muôz 2 cxeik têk siz krêiz chêr trâu gâux nhaz, hok tuk gâux keiz mak cux uô xưk li ntơư chêr trâu đrâul vâur. Gơưv gâux nhaz, đâul vâur uô tas li co mav hâuk 2 khoz chơưz, đhâu ntơư li hâuk chơưr xơưs. Uô li trâu hur tiz si sơưr đơưk seiz, sơưr đơưk pov, tsi muôx đaz tsi nduô tsês trâu zar tov kaz, txơưv zuôr chês tơưr, đis muôs lok cux siz hluz tas tiêv, tsi siz đrâux, siz tso”.

Hnuz tok nhaz tâu tênhv tsês, gâux nhaz thiêz gâux njuôz thâuv lok txos tos tuz tơư trôngx tsuv đrêl chiê uô ntênhx muôz câuk mov pux zêv trâu ntông. Viv li chas ho uô li ntơư? Zơưv Lường Song Toàn heik pâuz nzir:

 “Tuk nhaz thâuv tưs lok tos tuz tsêr tưz zuôr tsuv ntông câuk mov pux zêv, chor gâux njuôz cux ntông hur si. Thâuv yeik tơư lok tsêr, zos lênhx niêv pos tsênhv nhoz mak niêv pos thiêz chor niêv hloz, niêv têik hluôk tov lơưr tos tuz sơưr tuôx tok nhaz đrâuv tơư ntêir thiêz muôz câuk mov pux zêv trâu ntông. Grê no, uô zos tuk nhaz zuôr zos lênhx nxeik, viv li thâuv tưz sơưr cêr muk uô nhaz yênhx lơưr nênhs, lênhx niêv pos tưz lênhk nhav ntơư zos zuk mê nhuôv, niêv tsuv muôz câuk mov trâu mê nhuôv ntông thiêz mê nhuôv cux moz siêz, hluz txos lênhx niêv, tuk niêv lok cux li, txix co muk 2 pos nhaz cux siz hluz, siz paz, tsi muôx luk xeir, têx tsi jông yưv siv hâur luz nênhx”.

Luz câuk mov lok six muôx liv thiêz zov chênhr hâur nênhs Thêir luz nênhx. Muôx têx, ntâu lênhx tsi tâu pâuz txos lok sik pâuz, taz sik tsi tâu pov iz jiês nênhs Their lơưr chêir tsi ntông câuk mov hâur tsêr li no. Tsuôk zos thâuv tưs hâur tsêr muôx iz tuk nênhs kâus, thâuv ntơư tuk vâur hâur tsêr thiêx tâu ntông câuk mov uô hâux lưv tuô tsênhr tsiêx cxu chiê uô đaz uô kruô, thiêz lênhx vâur ntơư thiêx tâu chei ntông câuk mov hâur tsêr. Viv li, hâur hnuz nox yôngz, gâux nhaz tâu chei ntông câuk mov pux zêv, taz sik thâuv zuôr yeik tơư lok hâur tsêr tsuv hlê câuk mov, lênhx niêv pos zuôr zos lênhx paz tuk nhaz muôz luz câuk mov ntơư khơưk tsêss./.

                            (VOV4-Riê Lâux cxeik, nhênhv)