Bêl dzợ p’niên, Giàng A Sáu nắc ta moon “ma nứih ta lơi ta jợ”. Tu anoo cắh bơơn k’điêl xoọc bêl 15 c’moo cơnh zâp pr’zợc lơơng, buôn chấc lướt ooy đâu ooy tốh. Lướt bấc ooy, Giàng A Sáu bơơn lêy cắh ha đhị mơ ooy vel đông đay. Tu cơnh đâu, anoo nắc lêy chô ooy vel đông, t’bhlâng chóh quế lâng đhanuôr cóh vel đông.

C’xêê 9/2000, bơơn râu k’đươi moon âng Hội Nông dân zâp cấp lâng chính quyền vel đông, anoo Giàng A Sáu đh’rứah lâng pr’loọng đông chóh 7ha quế đhị k’tiếc crâng âng Nhà nước đoọng. Đợ c’moo t’tưn, bơơn râu zooi đoọng âng vel đông, pr’loọng đông A Sáu bhrợ t’bhứah lấh mơ, pa dưr đợ mơ k’tiếc quế dzoọc lấh 40ha. Tước c’moo 2017, k’tiếc chóh quế âng pr’loọng đông anoo bơơn bhrợ liêm choom, zâp pr’đơợ đoọng bhrợ pa câl ooy k’tiếc k’ruung lơơng. Zên pa chô đắh tơơm quế nắc ơy zooi pr’loọng đông A Sáu pa dưr pa liêm pr’ắt tr’mung, bhrợ đông nhâm mâng, câl xe ga mắc đoọng buôn bhrợ cha. Anoo Giàng A Sáu moon:“Tr’nơợp chóh quế cung cắh vêy k’noọ tơơm quế vêy chr’nắp cơnh đâu, ting bhrợ nắc lêy bơơn bấc zên lấh. Vêy bhrợ bấc cung vêy râu bơơn bấc, t’bhlâng bhrợ nắc liêm choom, vêy váih zên cơnh xoọc đâu.”

Đợ t’ngay tr’nơợp chóh quế, anoo Giàng A Sáu lưm bấc zr’nắh k’đhạp, mưy pay cr’liêng đoọng ươm xang nặc n’jộ đơơng chóh lâng mưy choom chóh bêl hân noo boo, bêl t’ngay p’răng chóh ma răng chêết. Xoọc đâu anoo lâng zâp pr’loọng ơy năl cơnh bhrợ bầu, bil bấc zên lấh, bhrợ zr’nắh lấh, hân đhơ cơnh đêếc, bêl p’răng boo zêng choom chóh lâng tơơm doọ răng chêết. ĐoỌng lêy bhrợ bấc m’ma, anoo Sáu cung đợc mưy đhị k’tiếc đoọng tự ươm bhrợ liêm zâp m’ma lâng k’míah zên. Anoo Giàng A Sáu đoọng năl, bhiệc ươm m’ma ting lêy lâng tự câl cóh ngoai nắc tơơm dưr váih liêm k’rơ lấh mơ lâng k’míah zên bấc lấh:“M’ma nâu chóh liêm choom cóh đâu, doọ vêy răng chêết, lêy độp răng ha dợ đơơng chóh đhị k’tiếc bha đưn nắc váih liêm. M’ma cóh ngoai lêy mưy liêm cơnh đêếc ha dợ đơơng pa câl nắc cắh mặ chặt váih.”

Lấh mơ đươi dua khoa học kỹ thuật ooy chóh lâng zư lêy quế, c’la A Sáu lâng pr’loọng đông dzợ bhrợ liêm choom bh’rợ zư lêy môi trường, têêm ngăn chóh quế lâng zư lêy cr’van crâng k’coong, doọ bhrợ pa hư crâng cóh vel đông. Anoo Giàng A Lử, Trưởng vel Sài Lương 3, chr’val An Lương, chr’hoong Văn Chấn, tỉnh Yên Bái đoọng năl:“Cóh vel đông bêl ahay cắh vêy năl chóh tơơm n’hâu, zêng bhrợ ha rêê, cắh liêm choom. Lêy anoo Sáu chóh quế liêm choom nắc pa câl bấc zên, bêl đêếc nắc vêy ta moóh pa choom chóh quế, đhanuôr cóh vel đông xoọc đâu pr’loọng đông n’đoo cung vêy chóh quế.”

