Phax moz vưv txix têx tsưr ziv tưs

Tsuv muôz xaz phongx nzuôr ciês kror qơư trâus tov

Lơưr tsưr tsix y tế ntiêx têz hêik pâuz, hâur 86 luz têz qơưk, đhâu qênhz yuôx, sêiz kaz moz vưv mak muôx txos 68 luz têz qơưk zos muôx caz moz nhoz chor tsiêx kuk li: Nak chôngv, puôr, plik đros trâu chor tsiêx zus li: đêr, mir, nhux tưv…Hâur co, đêr, mir trâus moz vưv ntâu tiv zix thiêz zos zav tsiêx uô cik caz moz ntâu tiv zix trâu lênhx nênhs thiêz têx tsiêx cxu txơưr đuô. Nhoz pêz têz qơưk, đêr zus zos zav uô cik moz vưv trâu lênhx nênhs ntâu tiv zix (xar muôx 95-97%) lơưr co zos mir lok zos yưk.

Thâuv trâus đêr, mir vưv tov lok sik cor tâu tsuv xav tiêk co zos kror tsuv tâu chơưv paz sêi. Uô ntêx mak tsuv muôz saz phôngx nzuôr kror qơư trâus tov, muôz cuô njêr nzuôr thiêz nzuôr txix đêx hur ntâu jiês, muôz cồn lok sik cồn iốt lok nzuôr kror qơư trâus đêr mir tov…

Zos lênhx nênhs trâus têx tsiêx li hêik sâu tov mak tsuv muk cxax yuôx phax moz vưv ciês, tsuv cxax yuôx vắc xin phax moz vưv đhâu tov: tuk tsiêx tov zuk trâus vưv lok sik xav tiêk vưv; qơư trâus tov zos sâuv tâuz hâu, chax đaz, têx qơư mok…tsơưs trâus tov zâu; muôx ntâu qơư trâus tov, tov to ntâu; sêiz shuôk tsik tâu tuk tsiêx, tuk tsiêx co tâu xav tiêk trâus moz vưv; Ntơưv qơư nênhs trâus tsiêx cxu tov tsênhv muôx lok sik uô ntêx co muôx tsiêx cxu trâus moz vưv.

Tsuv sêiz shuôk đhâu thâuv cxax yuôx vắc xin tas.

Thâuv trâus đêr, mir tov, tsuv sêiz shuôk jông tuk tsiêx co hâur 15 hnuz. Hâur ntu sêiz kaz, zos pov tuk tsiêx muôx yưv li: Moz, tsik nox, tuôs, trâus muôz muôs lok sik tuô nox… tsuv muk cxax yuôx phax moz ciês. Zos đhâu 15 hnuz, xav txix thâuv trâus tuk tsiêx co tov tuk tsiêx co cux tsik muôx moz li chak mak tsik tas muk cxax yuôx phax moz.

Chiê uô cov tâu truôx luôs hâux lưv tir thêir moz vưv, thâuv cxax yuôx phax moz vưv tsuv tsov cưv: tsuv cxax cov nzor đhâu ciês thâuv trâus tov, lok sik cor tâu tuk tsiêx moz vưv. Tsuv cxax cov txâuk chor côngz yuôx, huv six hơưv cxax lơưr cưk yuôx hêik kriê đros thiêz yênhx zav yuôx vắc xin phax moz vưv. Tsuv cxax cov huv yuôx thiêz vắc xin tsuv tâu tsês chiê txix 40 tưv txos 80 tưv.

Hâur ntu cxax yuôx tsik uô têx hâux lưv hnhar tas ntâu đas jos, tsik hâuk chơưr thiêz tsik zôngv têx zav txơưr đuô phiv liv txos đas jos. Cxax yuôx vắc xin moz vưv zos việt Nam uô muôx iz cxiê kror phiv liv ntơưv qơư cxax li: khâuk, o kror côngz cxax thiêz oz pêz hnuz tov kaz mav jông. Đros iz cxiê lênhx nênhs luz chêr tsik huv, muôx têx zav moz txơưr, muôx zênhk chơưr…têx jâuv zuôr trâus cuz moz tâuz hâu, xênhr siêz, tsâuk muôs… Thâuv muôx yưv li hêik co, lênhx nênhs tâu cxax yuôx, tsuv hêik cưk yuôx pâuz chiê muôx tsưr ziv tir tar. Nhiv no, Vắc xin tir thêir caz moz vưv zos Pháp uô lok six ngaz tuk, muôx chêx cur siêz, six hơưv por vêv tâu iz shông. Viv li, tsưr tsix y tế ntiêx têz hêik tsuv sir zôngv chor yuôx vắc xin no chiê cxax trâu chor nênhs uô zav hâux lưv zôngx ziv trâus cik moz vưv li cán bộ thú y, kiểm lâm, nênhs uô zav nox trâu tsiêx cxu…thiêz zôngv chiê cxax phax moz vưv trâu chor nênhs trâus têx tsiêx cxu moz vưv tov. Pox niêv xênhz nhuôs hâur chêr thiêz nhuôs zâu cux cxax tâu yuôx phax tar moz vưv, taz sik tsuv muôx cưk yuôx sêiz shuôk thiêz hêik kriê./.

(Hồng Việt-Lik Thox cxêik nhênhv)