C’moo 2001, amoó A Vô Thị Bé pay k’diíc. Công cơnh bấc pr’loọng đong Cơ Tu n’lơơng coh cr’noon Đang, chr’val Bha Lêê, chr’hoong Tây Giang, pr’ắt tr’mông âng pr’loọng đong amoó đươi bấc ooy bh’rợ bhrợ ha rêê đhuốch, ch’choh, b’băn k’tứi. Hân đhơ bơr diíc điêl t’bhlâng bhrợ cha, năc pr’ắt tr’mông đhơ đharựt, râu ha ul, zr’năh k’đhap đhơ vaih. Rơơm kiêng xăl pr’ắt tr’mông, c’moo 2003, amoó Bé prá lâng k’diíc năc vặ zên bhrợ cha tơợ Ngân hàng Chính sách Xã hội đhị chr’hoong Tây Giang đoọng pa dưr kinh tế pr’loọng đong. Coh tr’nơớp, amoó vặ 7 ức đồng đoọng băn a ọc. Coh cr’chăl b’băn, tu căh vêy kinh nghiệm năc a ọc căh lâh u rưah, ta luôn crêê pr’luh. Bơơn vêy cán bộ Phòng Nông nghiệp chr’hoong Tây Giang pa choom ooy bh’rợ bhrợ têng c’rol, zâl cha groong pr’luh năc coh t’tun a ọc âng pr’loọng đong amoó Bé dưr vaih liêm. Coh c’rol ta luôn vêy 4 p’nong a ọc căn lâng lâh 40 p’nong a ọc acoon. Zập c’moo amoó pa câl 4 ruuh a ọc, bơơn pay pa chô lâh 70 ức đồng. A moó A Vô Thị Bé xay moon, vêy zên k’rong tơợ bh’rợ băn a ọc, amoó năc dzợ băn p’xoọng bé lâng c’roóc. Xoọc đâu, zr’lụ b’băn âng pr’loọng đong amoó A Vô Thị Bé vêy k’nặ 100 p’nong bé lâng lâh 10 p’nong c’roóc. Amoó A Vô Thị Bé dzợ choh lâh 5 héc ta keo lai, lâh 1 héc ta cao su, bhrợ ruộng ha roo lâng pa câl hàng tạo hoá đoọng ha đhanuôr coh bhươl cr’noon câl bhlêy. Amoó A Vô Thị Bé xay moon, xoọc đâu râu bơơn pay pa chô tơợ bh’rợ kinh tế âng pr’loọng đong amoó lâh 200 ức đồng. Bêl b’băn, amoó công bơơn pay pa chô ha đay kinh nghiệm: “Bêl b’băn năc nhâm mâng liêm crêê ooy c’rol, c’rol ta luôn u sạch, ch’ngaách, ta luôn ng’phun zơ nươu c’chêệt vi khuẩn. Tước hân đoo ha ọt, bh’năn năc ng’crol coh c’rol, c’rol u ngăn coh hân noo ha ọt, hân noo ha ọt căh lâh choom p’loh băn coh crâng k’coong. Cr’noọ coh y năc t’bhlâng pa dưr bh’rợ băn bé, c’roóc lâng a ọc, rơơm kiêng dưr vaih k’rơ lâh mơ dzợ đoọng nhâm mâng kinh tế pr’loọng đong.”

