Cơnh lâng lâh 100 hécta chanh angoọn, c’moo 2022, Hợp tác xã Nông nghiệp lâng Dịch vụ Hùng Thơm, chr’val Đăk Ta Ley, chr’hoong Mang Yang, tỉnh Gia Lai âi bhrợ têng xang apêê bha ar pa tơ xay moon 7 mã số zr’lụ choh bh’nơơn. P’căn Đỗ Thị Thơm, Giám đốc Hợp tác xã đoọng năl, đươi cơnh đêêc, xooc bh’nơơn âng hợp tác xã âi bơơn pa câl liêm choom ooy Trung Quốc. Pa bhlâng năc, bh’nơơn chanh angoọn t’mêê loại 1 bơơn đơơng pa câl ooy Pháp lâng Thụy Sĩ: “Hợp tác xã âi pa têêt pa zum lâng đha nuôr lâng apêê hợp tác xã n’lơơng âi bhrợ t’vaih quy trình choh bhrợ crêê cr’noọ xa nay cr’noọ cr’niêng âng t’mooi k’tiêc k’ruung lâng k’tiêc k’ruung n’lơơng. Xooc đâu, ting pr’đhang chơơc lêy tu tơơm đhị đêêc, đoọng choom chơơc năl tu tơơm ting pr’đhang bh’rợ, đoọng choom đh’rưah dưr k’rơ. Xooc đâu, đợ pr’đươi dưr bâc lâh bơr chu t’piing lâng bâc c’moo l’lăm.”

Mr’cơnh cơnh đêêc, Công ty cổ phần Nông nghiệp Công nghệ dal Hưng Sơn công âi bhrợ xang apêê bha ar pa tơ lâng bơơn pay đoọng 7 mã số zr’lụ choh prí, 3 mã số đong tôm bhrợ ha 400 héc ta prí đhị chr’hoong Đăk Đoa, tỉnh Gia Lai. T’cooh Lê Hoàng Linh, Giám đốc Bhươn prí âng công ty đoọng năl, nâu đoo căh muy bêệ ta la vé đoọng ha prí đơơng âng ooy k’tiêc k’ruung, năc đươi cơnh đêêc ting t’ngay ting bâc apêê k’tiêc k’ruung n’lơơng tươc chơơc câl. C’moo a hay, công ty âi đơơng  pa câl bơơn k’noọ 20.000 tấn prí, kế hoạch 2023 năc dâng 24.000 tấn. “Tơợ bêl choh, doanh nghiệp âi xay moon mã zr’lụ choh. Tu cơnh đêêc, tơợ bêl choh, công ty năc ma tôm, bhrợ têng, đơơng âng pa câl ooy k’tiêc k’ruung n’lơơng, doó dzợ đươi tơợ muy ngai. Pa xiêr zên bhrợ têng. Cr’noọ cr’niêng âng công ty tươc đâu năc vêy bhrợ t’bhưah thị trường t’mêê n’đhang p’ghit ooy bh’nơơn, g’đach râu bil bal coh câl bhlêy.”

Tươc x’ría c’moo 2022, tỉnh Gia Lai âi pay đoọng 99 mã số zr’lụ choh ha 6.700 héc ta tơơm chr’noh, bâc năc prí, chanh angoọn, prớ, bha cai, thanh long… Đh’rưah lâng n’năc năc 24 mã số đong tom bhrợ, cơnh lâng pa zêng công suất 700 tấn p’lêê t’mêê/t’ngay. T’cooh Lê Tấn HÙng, Phó Trưởng phòng Nông nghiệp lâng Pa dưr vel bhươl chr’hoong Đăk Đoa, muy coh bâc chr’hoong bơơn bâc mã zr’lụ choh bhlâng đhị tỉnh Gia Lai đoọng năl: “Ngành nông nghiệp âi pa zum lâng Chi cục Choh bêêt lâng zư lêy n’loong n’cuông âng Sở Nông nghiệp pa dưr vel bhươl tỉnh bhrợ p’têêt pa zum, apêê doanh nghiệp xay moon mã zr’lụ choh ha đha nuôr. Tươc đâu, Đăk Đoa vêy 20 mã số zr’lụ choh lâng đong tôm apêê bh’nơơn ha rêê đhuôch coh vel đong bâc năc 3 râu năc đoo chang angoọn, prí lâng sầu riêng. Xang n’năc, azi vêy bhrợ đhị apêê tơơm chr’noh n’lơơng, pa bhlâng năc k’rang tươc tơơm cha p’lêê năc bha lâng; bhrợ k’rơ bh’rợ p’têêt pa zum bh’rợ tr’nêng, đơơng pa câl yêm têêm, ha dưr dal pr’ăt tr’mông ha đha nuôr coh vel đong đhị apêê c’moo t’tun.”

