Anoo A Ting Nấu n’niên lâng dưr pậ ooy pr’loọng đông bhrợ ha rêê đhuốch cóh vel A Duông, thị trấn Prao, chr’hoong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam. Pr’loọng đông zr’nắh k’đhạp, hân đhơ cơnh đêếc, anoo ting t’bhlâng học lấh mơ. C’moo 2007, xang bêl tốt nghiệp THPT, anoo Nấu vêy bơơn moót pa bhrợ ooy Ủy ban nhân dân thị trấn Prao. Lấh mơ ặt pa bhrợ cóh cơ quan, anoo dzợ p’loon chô ooy đông chóh zâp râu tơơm cha p’lêê cơnh keo, prí, chứa pazưm lâng băn a’ọc, a’tứch, pếch a’bóc băn a’xiu đhị k’tiếc bhươn đông. Lêy bhiệc ch’chóh b’băn liêm choom lấh, anoo moon lâng k’điêl lêy k’rong bhrợ vặ zên lấh 100 ực đồng đoọng bhrợ t’bhứah bh’rợ VACR. Tu vêy t’bhlâng bhrợ cha, pân k’noọ pân bhrợ... tước đâu, bh’rợ âng anoo xoọc pa dưr pa xớc liêm choom. Anoo A Ting Nấu hơnh déh moon, xoọc bhươn c’roọl âng đay vêy lấh 3 héc ta keo, lấh 100 p’nong a’tứch lâng k’noọ 20 p’nong a’ọc. Lấh mơ, anoo dzợ băn pa xoọng a’xiu lâng chóh 2, 3 râu tơơm cha p’lêê. Đhị k’tiếc bhứah lấh 1.700 mét vuông anoo Nấu chóh tơơm zanươu... zâp c’moo pa chô lấh 200 ực đồng xang bêl lơi jợ đợ mơ zên pa glúh đươi l’lăm:“Cr’noọ âng cu nắc vêy bhrợ t’bhứah lấh mơ bh’rợ nâu. Choom lêy chóh pa xoọng prí, chóh tơơm n’loong ga mắc lâng băn pa xoọng k’roóc... pazưm đhị zr’lụ bhươn c’roọl nâu. Lấh mơ, acu cung vêy cr’noọ chóh pa xoọng tơơm ba kích, tu đhị zr’lụ k’tiếc nâu liêm choom chóh pa dưr tơơm chr’nóh nâu.”

K’rang lêy bhrợ pa dưr pa xớc pr’ắt tr’mung pr’loọng đông, anoo A Ting Nấu dzợ nặc mưy đoàn viên gương mẫu, t’bhlâng pấh bhrợ zâp bh’rợ tr’nêng cóh vel đông. Anoo buôn ting tr’pác kinh nghiệm, bh’rợ tr’nêng đắh ch’chóh, b’băn đoọng ha zâp pr’zợc đoàn viên đha đhâm c’moor vêy cr’noọ bhrợ têng cha, đoọng đh’rứah pa dưr pa xớc pr’ắt tr’mung. Ooy đâu, zooi đoọng zâp apêê pr’zợc p’niên pa dưr liêm choom bh’rợ lâng grơơ nhool k’rong bhrợ pa dưr zâp bh’rợ bhrợ cha liêm glặp lâng pr’đơợ plêệng k’tiếc cóh vel đông. Anoo Bhnướch Ngang cóh vel A Duông, thị trấn Prao, chr’hoong Đông Giang moon:“Acu ặt mr’đoo vel lâng anoo Nấu, pa bhlâng hâng hơnh bh’rợ âng anoo. Choom ting lêy bhrợ pa choom. Cắh mưy liêm choom bhrợ bh’rợ đắh Đoàn đha đhâm c’moor nắc dzợ t’bhlâng đắh bhrợ têng cha. Xoọc bh’rợ VACR âng anoo pa dưr pa xớc liêm choom. Bấc đha đhâm c’moor cóh vel đông cung cơnh cóh chr’hoong ting chô lêy ta moóh, bhrợ cơnh bh’rợ âng anoo.”

