Phênhv “Hnuz 29/7/2015:

Phax moz vưv li chak?

-----------------------

1. Muôz saz phôngx nzuôr ciês kror qơư trâus tov.

Lơưr tsưr tsix y tế ntiêx têz hêik pâuz, hâur 86 luz têz qơưk tâu sêiz kaz moz vưv mak muôx txos 68 luz têz qơưk muôx moz vưv; phênhv ntâu moz vưv cik chor tsiêx cxu kuk xưk li: Lux, puôr, plik txos trâu chor tsiêx zus li: đêr, mir, nhux tưv, nhux đas… Hâur co đêr, mir trâus moz vưv ntâu tiv zix thiêz zos chor tsiêx uô ciz caz moz vưv ntâu tiv zix trâu lênhx nênhs thiêz chor tsiêx txơưr đuô, viv muk lok đêz thiêz tov trâu cxiê qơư. Nhoz pêz têz qơưk, đêr zus zos zav tsiêx cik caz moz vưv trâu lênhx nênhs ntâu tiv zix (xar muôx 95-97%) đhâu co zos mir.

Đêr trâus cik caz moz muôx oz kror: zos vưv thiêz trâus tuôs chêr. Thâuv trâus đêr, mir vưv tov lok sik cor tâu mak tsuv sêiz co zos nênhs tsuv tâu chơưv paz sêi. Uô ntêx mak tsuv xưv lik ciês ntơưv qơư kror qơư trâus tov, tsuv muôz  saz phôngx, cuô njêr, đêx hur nzuôr ciês kror qơư trâus tov co ntâu jiês, muôz chor cồn, cồn iốt lok nzuôr cov hur si….

Thâuv tưs nênhs trâus tsiêx cxu tov, tsuv muk cxax yuôx phax moz vưv ciês: Thâuv tuk tsiêx trâus cik caz moz vưv tov sâuv tâuz hâu, chax đaz, qơư mok…txơưv tov trâus tsơưs cux tsuv muk cxax yuôx tir thêir caz moz vưv.

2. Tsuv sêiz shuôk jông đhâu thâuv cxax yuôx vắc xin tas.

Thâuv trâus đêr, mir tov tsuv sêiz shuôk jông tuk tsiêx hâur 15 hnuz tov kaz. Hâur ntu sêiz shuôk zos pov tuk tsiêx co trâus uô moz, tsik nox lok sik trâus tuôs, tsuv chox lênhx nênhs trâus tov ntươ muk cxax yuôx phax tir thêir caz moz vưv ciês. Zos đhâu 15 hnuz, txix thâuv lênhx nênhs co trâus tsiêx tov, tuk tsiêx co tsik uô chak mak tsik muk cxax yuôx phax moz cux tâu.

Chiê tax tâu chêx cur siêz, thâuv cxax yuôx phax moz vưv tsuv tsov cưv: cxax ciês yuôx đhâu thâuv trâus tuk tsiêx tov lok sik cor tâu têx tsiêx trâus moz vưv, tsuv cxax cov txâuk côngz yuôx, huv six hơưv cxax chor côngz yuôx co lơưr bác sĩ hêik kriê đros yênhx zav vắc xin tir thêir caz moz vưv. Tsuv cxax cov txâuk yuôx vắc xin, tsuv tâu tsês chiê nhoz jêx tưv txix 40 tưv txos 80 tưv.

Hâur six hơưv cxax, tsik tâu uô hâux lưv ntâu, tsik hâuk chơưr. Cxax yuôx vắc xin moz vưv zos Việt Nam uô, cux muôx yưv iz cxiê li: Khâuk, o liêz ciês kror qơư côngz cxax thiêz đhâu oz pêz hnuz tov kaz zuôr jông. Đros iz cxiê lênhx nênhs tsik huv yuôx, uô xuô, muôx zênhk chơưr… zuôr trâus cuz zâu, moz tâuz hâu, xênhr siêz, tsâuk muôs…Thâuv muôx yưv li co, nênhs moz tsuv hêik trâu bác sĩ qơư cxax yuôx chiê muôx tsưr ziv xưv lik. Nhiv no, yuôx vắc xin tir thêir caz moz vưv zos têz qơưk Pháp uô lok six jông, chêx cur por vêv siêz, six hơưv por vêv tâu iz shông, njiz tsơưs têx phiv liv muôx yưv ntơưv kror côngz cxax thiêz luz chêr. Viv li, tsưr tsix y tế ntiêx têz hêik, tsuv sir zôngv chor yuôx vắc xin no chiê cxax trâu chor nênhs zuôr trâus cik caz moz vưv siêz xưk li cán bộ thú y, kiểm lâm, nênhs uô zav nox txix tsiêx cxu… thiêz zôngv chiê chơưv kho phax tar cik caz moz vưv trâu chor nênhs trâus tsiêx vưv tov. Pox niêv xênhz nhuôs hâur chêr thiêz nhuôs zâu cux cxax tâu yuôx vắc xin tir thêir caz moz vưv, taz sik tsuv muôx bác sĩ hêik kriê thiêz sêiz shuôk jông./.

                                          (Hồng Việt-Ly dịch đọc)