Bâc c’moo ha nua, bh’nơơn ha rêê đhuôch đơơng pa câl ooy k’tiêc k’ruung n’lơơng âng tỉnh Gia Lai ta luôn dưr bâc. C’moo 2022, pa zêng kim ngạch đơơng pa câl ooy k’tiêc k’ruung n’lơơng âng tỉnh năc 660 ưc đô la Mỹ, coh đêêc, bh’nơơn ha rêê đhuôch bơơn k’noọ 80%. Vêy bơơn râu đâu, lâh đhị apêê bh’rợ cơnh bhriêl g’lăng âng doanh nghiệp coh đươi dua apêê hiệp định tr’câl tr’bhlêy, chính sách t’đui đoọng ooy đơơng pa câl ooy k’tiêc k’ruung n’lơơng, dzợ vêy bh’rợ năl xay bhrợ zr’lụ pr’đươi, xay moon mã zr’lụ choh, mã đong tom bhrợ bh’nơơn bh’rợ… T’cooh Lưu Trung Nghĩa, Giám đốc Sở Nông nghiệp lâng pa dưr vel bhươl tỉnh Gia Lai đoọng năl, c’moo đâu, tỉnh t’bhlâng bơơn bhrợ pa dưr 180 tươc 200 mã số zr’lụ choh lâng dâng 40 tươc 50 mã số đong tôm bh’nơơn bh’rợ đoọng đơơng pa câl ooy k’tiêc k’ruung n’lơơng: “Coh c’moo ha nua, ngành nông nghiệp t’bhlâng xay truih, zooi đoọng doanh nghiệp pay đoọng mã số zr’lụ choh apêê tơơm chr’noh, đoọng k’đhơợng nhâm bh’nơơn âng hêê vêy zr’lụ bhrợ têng ghit t’lăng đoọng moot tươc apêê thị trường. Tỉnh vêy c’lâng t’đang moon apêê doanh nghiệp bhrợ têng ha rêê đhuôch ting cr’noọ xa nay, bơơn ch’mêêt lêy, xay truih t’lăng ghit tơợ bh’rợ tr’nơơp tươc bh’rợ x’ría, bhrợ crêê cơnh cr’noọ âng thị trường k’đhap bhlâng.”

Đh’rưah lân p’têêt pa zum bhrợ têng ting c’bhuh, bh’rợ t’bhlâng bhrợ đơơh bh’rợ xay moon mã zr’lụ choh bh’nơơn năc bh’dzang lươt chr’năp âng tỉnh Gia Lai pa chăp tươc thị trường k’tiêc k’ruung n’lơơng đoọng ha dur dal chr’năp bh’nơơn ha rêê đhuôch âng vel đong, tr’xin bhrợ pa dưr pr’đơợ ha rêê đhuôch pa dưr nhâm mâng./.

   Sớm đăng ký mã vùng trồng, nhiều nông sản Gia Lai xuất khẩu chính ngạch

Trước yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường xuất khẩu, những năm gần đây, nhiều doanh nghiệp và hợp tác xã ở tỉnh Gia Lai đã đẩy nhanh việc đăng ký mã vùng trồng và cơ sở đóng gói cho các sản phẩm nông nghiệp. Nhờ đó, nhiều nông sản của tỉnh Gia Lai đã được xuất khẩu chính ngạch tới các thị trường trên thế giới.

Với hơn 100 héc ta chanh leo, năm 2022, Hợp tác xã Nông nghiệp và Dịch vụ Hùng Thơm, xã Đắk Ta Ley, huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai đã hoàn thiện các thủ tục đăng ký 7 mã số vùng trồng sản phẩm. Bà Đỗ Thị Thơm, Giám đốc Hợp tác xã cho biết, nhờ vậy, hiện sản phẩm của hợp tác xã đã được xuất bán chính ngạch sang Trung Quốc. Đặc biệt, sản phẩm chanh dây tươi loại 1 được xuất sang Pháp và Thụy Sĩ: “Hợp tác xã đã kết hợp với bà con nông dân và các hợp tác xã khác để lập nên quy trình canh tác đúng chuẩn theo yêu cầu của khách hàng nước ngoài và trong nước. Hiện tại, theo mô hình truy xuất nguồn gốc tại chỗ, để truy xuất nguồn gốc theo từng nông hộ luôn, để cùng nhau phát triển. Hiện tại, số nguyên liệu tăng lên gấp đôi so với những năm trước.”