Cr’chăl hanua, chr’hoong ơy bhrợ bấc g’lúh prá xay đắh bhrợ têng cha lâng lấh 200 đoàn viên đha đhâm c’moor, đhanuôr, pân đil ting pấh. XoỌc, cóh vel đông vêy bấc bh’rợ pa dưr pa xớc bh’rợ tr’nêng đơơng chô bh’nơơn liêm dal đoọng ha đhanuôr. Lấh mơ, bh’rợ VACR bơơn bấc pr’loọng đông, lấh mơ nắc zâp apêê pr’zợc lêy k’rong bhrợ pa dưr. Nâu đoo nắc c’lâng lướt zăng liêm choom lâng nhâm mâng, choom bhrợ pa dưr đợ râu ơy váih, liêm glặp lâng pr’đơợng plêệng k’tiếc cóh vel đông nâu. T’coóh Đỗ Hữu Tùng, Phó Chủ tịch UBND chr’hoong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam đoọng năl, chr’hoong cung p’têết pazưm lâng zâp đắh zên zooi đoọng đhanuôr bhrợ cha, pa dưr pr’ắt tr’mung, t’bil ha ul pa xiêr đha rứt, têêm ngăn pr’ắt tr’mung lấh mơ:“Cr’chăl nâu a’tốh, đhị pr’đơợ c’lâng bh’rợ, pa dưr ngành nông nghiệp âng chr’hoong cr’chăl c’moo 2022-2025, UBND chr’hoong pazưm k’rong bhrợ 2, 3 bh’rợ xoọc đâu vêy đơơng chô bh’nơơn liêm dal, cơnh bh’rợ chóh chè t’viêng, chè a’ngoọn, prớ a’riêu lâng zâp râu tơơm cha p’lêê cơnh t’boon, píh bhung, prí, sầu riêng, măng cụt... đh’rứah lâng nâu k’rong chóh zâp râu tơơm zanươu cơnh sâm ba kích, sâm bảy lá, a’hự, mật nhân. Lấh mơ, chr’hoong pazưm pa dưr pa xớc đợ bh’năn băn chr’nắp dal cơnh a’ọc vel đông, a’tứch bha đưn, a’đha, ngỗng... Ngành nông nghiệp chr’hoong đh’rứah lâng zâp vel đông t’bhlâng xay moon, pa choom đhanuôr đắh bhiệc vặ zên đoọng k’rong bhrợ liêm glặp lâng pr’đợợ lalua cóh vel đông./.”

                                       LÀM GIÀU TỪ MÔ HÌNH VACR                                            

Những năm gần đây, phong trào phát triển kinh tế theo mô hình vườn-ao-chuồng-rừng (VACR) huyện miền núi Đông Giang, tỉnh Quảng Nam phát triển mạnh mẽ. Đặc biệt, các bạn trẻ Cơ Tu ngày càng mạnh dạn vay vốn, đầu tư làm ăn có hiệu quả, thu nhập mỗi năm hàng trăm triệu đồng.