Căh muy choom bhrợ cha, amoó A Vô Thị Bé năc dzợ muy cha năc Chi hội trưởng Pân đil lứch loom, đa đâh. Lâng bh’rợ tr’nêng năc Chi hội trưởng Chi hội pân đil cr’noon Đang, chr’val Bha Lêê, amoó Bé ta luôn l’lăm xay bhrợ coh pazêng râu xa nay bh’rợ âng Hội pân đil vel đong ta đang moon. Tr’đăn, ghít lâng ađhi amoó, amoó ta luôn p’too pa choom, zooi apêê ađhi amoó z’lâh zr’năh k’đhap, t’bil ha ul pa xiêr đharựt, bhrợ pa dưr pr’loọng đong k’bhộ ngăn bhui har lâng zư lêy râu chr’năp pr’hay văn hoá âng acoon coh… Amoó Ta Rương Thị Vớp, ắt coh cr’noon Đang, chr’val Bha Lêê, chr’hoong Tây Giang xay moon: “Anoo Bé vêy pa choom đoọng ha pazêng pr’loọng đong zi ooy bh’rợ ch’choh, b’băn h’cơnh choom năc liêm choom. Vêy bấc pr’loọng đong ơy ting bhrợ têng lâng công liêm choom, ting t’ngay choom t’bil lơi ha ul, đharựt. C’la cu công ta luôn tước lêy bh’rợ b’băn ch’choh âng pr’loọng đong anoo Bé, rơơm kiêng pa dưr kinh tế, đoọng doọ đhr’năng ha ul đharựt dzợ.”

L’lăm ahay, cr’noon Đang, chr’val Bha Lêê vêy đợ pr’loọng đong bấc pa bhlâng âng chr’val. Nắc coh pazêng c’moo đăn đâu, bấc pr’loọng đong coh cr’noon ơy t’bhlâng bhrợ cha, pa dưr pr’ắt tr’mông, đợ pr’loọng đong đharựt ơy xiêr t’piing lâng pazêng bhươl cr’noon n’lơơng. Vêy bơơn cơnh đêêc, năc đươi c’năl âng apêê hội viên pân đil ting t’ngay dal lâh mơ, c’rơ t’bhlâng pa dưr kinh tế ting t’ngay k’rơ lâh mơ. Amoó Đinh Thị Lum, Chủ tịch Hội Pân đil chr’val Bha Lêê, chr’hoong Tây Giang xay moon: Bấc apêê ađhi amoó doọ dzợ vêy cr’noọ đương g’nưưm ooy râu zooi đoọng âng Nhà nước năc ơy t’bhlâng xay bhrợ tơợ bh’rợ âng pr’loọng đong tước ooy bh’rợ âng xã hội. “Coh cr’chăl ahay Hội pân đil chr’val ơy xay bhrợ pazêng zên vặ âng Ngân hàng Chính sách chr’hoong, zooi apêê pr’loọng đong vặ pa dưr pr’ắt tr’mông. Coh đêếc vêy pr’loọng đong amoó A Vô Thị Bé, hân đhơ đợ zên căh mơ bấc năc pr’loọng đong amoó vêy trách nhiệm coh bh’rợ đươi zên vặ, bhrợ pa dưr zr’lụ băn bém, c’roóc lâng a ọc… pr’loọng đong amoó Bé công dưr vaih pr’loọng đong z’zăng k’van, xr’mil tr’ang đoọng ha pazêng pr’loọng đong n’lơơng coh chr’val lêy lâng ting bhrợ têng.”

P’căn Bhriu Thị Nem, Chủ tịch Hội Liên hiệp pân đil chr’hoong Tây Giang, tỉnh Quảng Nam xay moon: Amoó A Vô Thị Bé năc Chi hội trưởng pân đil pân k’noọ, pân bhrợ, zay chêêc ta mooh lêy n’năl n’đăh lơơng, n’năl cơnh đươi dua râu liêm choom âng khoa học kỹ thuật ooy bh’rợ tr’nêng. “Coh chr’hoong Tây Giang coh pazêng c’moo đăn đâu n’leh bấc apêê ađhi amoó choom bhrợ cha, t’bil lơi ha ul đharựt, coh đêêc vêy amoó A Vô Thị Bé coh cr’noon Đang. Amoó n’jưah năc Chi hội trưởng n’jưah năc hội viên, amoó pa dưr bh’rợ b’băn ch’choh ga măc, vêy chr’năp dal, b’băn liêm choom, c’rol nhâm mâng, bh’rợ zâl cha groong pr’luh cr’ăy bêl b’băn công liêm choom bhlâng, tu cơnh đêếc bh’rợ b’băn âng pr’loọng đong amoó bơơn râu liêm choom bấc bhlâng.”