Tương tự, Công ty cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Hưng Sơn cũng đã hoàn thiện các thủ tục và được cấp 7 mã số vùng trồng chuối, 3 mã số cơ sở đóng gói cho 400 héc ta chuối tại huyện Đắk Đoa, tỉnh Gia Lai. Ông Lê Hoàng Linh, Giám đốc trang trại chuối của công ty cho biết, đây không chỉ là tấm vé thông hành cho chuối xuất khẩu, mà nhờ đó ngày càng nhiều đối tác nước ngoài tìm đến đặt hàng. Năm ngoái, công ty đã xuất khẩu được gần 20.000 tấn chuối, kế hoạch 2023 là khoảng 24.000 tấn. “Từ lúc trồng, doanh nghiệp đã đăng ký mã vùng trồng luôn. Thành ra, từ lúc trồng, công ty tự đóng gói, tự xuất khẩu hàng ra nước ngoài, không phải qua đầu mối trung gian nào, giảm chi phí sản xuất. Mục tiêu của công ty tới đây sẽ mở rộng thị trường mới nhưng chú trọng vào sản phẩm, tránh rủi ro trong kinh doanh".

Đến cuối 2022, tỉnh Gia Lai đã cấp 99 mã số vùng trồng cho 6.700 héc ta cây trồng, chủ yếu là chuối, chanh leo, ớt, dưa hấu, thanh long… Cùng với đó là 24 mã số cơ sở đóng gói, với tổng công suất 700 tấn quả tươi/ ngày. Ông Lê Tấn Hùng, Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Đăk Đoa, một trong những huyện được nhiều mã vùng trồng nhất tại tỉnh Gia Lai, cho biết: “Ngành nông nghiệp đã phối hợp với Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật của Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh tổ chức kết nối, tổ chức các doanh nghiệp đăng ký mã vùng trồng cho người dân. Tới nay, Đăk Đoa có 20 mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói cho nông sản trên địa bàn cho chủ yếu 3 loại nông sản là chanh dây, chuối và sầu riêng. Tiếp theo, chúng tôi sẽ làm trên những loại cây trồng khác, đặc biệt quan tâm đến cây ăn quả là chính; đẩy mạnh liên kết sản xuất, xuất khẩu ổn định, nâng cao đời sống cho người dân trên địa bàn trong những năm tiếp theo.”

Những năm qua, sản lượng nông sản xuất khẩu của tỉnh Gia Lai liên tục tăng. Năm 2022, tổng kim ngạch xuất khẩu của tỉnh là 660 triệu đô la Mỹ, trong đó, nông sản chiếm gần 80%. Có được điều này, bên cạnh các yếu tố như sự linh hoạt, nhạy bén của doanh nghiệp trong tận dụng các hiệp định thương mại, chính sách ưu đãi về xuất khẩu, còn có việc chủ động triển khai xây dựng vùng nguyên liệu, đăng ký mã vùng trồng, mã cơ sở đóng gói sản phẩm… Ông Lưu Trung Nghĩa, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Gia Lai cho biết, năm nay, tỉnh phấn đấu xây dựng được 180  đến 200 mã số vùng trồng và khoảng 40 đến 50 mã số cơ sở đóng gói nông sản phục vụ xuất khẩu: “Trong năm qua, ngành nông nghiệp tích cực thông tin, hỗ trợ doanh nghiệp cấp mã số vùng trồng cho các cây trồng, để đảm bảo sản phẩm của chúng ta có địa chỉ rõ ràng, công khai minh bạch để vào các thị trường. Tỉnh có định hướng kêu gọi các doanh nghiệp sản xuất nông nghiệp theo tiêu chuẩn, được kiểm soát, công khai, minh bạch từ khâu đầu đến khâu cuối, đáp ứng yêu cầu của thị trường khó tính.”

Cùng với liên kết sản xuất theo chuỗi, việc tích cực đẩy nhanh đăng ký mã vùng trồng nông sản là bước đi quan trọng của tỉnh Gia Lai hướng tới thị trường xuất khẩu để nâng cao giá trị nông sản của địa phương, từng bước xây dựng nền nông nghiệp phát triển bền vững./.