C’moo 2019, t’cooh Nguyễn Phú Kiểm, ắt coh chr’val da ding k’coong Hoà Ninh, chr’hoong Hoà Vang lướt ta mooh kinh nghiệm coh bấc n’đăh ooy bh’rợ choh pih bhung. Ađoo choh k’nặ 100 t’nơơm pih bhung đhị đhăm k’tiếc bhưah 3 r’bhâu m2. Tước hân noo pêêh p’lêê, apêê câl năc tước ooy bhươl tước câl, xoọc đâu chr’năp tơợ 50 r’bhâu đồng tước 60 r’bhâu đồng coh muy kg. T’cooh Kiểm dợ chêêc bhrợ bh’rợ chiết ươm pih m’ma đoọng ha đhanuôr coh chr’val choh. Ađoo moon: Choh tơơm pih bhung chô đơơng râu chr’năp bấc lâh 3 tước 4 chu t’piing lâng choh keo. “Nhà nước zooi đhanuôr bhrợ têng, nâu đoo năc hân noo g’luh 2 azi choh ting cơnh bh’rợ bhươn liêm. Tơơm pih bhung chô đơơng râu bơơn pay pa chô bấc lâh mơ t’piing lâng tơơm chr’noh n’lơơng, muy tơơm pih bhung k’dâng 20 p’nong p’lêê, 1 p’lêê clơợng k’dâng 1,5kg tước 2kg, vêy chr’năp ooy kinh tế bấc bhlâng.”

Công đươi tơợ bh’rợ choh pih bhung, pr’loọng đong t’cooh Phan Văn Hữu, ắt coh cr’noon Trung Nghĩa, chr’val Hoà Ninh vêy pr’ắt tr’mông công z’zăng lâh mơ. Xoọc đâu, t’cooh Hữu choh k’nặ 300 tơơm pih bhung coh đhăm ga măc 10 r’bhâu m2, muy c’moo pih p’lêê pih tơợ 3 tước 4 hân noo, zên bơơn pay pa chô tơợ 150 tước 200 ức đồng. Coh l’lăm ahay, đhanuôr coh vel đong bấc bhlâng năc choh crâng, keo axậ tràm lâng pazêng tơơm chr’noh râu lơơng năc đợ râu liêm choom m’bứi bhlâng. Râu liêm choom ooy kinh tế tơợ bh’rợ choh pih bhung, bơơn râu zooi đoọng âng cán bộ khuyến nông chr’hoong ting t’ngay vêy bấc pr’loọng đong pa liêm bhươn chr’noh, đươi đợ đhăm k’tiếc căh ma chr’noh năc choh pih bhung. T’cooh Lê Đức Thương, Chủ tịch UBND chr’val Hoà Ninh, chr’hoong Hoà Vang prá: “Xoọc đâu, UBND chr’val xoọc bhrợ t’bhưah bh’rợ bhrợ đề án pa dưr bh’rợ choh pih bhung. Azi pa dưr p’xoọng tơợ 80 tước 100 héc ta dzợ. Bấc pr’loọng đong pa dưr kinh tế nhâm mâng tơợ bh’rợ choh cha ơh tước nâu cơy năc choh bhrợ bha lâng. Vêy đợ bhươn t’mêê choom pa dưr râu liêm choom. Azi xoọc bhrợ k’rơ bh’rợ zooi pa choom lâng pazao đoọng công nghệ, k’rong đh’rưah pa câl đoọng ha đhanuôr đoọng apêê đoo têệm loom choh liêm choom crêê cơnh xa nay đoọng pa câl ooy thị trường.”

Chr’hoong Hoà Vang vêy lâh 200 pr’loọng đong choh tơơm pih bhung, zập c’moo pa câl ooy thị trường k’r’bhâu tấn. Pih bhung năc ba bặ, n’căr c’đặ, loom pa bhrôông năc vêy thị trường Đà Nẵng lâng apêê tinh tr’đăn kiêng đươi, ting n’năc pa câl vêy chr’năp dal, vêy ta xay moon năc pr’đươi OCOP âng vel đong.