Lâng cr’noọ, râu t’bhlâng, t’bhlâng z’lâh zr’năh k’đhap, amoó A Vô Thị Bé năc la lua xr’mil tr’ang coh xa nay bh’rợ t’bhlâng bhrợ cha choom đoọng đhanuôr Cơ Tu coh chr’hoong Tây Giang, tỉnh Quảng Nam lêy ting bhrợ têng. Tơợ đêêc, ting chroi đoọng râu chr’năp ooy bh’rợ xay bhrợ bhươl cr’noon t’mêê, pa dưr vel đong ting t’ngay k’bhộ ngăn, liêm pr’hay./.

A Vô Thị Bé: Nông dân Cơ Tu sản xuất giỏi

Thời gian qua, tại các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam, nhiều hộ nông dân Cơ Tu đã phát huy tinh thần vượt khó vươn lên phát triển kinh tế, từng bước xoá đói giảm nghèo. Chị A Vô Thị Bé, ở thôn Đang, xã Bha Lêê, huyện Tây Giang là một điển hình trong phong trào nông dân sản xuất kinh doanh giỏi với mô hình trang trại nuôi gia súc, gia cầm.

Năm 2001, chị A Vô Thị Bé lập gia đình. Cũng như bao hộ Cơ Tu khác ở thôn Đang, xã Bha Lêê, huyện Tây Giang, cuộc sống gia đình chị chủ yếu dựa vào nương rẫy, trồng trọt, chăn nuôi nhỏ lẻ. Mặc dù cả hai vợ chồng đều cần cù, chăm chỉ làm lụng nhưng cuộc sống cứ mãi khó khăn, cái nghèo, cái khó luôn đeo bám. Mong muốn thay đổi cuộc sống, năm 2003, chị Bé bàn với chồng vay vốn Ngân hàng Chính sách Xã hội Chi nhánh huyện Tây Giang để phát triển kinh tế. Bước đầu, chị vay 7 triệu đồng đầu tư chăn nuôi heo. Quá trình chăn nuôi, do thiếu kinh nghiệm nên đàn heo phát triển kém, thường xuyên bị bệnh. Được cán bộ Phòng Nông nghiệp huyện Tây Giang hướng dẫn cách xây dựng chuồng trại, phòng chống dịch bệnh nên về sau đàn heo gia đình chị Bé phát triển tốt. Trong chuồng thường xuyên có 4 heo nái và hơn 40 heo con. Mỗi năm chị xuất bán 4 lứa heo, thu về hơn 70 triệu đồng. Chị A Vô Thị Bé cho biết, có nguồn vốn tích cóp được từ nuôi heo, chị đầu tư nuôi thêm dê và bò. Hiện nay, trang trại chăn nuôi của gia đình chị A Vô Thị Bé có gần 100 con dê và hơn 10 con bò. Chị A Vô Thị Bé còn đầu tư trồng hơn 5 héc ta keo lai, hơn 1 héc ta cao su, trồng lúa nước và bán hàng tạp hoá phục vụ nhu cầu mua sắm của bà con thôn bản. Chị A Vô Thị Bé cho biết, hiện thu nhập từ mô hình kinh tế tổng hợp của gia đình chị hơn 200 triệu đồng. Quá trình chăn nuôi, chị cũng đã rút ra được nhiều kinh nghiệm cho bản thân: “Trong quá trình chăn nuôi cần đảm bào về chuồng trại, chuồng trại chăn nuôi phải sạch, thường xuyên được khử trùng bằng thuốc diệt trùng. Đến mùa đông, gia súc cần được nuôi nhốt, chuồng trại phải ấm vào mùa đông, mùa đông không nên chăn thả nhiều ngoài tự nhiên. Dự định trong thời tới tiếp tục duy trì việc chăn nuôi dê, bò và heo, mong muốn phát triển hơn nữa để ổn định kinh tế gia đình.”