Lấh mơ bơơn bhrợ ha pr’loọng đông, Giàng A Sáu dzợ bhrợ đoọng bhiệc bhrợ ha 10 apêê pa bhrợ ta luôn, lâng zên lương 3,5-5 ực đồng đhị mưy cha nặc ooy mưy c’xêê. T’coóh Hoàng Văn Cội, Chủ tịch UBND chr’val An Lương, chr’hoong Văn Chấn đoọng năl:“Giàng A Sáu năc manứih pân k’noọ pân bhrợ. Bh’rợ bhrợ cha âng pr’loọng đông t’coóh Giàng A Sáu nắc bh’rợ bơơn bhrợ t’bhứah lâng học tập. Cr’noọ cr’niêng lâng c’lâng xa nay âng chr’val đắh pa dưr pa xớc tơơm quế nắc âng đơơng quế váih tơơm bha lâng âng chr’val, pa dưr pa xớc bh’rợ pr’đươi quế váih thương hiệu đoọng vêy zên pa chô bấc lấh mơ. XoỌc đâu chr’val xoọc t’đang k’đươi zâp đông k’rong bhrợ ooy chr’val lâng pa dưr pa xớc HTX tinh dầu quế cóh vel đông đoọng đhanuôr k’rêệm loom bhrợ cha.”

Tước đâu, pr’loọng đông A Sáu ơy zi lấh zr’nắh k’đhạp, dưr bhrợ cha k’van, bơơn đhanuôr cóh tỉnh lâng tỉnh lơơng tước pấh lêy, ta moóh pa choom kinh nghiệm. Hân noo chóh bhrợ 2019, Giàng A Sáu bơơn bhrợ mưy bha đưn quế pa câl 3 tỷ đồng, anoo pa gơi zêng zên nâu ooy Ngân hàng chính sách xã hội. Tơợp c’xêê  6/2021, anoo bhrợ quế đhị bha đưn n’mưy pa câl 4 tỷ đồng lâng nắc pa gơi đợc ngân hàng... Cán bộ tin đươi lâng đhanuôr cóh zr’lụ đâu ngai cung hơnh déh manứih đhanuôr k’coong ch’ngai bhrợ cha liêm choom. Yêm loom lấh mơ nắc bêl anoo Giàng A Sáu bơơn Trung ương Hội Nông dân Việt Nam hơnh déh c’moo 2022./.

Trồng “cây vàng”, Giàng A Sáu trở thành tỷ phú

         PV  Đinh Tuấn

        Trồng cây quế - loại “cây vàng” trên đất núi, Giàng A Sáu, dân tộc Mông ở thôn Sài Lương 3, xã A Lương, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái không chỉ làm giàu cho bản thân, trở thành nông dân xuất sắc toàn quốc, mà còn cổ vũ, khích lệ tinh thần vượt khó, vươn lên làm giàu cho đồng bào vùng cao nơi đây.

Khi còn trẻ, Giàng A Sáu từng bị gọi là "thằng không ra gì". Có lẽ là bởi  anh không chịu lấy vợ ở tuổi mười lăm như các bạn cùng trang lứa lại hay đi đây, đi đó. Đi nhiều nơi, Giàng A Sáu nhận ra không đâu bằng quê hương mình. Vì vậy, anh quyết định ở lại quê nhà, tích cực trồng quế cùng dân làng.

       Tháng 9/2000, được sự vận động của Hội Nông dân các cấp và chính quyền địa phương, anh Giàng A Sáu cùng gia đình trồng 7 ha quế đầu tiên trên mảnh đất rừng được Nhà nước giao. Những năm sau đó, được sự hỗ trợ của Nhà nước, gia đình A Sáu mở rộng đầu tư, nâng tổng diện tích quế lên hơn 40 ha. Đến năm 2017, diện tích quế trồng của gia đình anh cho thu hoạch có chất lượng tốt, đủ điều kiện để xuất khẩu. Thu nhập từ cây quế đã giúp gia đình A Sáu cải thiện đời sống, xây nhà kiên cố, mua xe vận tải để phục vụ sản xuất. Anh Giàng A Sáu chia sẻ: “Ban đầu trồng quế cũng không nghĩ cây quyế có giá trị như thế này, nhưng làm thì thấy càng ngày càng được tiền. Càng muốn làm nhiều thì càng được nhiều đâu, chịu khó là thành công; bây giờ mới có tiền bằng này.”