Lâng đhr’năng p’răng puyh vaih đanh đươnh, ngành nông nghiệp chr’hoong Hoà Vang t’bhlâng pa choom đhanuôr xăl đhăm chr’noh căh lâh liêm choom, căh vêy đác năc choh đơợ tơơm chr’noh vêy chr’năp dal cơnh: pih bhung, za cai, pa neh, a tuông, abhoo. Ngành nông nghiệp chr’hoong Hoà Vang ơy đoọng pazêng m’ma lâng phân bón đoọng ha đhanuôr.

Hội Nông dân thành phố Đà Nẵng ơy tín chấp lâng ngân hàng chính sách xã hội lâng tơợ zên Quỹ zooi đhanuôr lâh 1 r’bhâu pr’loọng đong vặ lâh 50 tỷ đồng, xăl tơơm chr’noh bh’năn băn lâng pa dưr bh’rợ tr’câl tr’bhlêy. Hội năc dzợ bhrợ bh’rợ pa choom ooy khoa học kỹ thuật choh pô, choh tri đoọng ha k’r’bhâu pr’loọng đong đhanuôr căh ma k’tiếc pa bhrợ đhị zr’lụ thành phố. T’cooh Nguyễn Kim Dũng, Phó Chủ tịch Hội Nông dân thành phố Đà Nẵng prá: “Xoọc đâu coh zr’lụ thành phố Đà Nẵng bh’rợ ch’choh b’băn bấc bhlâng năc coh chr’hoong Hoà Vang lâng muy bơr quận Liên Chiểu, Cẩm Lệ lâng quận Ngũ Hành Sơn. Tước nâu cơy, Hội Nông dân zooi đoọng zên vặ đoọng zooi đhanuôr vặ k’nặ 50 tỷ đồng, coh đêêc, chr’hoong Hoà Vang năc 20 tỷ đồng, zooi apêê đoo bơơn câl pr’đươi ha bh’rợ ch’choh b’băn. Đhanuôr bhrợ ha rêê đhuốch bhui har bhlâng. Hội công ta luôn tr’lum prá xay lâng pazêng đơn vị câl đươi pr’đươi. Chr’năp bhlâng, azi p’too moon zập vel đong bhrợ muy zr’lụ zooi pa câl pr’đươi đoọng ha đhanuôr, đoọng apêê đoo têêm loom bhrợ têng”./.

  Nông dân Hòa Vang thu nhập cao nhờ trồng bưởi da xanh 

Vài năm lại đây, phong trào chuyển đổi cây trồng của người dân huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng phát triển mạnh mẽ. Nhiều hộ dân đã chuyển đổi diện tích lúa không chủ động nước tưới hay cây lâm nghiệp không hiệu quả sang trồng cây ăn quả. Tại huyện Hòa Vang, hiện nay có hơn 200 hộ dân trồng bưởi da xanh mang lại thu nhập khá, có hộ lãi ròng từ 150 đến 200 triệu đồng/ năm.

Năm 2019, ông Nguyễn Phú Kiểm, ở xã miền núi Hoà Ninh, huyện Hoà Vang đi học hỏi kinh nghiệm nhiều nơi về trồng bưởi. Ông trồng gần 100 gốc bưởi da xanh trên diện tích 3.000 m2. Đến kỳ thu hoạch, thương lái đến tận vườn mua, hiện tại giá bưởi từ 50 ngàn đồng đến 60 ngàn đồng/kg. Ông Kiểm còn tự mày mò kỹ thuật để tách chiết ươm giống bưởi cung ứng cho bà con nông dân trong xã. Ông bảo: Trồng cây bưởi đem lại giá trị cao gấp 3 đến 4 lần so với trồng keo. “Nhà nước hỗ trợ nhân dân làm, đây là vụ thứ 2 chúng tôi trồng theo mô hình vườn mẫu. Cây bưởi cho thu nhập cao hơn so với các loại cây khác, một cây bưởi khoảng 20 trái, 1 trái tầm 1,5 kg đến 2 kg cho giá trị kinh tế cao.”

