A pơlê Bi, cheăm tơkăng kong Ia O, kong pơlê Gia Lai, rêm to pơlê, rêm to hngêi pơrá cho môi tơdroăng ki kal dêi tơdroăng gâk kring tíu tơkăng kong tâi tâng kuăn pơlê. Châ tiah mê cho tung hên hơnăm, pôa Ksor Bơng, krâ pơlê cho ngế ki pôu râng hnoăng a tíu kuăn pơlê ối kố. Pôa tối: tơkăng kong tơniăn mê pơlê nếo tơniăn; kuăn pơlê athế rak vế tơnêi pơlê xiâm, athế pêi tiô luât, pôi tá hmâng mâu khu ‘mêi tơpui pơlông djâ pro tơdroăng ôh tá tro ƀă athế kơhnâ pêi cheăng kâ vâ tơdroăng rêh ối tơniăn lĕm tâ. Méluâ hiăng lối 70 hơnăm, chêng prôk hrá, la hnoăng cheăng dêi pôa tung pơlê pơla tá hâi la lâi kơdroh.

Mâu hơnăm hdrối nah, pôa Bơng “lăm troh rêm hơlâ, tơgôu rêm hngêi”, trâm 23 rơpŏng kuăn pơlê tíu tơkăng kong vâ hnê tối pôi tá pro hdi xo tơnêi vâ pêi chiâk, ôh tá pro xôi tíu tơkăng kong, ôh tá kơtuâ pơkí lơ gum khu ‘mêi châ pro mâu tơdroăng ôh tá tro luât tê mơdró tơmeăm. Rêm rôh lăm pơtrui, pôa rơtế ƀă mố đô̆i prôk tơkâ luâ rơnâk hmốu, tơkâ luâ têa kroăng ki hiăng xoê. Pôa Bơng, krâ pơlê tối:

“Apoăng khế, mơ’nui khế pơrá hôp hnê tối ăm vâi krâ kuăn pơlê tung pơlê cheăm, tơkŭm tung tơdroăng cheăng tơkăng kong pro tiah lâi rak vế tơkăng kong tơniăn, ôh tá ăm ai tơdroăng ki ôh tá môi tuăn chiâng pro ôh tơniăn gâk kring ‘na kal kí tung pơlê pơla. Tung pơla hdrối nah vâi krâ kuăn pơlê pêi pro kơtăng. Ƀă tơná hmâ achê ƀă mố đô̆i gâk tơkăng kong, loi ƀă pêi pro kơtăng gum tơdroăng tung pơla hdrối nah châ rak tơniăn”.

Ôh ti xê veăng gum ivá rak vế tíu tơkăng kong, pôa Bơng krâ pơlê ối cho ngế ki pro pơlĕm, pro tơrŭm ăm pơlê. 8 hơnăm hnê, 20 hơnăm pro ngế pơkuâ Đảng, Kăn hnê ngăn Vi ƀan cheăm mê nếo kăn hnê ngăn Khu mâu ngế hơnăm hiăng krâ ƀă pro hên cheăng ki ê. Ki rơkê mê gum pôa tơ’lêi mot tung hiâm mơno kuăn pơlê. Pôa Bơng tối, nôkố tơdroăng rêh ối dêi mâu pơlê a tíu tơkăng kong kố hiăng chía niân iâ. Vâi krâ kuăn pơlê ki hên vâi hiăng châ roê tŭm tơmeăm xúa môi phôn râng kŏng, rơxế kơto, tơdjêp internet mê athế hriâm ƀối hên tơdroăng sap ing hơngế cho ing pơlê pơla kân rơdâ. Vâi krâ nhŏng o xuân tơ’lêi tơrŭm ƀă kăn ƀô̆, vâ tơpui tơno’na tơdroăng ki vâi vâ, troăng hơlâ tŏng gum, tơleăng mâu tơdroăng tung rêh ối ƀă cheăng kâ.

Nôkố, vâi krâ hiăng ‘nâi túa pêi cheăng kâ, kơhnâ pêi cheăng, tơdroăng rêh ối hiăng chía niân, mâu tơdroăng ki ôh tá môi tuăn hiăng hlo kơdroh mê pơlê cheăm tơ’lêi tăng hlo rơkong tơpui tơdjuôm.