       Những ngày đầu trồng cây quế anh Giàng A Sáu gặp nhiều khó khăn, chỉ lấy hạt ươm rồi nhổ lên trồng và chỉ trồng được ngày mưa, ngày nắng thì cây chết. Bây giờ anh và các hộ đã biết làm bầu, mất nhiều chi phí hơn, kỳ công hơn nhưng nắng, mưa đều trồng được và hơn hết là cây không bị chết. Để chủ động được nguồn cây giống, anh Sáu cũng dành một diện tích đất để tự ươm giống vừa đảm bảo chất lượng, vừa tiết kiệm chi phí: Anh Giàng A Sáu cho biết, việc tự ươm giống so với mua ở ngoài lợi thế hơn là cây quế lên khỏe, tỷ lệ sống cao và tiết kiệm chi phí: “Giống này quen khí hậu này nên trồng không chết cây, nó khỏe cây, nhìn yếu yếu vàng vàng nhưng mà quen khí hậu mình mang vào đồi trồng là nó khỏe hơn. Giống mà mua thì nó chỉ đẹp thôi, nó có chất kích thích và phân nên khi mang vào đồi lại yếu cây.”

      Ngoài ứng dụng khoa học kỹ thuật vào trồng và chăm sóc quế, bản thân A Sáu và gia đình còn làm tốt công tác bảo vệ môi trường, đảm bảo trồng quế gắn với giữ gìn tài nguyên rừng; không canh tác và sản xuất vào rừng phòng hộ ở địa phương. Anh Giàng A Lử, Trưởng thôn Sài Lương 3, xã An Lương, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái cho biết: “Trên địa bàn thôn trước đây không biết trồng cây gì cả, toàn là làm nương, không có hiệu quả kinh tế. Thấy anh Sáu trồng quế được rất là nhiều, bán được nhiều tiền, lúc bấy giờ mới biết học hỏi đi trồng quế, người dân trong thôn bây giờ hộ nào cũng trồng được quế.”

    Ngoài tạo thu nhập cao cho gia đình, Giàng A Sáu còn tạo được việc làm cho 10 lao động thường xuyên, với mức lương 3,5 đến 5 triệu đồng/người/tháng. Ông Hoàng Văn Cội, Chủ tịch UBND xã An Lương, huyện Văn Chấn cho biết: “Giàng A Sáu là người dám nghĩ dám làm. Mô hình kinh tế của gia đình ông Giàng A Sáu là mô hình đáng được nhân rộng và học tập. Mong muốn và chủ trương của xã về phát triển cây quế là đưa cây quế thành cây mũi nhọn, chủ lực của xã, phát triển mô hình sản phẩm quế hữu cơ có thương hiệu để có thu nhập cao hơn. Hiện nay xã đang kêu gọi các nhà đầu tư vào xã và phát triển Hợp tác xã tinh dầu quế trên địa bàn để bà con yên tâm sản xuất.”

       Bằng sự cố gắng của bản thân trong lao động sản xuất và tranh thủ các nguồn vốn vay từ Ngân hàng và Quỹ hỗ trợ nông dân, mạnh dạn ứng dụng khoa học kỹ thuật vào canh tác tập trung theo hướng hàng hóa, đến nay gia đình A Sáu đã bước qua khó khăn, vươn lên giàu có, được nhân dân trong và ngoài tỉnh tới tham quan, học tập kinh nghiệm. Niên vụ 2019, Giàng A Sáu thu hoạch 1 đồi quế bán được 3 tỷ đồng, anh gửi toàn bộ số tiền này vào Ngân hàng Chính sách xã hội. Đầu tháng 6 năm 2021, anh tiếp tục thu hoạch quế ở 1 đồi khác, bán được 4 tỷ đồng và tiếp tục gửi ngân hàng... Cán bộ tín dụng và nhân dân trong vùng ai cũng trầm trồ khen ngợi người nông dân vùng cao xuất sắc trong lao động, sản xuất. Vui hơn nữa khi anh Giàng A Sáu được chọn là 1 trong 100 gương mặt "Nông dân Việt Nam xuất sắc" toàn quốc năm 2022 được Trung ương Hội Nông dân Việt Nam vinh danh./.