Mbang hajan ia sua dalam dom harei tapa di bhum kreh negar saong Tây Nguyên

Tui Mban tacei jalan pakat negar ka bruk pacang caga bala meng langik tasik, mbang hajan ia sua dalam dom harei tapa di bhum kreh negar saong Tây Nguyên ngak brei 19 urang metai, lahik, 26 baoh sang jaleih, labaih 2.700 ha padai, njam patam khut, lahik. Piah pasiam veik kan kandah ka bhap bini, Thủ tướng Rajaei Phạm Minh Chính tacei pato, anak meta samar brei chip 11.000 tấn brah daong ka bhap bini 3 tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên; Gam haong nan iew dom tỉnh bhum kreh negar saong dom mentri, dom gah pambuak tal pataom tame kuhria ka bhap bini hadei di ia sua, oh luai ka urang halei kurang mbang, kurang ngui cuk, kurang labik daok, oh caik ka jit ruak ngak kan kandah tal riadiuk bhap bini. Dom palei samar pasiam veik bruk khut khat hadei ia sua, dom danak dak yau jalan mbak, ribaong kraong, sang bac, balai iek ruak…pasiam veik bruk ngak mbang, pablei salih, samar ba dom bruk ngak gilac veik siam mekre birau.

Melam 5-12, di Hà Nội rah tabiak danak dak "Hồ Chí Minh – Jalan nao song hatai khin 2021". Danak dak kayua mBan Tuyên giáo Trung ương tacei pato song rayo papar binguk Việt Nam peih ngak, ba mai dom dalikan siam mkere ndung bak ka Wa, ka dom kreih camin hu meng jalan hadah krah siam mekre di Hồ Chí Minh. Bruk njauk biai di danak dak lac brei mboh dom dalikan , kadha nghệ thuật, sân khấu tui jalan cih vak yaok harei di dom menuac urang dalam tuk dang anak dom kan kandah, tavak tavaiy, dalikan di dom urang nan hu hu meng jalan ngak hadah krah siam mekre di Hồ Chí Minh.

Yaom lac Đảng saong Karja negar drei hu rilo sarak cak rok patagok urang jakar di bhum urang bangsa takik, yau nan min, urak ini, urang jakar hu ilamu glong di bhum ini daok kurang rilo, oh sumu gauk. Hu biak rilo bangsa hu urang bac đại học biak takik, yau: Ba Na 0,3%; Xinh Mun, La Hủ, Xtiêng 0,4%; Mảng 0,5%; Chơ Ro 0,9%...Yaok 100 urang bangsa takik umo 15 thun tagok tok hu 9 urang hu bac ilamu ky thuat. Bruk nan brei mboh lac, bhum urang bangsa takik saong bhum ceik daok biak kurang urang jakar ilamu glong. Ini lac paga pacang biak praong dalam bruk cak rok patagok kinh te xa hoi di dom tỉnh, ban.

Labaih 400 urang jakar, bác sĩ, học viên thun puac di Học viện Quân y song bác sĩ dom sang iek ruak quân đội hu tame dom tỉnh gah merong dong bruk pacang caga jit COVID-19. Dom kapul quân y hu mbaok tapak piah iek ruak song iek glang urang ruak COVID-19 di sang; pambuak bruk song gah y tế pak ni duah thau triệu chứng, tacei pato bhap bini bruk eng drei iek ruak; samar duah mboh dom F0 trak piah samar cấp cứu. Gam haong nan, dom kapul quân y lưu động hu tal yaok boh sang iek ruak ka urang ruak F0 song iek ruak ka dom urang njauk ruak kareidalam ban Cần Thơ song ban raya Hồ Chí Minh.

Gah pato megru Ban raya HCM peih bruk duah thau hatai sahaneng di amaik ame anek saih ka bruk bac tapak. Tapa nan mboh lac, khoi tal bac 1 tok hu 29% maik ame pachreih tui bruk brei anak nao bac tapak. Tui panuac khan di maik ame saih bac, makna oh ka pachreih tui bruk brei anek nao bac tapak kayua uranaih umo 6 thun oh ka klauk vaccine Covid-19, meyah oh patuah njom ruak dalam tuk nao bac meda ngak brei jhak tal akaok sahaneng jeng yau prein yawa di anek saih…Dahlau di nan, tui bruk ba tabiak di UB bhap bini Ban raya HCM, anek saih 3 khoi: 1, 9 saong 12 brei ngak iek bruk tame bac tapak meng harei 13/12.

Rajaei Japon bahrau ba tabiak danak dak kadung jien pabak di thun jien padai 2021 tagok abih tih 36.000 tỷ yen. Dalam nan tui kuhria buh 18.600 tỷ yen piah dong ka dom bruk pacang caga jit COVID-19 song trun dom kan kandah kinh tế di jit prong. Tapa pok jien pachreih kinh tế ni, rajaei di Thủ tướng Fumio Kishida cong khin hu ba kinh tế Japon mai veik jalan patagok, saong peih ngak tui panuac sinya di ong Kishida piah hu pilih ruah tame Hạ viện lac parabha veik drap ar xã hội tapa jalan patagok bruk dong dom boh sang song doanh nghiệp.

Pathau khan ka jit ruak Covid-19 di châu Phi kayua Kadung jien Mô Ibra-him (Mo Ibrahim) ka jhul patagok bruk khik iek saong patagok kinh te di châu Phi harei kabroi (5/12) mboh lac, Châu Phi biak takik hu jalan lagaih piah pacang caga jit ruak praong Covid-19 langiu di bruk hu 70% bhap bini di châu lục ini hu klauk accine ginup di puac thun 2022. Yau nan min, bruk oh parabha sumu gauk ka vaccine daok ba tal chau luc ini kadun likuh dalam bruk pacang caga jit. Jit ruak praong Covid-19 jeng brei mboh bruk kurang ilamu ngak ho khau ka bhap bini, tok hu 10% manuac metai di labik ini hu tut angan njauk hukum. Urak ini, kuhria rah tapa jien buh tame pacang caga jit Covid-19 di Châu Phi tui GDP lac 2,4%, biar jang meteh dut saong tanut kuhria rah tapa di dunya.

Kuhria tal harei 5/12, biến thể Omicron di virus SARS-CoV-2 hu mboh di 44 taneh ia song bhum taneh di dunya. Min, rilo urang ilamu dok batabiak dom panuac mboh lac takik kan kandah. Blah Japan Times ba panuac di gah ilamu Japon ndom lac, dom urang njom biến thể Omicron mboh lac hajuan atau oh mboh hu hagait . Pasak pacang caga song pasang iek jit ruak châu Âu jeng brei thau, dom urang njom Omicron hu mboh di 16 taneh ia dalam bhum ni jeng mboh hajuan atau oh mboh hagait. Dok tui gah y tế Mỹ, tapa dom duah thau tuk camereip mboh biến thể Omicron meda lac oh jhak yau biến thể Delta./.

Urang lang: Hani Pha – Ái Nghiêm – 06/12