“Maluâ hdrối nah ‘na cheăng kâ ƀă tíu ối dêi vâi krâ nhŏng o ối pá khât, la tung pơla achê kố châ Đảng ƀă Tơnêi têa tơmâng ngăn tŏng gum hnê tối ăm vâi krâ nhŏng o, malối cho mâu kăn ƀô̆ a cheăm, hnê tối vâi krâ nhŏng o pêi chiâk, pêt hdrê loăng plâi kâ, pêt kơphế, kơxu, tiu, kloăng hôt ƀă hên ki ê to lâi hơnăm achê kố krí xo châ chía hên. Tơná á hlo vâi krâ nhŏng o pơlê cheăm mơnhông ‘na cheăng kâ rêh ối pơlê, á ro xua vâi krâ nhŏng o ôh tá kơklêa xếo, hdrối nah bu kâ to pôm, nôkố hiăng chía niân iâ”.

Kơnôm ing tơdroăng djâ troăng ahdrối dêi krâ pơlê, pơlê Bi hiăng mơjiâng tôh pơkuâ ngăn xêh troăng tơkăng kong, tơneăn tâp hdró, tơrŭm krá tơniăn ƀă Đông mố đô̆i gâk tơkăng kong Ia O tơkŭm lăm pơtrui ngăn rêm khế. Hên hơnăm hdrối, cheăm ôh ti ai tơdroăng kuăn pơlê lăm kong têa ê ôh tá tro luât, ôh ti ai tơdroăng hnê tối ‘na tơdroăng khôp ôh tá tro luât, ôh ti ai tơdroăng pro xôi luât. Thươ̆ng ŭi Rơ Lan Tâñ, Đô̆i trưởng Đô̆i mơhnhôk kuăn pơlê, Đông mố đô̆i gâk tơkăng kong Ia O tối rơdêi:

“Mơdêk hnoăng cheăng dêi ngế krâ pơlê ki châ kuăn pơlê loi a cheăm ki kal kố. Ngin tối mơnhên rêm ngế kuăn pơlê cho ngế ki kal a kơpong tơkăng kong. Drêng kuăn pơlê mơdêk dêi hnoăng cheăng, pôu râng tơkŭm kuăn pơlê tơrŭm ƀă khu mố đô̆i gâk tơkăng kong kô pro chiâng môi ivá ki ó rơdêi krá tơniăn rak vế krá troăng kơpong tơkăng kong”.

Cheăm Ia O ai lối 2.700 rơpŏng, 11.000 pơ’leăng mâ mơngế, lối 68% cho kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo, troh nôkố hiăng pêi klêi thôn pơlê nếo ƀă 19/19 tơdroăng pơkâ. Tâi tâng troăng rôk tung cheăm châ tôh kơxu, ok ƀê tong; vâ chê 90% troăng prôk lăm a klâng xuân châ ok ƀê tong; 87% hngêi kuăn pơlê pro châ tơdroăng pơkâ Mơjiâng pro hngêi krá kâk. Tiô pôa Nguyễn Xuân Tuấn, phŏ kăn hnê ngăn cheăm Ia O, mâu tơdroăng mê cho ai ivá veăng gum kân dêi ngế krâ pơlê cho pôa Ksor Bơng:

“A kơpong tơkăng kong hnoăng cheăng dêi ngế ki châ kuăn pơlê loi cho kal khât, tung mê ai krâ pơlê ƀă malối cho pôa Ksor Bơng, krâ pơlê a pơlê Bi. Ing mâu krâ pơlê cho ngế ki châ kuăn pơlê loi tung pơlê rơtế ƀă khu râ kơvâ cheăng tung pơlê tơrŭm hnê tối vâ pêi pro mâu troăng hơlâ pơkâ dêi Đảng ƀă luât dêi tơnêi têa a pơlê cheăm tung pơla hdrối nah. Tung la ngiâ ah pơtối mơnhông hiâm mơno mê, mơnhông tơdroăng loi dêi ngế krâ pơlê tung kơpong hdroâng kuăn ngo vâ rơtế ƀă Đảng ủi, kăn pơkuâ cheăm bêng tơbleăng pêi tro hnoăng cheăng mơnhông cheăng kâ rêh ối pơlê pơla, rak vế tơniăn gâk kring a cheăm pơlê”.

Hơnăm 2024, pôa Ksor Bơng, krâ pơlê châ pơ-ôu tung tơdroăng “Ngế ki kơnôm ngah dêi pơlê” môi tơdroăng ki tơmâng xo tơtro khât ăm mâu tơdroăng veăng gum krá tơnoăn ƀă ôh tá ai kơbố ‘nâi. La tơdroăng kơnía kân má môi ƀă pôa cho tơdroăng ki hơniâp ro dêi vâi krâ kuăn pơlê drêng ngăn kơdrum kloăng hôt lo reăng, cho idrâp vâi hdrêng kơtâu a troăng ƀê tong hiăng teăng ăm troăng tơnêi môi tiah hdrối nah ƀă hên ki ê cho tơdroăng ki nhên ăm môi kơpong pơhlêh rêm hâi.