Anh A Ting Nấu sinh ra và lớn lên trong một gia đình thuần nông ở thôn A Duông, thị trấn Prao, huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam. Gia cảnh khó khăn, nhưng không vì thế mà anh bỏ dở việc học của mình. C’moo 2007, sau khi tốt nghiệp THPT, anh Nấu được nhận vào công tác ở Ủy ban nhân dân thị trấn Prao. Ngoài giờ làm việc tại cơ quan, anh tranh thủ trồng các loại cây ăn quả như keo, chuối, dứa kết hợp với chăn nuôi heo, gà, đào ao thả cá trên mảnh đất vườn nhà. Nhận thấy việc trồng trọt, chăn nuôi có tín hiệu tích cực, anh bàn với vợ mạnh dạn vay vốn đầu tư hơn 100 triệu đồng, mở rộng mô hình trang trại VACR. Nhờ chăm chỉ làm ăn, dám nghĩ, dám làm... đến nay, mô hình của anh đang phát triển rất tốt. Anh A Ting Nấu khoe, hiện trang trại của anh có 3 héc ta keo, hơn 100 con gà và gần 20 con heo. Ngoài ra, anh nuôi thêm cá và trồng một số cây ăn quả. Trên mảnh đất hơn 1.700 mét vuông anh Nấu trồng câu dược liệu... mỗi năm thu về hơn 200 triệu đồng sau khi trừ chi phí:“Dự định của mình cũng như ý tưởng sẽ mở rộng thêm mô hình này. Có thể trồng thêm chuối, trồng cây gỗ lớn và nuôi thêm bò... tập trung tại khu trang trại này. Ngoài ra, mình dự định trồng thêm cây ba kích, vì đất ở đây rất thích hợp cho cây dược liệu này.”

Chăm lo phát triển kinh tế gia đình, anh A Ting Nấu còn là một đoàn viên gương mẫu, tích cực tham gia các phong trào, hoạt động đoàn thể ở địa phương. Anh sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm, kỹ thuật về trồng trọt chăn nuôi cho các bạn đoàn viên thanh niên có nhu cầu học hỏi, cùng nhau phát triển kinh tế. Qua đó, giúp các bạn trẻ phát huy được sở trường và mạnh dạn đầu tư phát triển các mô hình sản xuất phù hợp với điều kiện tự nhiên của địa phương. Anh Bhnướch Ngang ở thôn A Duông, thị trấn Prao, huyện Đông Giang chia sẻ:“Mình cùng thôn với anh Nấu, mình đánh giá rất cao về việc làm của anh ấy. Đáng để mình và mọi người học hỏi. Không chỉ nhiệt tình bên công tác Đoàn thanh niên mà còn rất tích cực trong phát triển kinh tế chăn nuôi, trồng trọt. Hiện tại, mô hình VACR của anh ấy đang phát triển rất tốt. Nhiều thanh niên trong thôn cũng như trên địa bàn huyện đến tìm hiểu và học hỏi theo mô hình của anh ấy.”

Thời gian qua, huyện Đông Giang đã tổ chức nhiều buổi hội thảo khởi nghiệp với hơn 200 đoàn viên thanh niên, nông dân, phụ nữ tham gia. Hiện, trên địa bàn có nhiều mô hình phát triển kinh tế mang lại thu nhập cao cho người dân. Đặc biệt, mô hình VACR được nhiều hộ gia đình, đặc biệt là các bạn trẻ hướng đến đầu tư phát triển. Đây là hướng đi khá hiệu quả và có tính bền vững, khai thác được tiềm năng lợi thế và phù hợp với điều kiện tự nhiên tại vùng đất này. Ông Đỗ Hữu Tùng, Phó Chủ tịch UBND huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam cho hay, huyện cũng lồng ghép các nguồn vốn hỗ trợ bà con khởi nghiệp phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo ổn định đời sống:“Thời gian tới, trên cơ sở kế hoạch, cơ cấu ngành nông nghiệp của huyện giai đoạn 2022-2025, UBND huyện Đông Giang tập trung đầu tư một số mô hình hiện nay mang lại hiệu quả cao như mô hình trồng chè xanh, chè dây, ớt Ariêu và các loại cây ăn quả như bòn bon, bưởi da xanh, chuối, sầu riêng, măng cụt... cùng với đó đầu tư trồng các cây dược liệu như sâm ba kích, sâm bảy lá, nghệ, mật nhân. Ngoài ra, huyện tập trung phát triển những vật nuôi giá trị cao như heo cỏ địa phương, gà đồi, ngan ngỗng... Ngành nông nghiệp cùng với các địa phương tiếp tục tuyên truyền, hướng dẫn bà con trong việc vay vốn để đầu tư vào các mô hình phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương./.”