Không chỉ phát triển kinh tế giỏi, chị A Vô Thị Bé còn là một Chi hội trưởng Phụ nữ nhiệt tình, năng nổ. Trên cương vị là Chi hội trưởng Chi hội phụ nữ thôn Đang, xã Bha Lêê, chị Bé luôn gương mẫu, đi đầu trong các phong trào do Hội phụ nữ địa phương phát động. Sâu sát, gần gũi, chị luôn động viên, tuyên truyền, hỗ trợ các chị em vượt qua khó khăn, xoá đói giảm nghèo, xây dựng gia đình ấm no hạnh phúc và giữ gìn bản sắc văn hoá của dân tộc… Chị Ta Rương Thị Vớp, ở thôn Đang, xã Bha Lêê, huyện Tây Giang cho biết: “Chị Bé có hướng dẫn, chỉ bảo cho các hộ gia đình chúng tôi về cách trồng trọt, chăn nuôi sao cho hiệu quả. Có nhiều hộ gia đình đã làm theo và đạt hiệu quả, từng bước xoá đói, giảm nghèo. Bản thân tôi cũng thường xuyên qua học hỏi mô hình kinh tế của gia đình chị Bé, mong muốn phát triển kinh tế, không còn cảnh đói nghèo nữa.”

Trước đây, thôn Đang, xã Bha Lêê có tỷ lệ hộ nghèo cao nhất của xã. Những năm gần đây, nhiều hộ dân trong thôn đã vươn lên phát triển kinh tế, tỷ lệ hộ nghèo giảm so với các thôn khác. Có được kết quả đó, là nhờ nhận thức của các hội viên phụ nữ ngày càng cao, sức cạnh tranh phát triển kinh tế ngày càng mạnh. Chị Đinh Thị Lum, Chủ tịch Hội Phụ nữ xã Bha Lêê, huyện Tây Giang cho biết: Nhiều chị em không còn trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước mà đã tự thân vận động từ công việc gia đình đến công tác xã hội. “Trong thời gian qua Hội Phụ nữ xã đã triển khai các nguồn vốn vay của Ngân hàng chính sách huyện, hỗ trợ giúp đỡ cho các hộ nghèo vay phát riển kinh tế. Trong đó có hộ chị A Vô Thị Bé, tuy số tiền không cao nhưng gia đình có trách nhiệm trong việc sử dụng nguồn vốn, xây dựng trang trại chăn nuôi dê, bò và heo… gia đình chị Bé trở thành gia đình khá, tấm gương cho các hộ gia đình khác trên địa bàn xã học tập, làm theo.”

Bà Bhriu Thị Nem, Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam cho biết: Chị A Vô Thị Bé là Chi Hội trưởng phụ nữ dám nghĩ, dám làm, ham học hỏi, biết áp dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất. “Trên địa bàn huyện Tây Giang trong những năm gần đây đã xuất hiện nhiều gương điển hình chị em trong việc phát triển kinh tế, xoá đói giảm nghèo, trong đó có chị A Vô Thị Bé ở thôn Đang. Chị vừa là Chi Hội trưởng vừa là hội viên, chị phát triển mô hình chăn nuôi quy mô lớn, có giá trị cao, chăn nuôi có khoa học, chuồng trại đảm bảo, công tác phòng chống dịch bệnh trong quá trình chăn nuôi được gia đình chị Bé thực hiện tốt nên mô hình của gia đình chị đạt hiệu quả cao.”

Bằng ý chí, nghị lực, tinh thần vượt khó vươn lên, chị A Vô Thị Bé xứng đáng là tấm gương sáng trong phong trào thi đua sản xuất kinh doanh giỏi để bà con Cơ Tu ở huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam học tập và làm theo. Qua đó, góp phần quan trọng vào việc thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới, phát triển quê hương ngày càng giàu đẹp./.