Cũng nhờ đầu tư trồng bưởi, hộ ông Phan Văn Hữu, ở thôn Trung Nghĩa, xã Hoà Ninh có cuộc sống khấm khá hơn. Hiện, ông Hữu trồng gần 300 cây bưởi trên diện tích 10.000 m2, mỗi năm thu hoạch từ 3 đến 4 vụ, thu lãi từ 150 đến 200 triệu đồng. Trước đây, người dân địa phương chủ yếu trồng rừng, keo lá tràm và các loại cây màu khác nhưng cho hiệu quả thấp. Hiệu quả kinh tế từ bưởi da xanh, được sự giúp đỡ của cán bộ khuyến nông huyện ngày càng nhiều hộ dân mạnh dạn cải tạo vườn tạp, tận dụng đất trống trồng bưởi. Ông Lê Đức Thương, Chủ tịch UBND xã Hòa Ninh, huyện Hòa Vang cho biết: “Hiện nay, UBND xã đang mở rộng xây dựng đề án phát triển sản xuất vùng bưởi chuyên canh. Chúng tôi phát triển thêm từ 80 đến 100 héc ta nữa. Nhiều hộ phát triển kinh tế ổn định từ làm chơi đến bây giờ chuyển qua sản xuất chuyên canh. Có những vườn mới bắt đầu phát huy hiệu quả. Chúng tôi đang đẩy mạnh hỗ trọ tư vấn, tập huấn và chuyển giao công nghệ, liên kết đầu ra cho bà con nên họ yên tâm sản xuất đạt chất lượng tốt để cung cấp ra thị trường.”

Huyện Hòa Vang đã có hơn 200 hộ gia đình trồng bưởi da xanh, mỗi năm cung ứng ra thị trường hàng ngàn tấn. Bưởi da xanh ngọt, vỏ mỏng, ruột hồng được thị trường Đà Nẵng và các tỉnh lân cận ưa chuộng, lại bán được giá, đã được công nhận là sản phẩm OCOP của địa phương.

Trước tình trạng nắng nóng kéo dài, ngành nông nghiệp huyện Hoà Vang tăng cường hướng dẫn nông dân chuyển nhiều diện tích cây trồng kém hiệu quả, không chủ động được nguồn nước sang trồng các loại cây có giá trị cao như: bưởi, dưa hấu, mít, đậu xanh, bắp. Ngành nông nghiệp huyện Hòa Vang đã hỗ trợ toàn bộ giống và phân bón cho người dân.

Hội Nông dân thành phố Đà Nẵng đã tín chấp ngân hàng chính sách xã hội và từ nguồn Quỹ hỗ trợ nông dân cho trên 1.000 lượt hộ vay hơn 50 tỷ đồng, chuyển đổi cây trồng vật nuôi và phát triển kinh doanh. Hội còn tổ chức tập huấn chuyển đổi khoa học kỹ thuật về trồng hoa, trồng nấm cho hàng ngàn hộ nông dân mất đất sản xuất trên địa bàn thành phố. Ông Nguyễn Kim Dũng, Phó Chủ tịch Hội Nông dân thành phố Đà Nẵng cho hay: “Hiên nay trên địa bàn thành phố Đà Nẵng sản xuất nông nghiệp chủ yếu còn lại ở huyện Hoà Vang và số phường quận Liên Chiểu, Cẩm Lệ và quận Ngũ Hành Sơn. Đến nay, Hội Nông dân hỗ trợ đưa vốn về hỗ trợ nông dân gần 50 tỷ, trong đó, huyện Hoà Vang là 20 tỷ đồng, giúp họ yên tâm có điều kiện mua vật tư nông nghiệp sản xuất. Người nông dân rất vui. Hội cũng luôn kết nối với các đơn vị tiêu thụ sản phẩm. Đặc biệt, chúng tôi chỉ đạo mỗi phường xây dựng một điểm hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm cho nông dân yên tâm sản xuất"./.