Choom năl năc đoo r’dợ lơi bh’rợ zooi đoọng “K’gooh zêng” dzang zooi đọong m’pâng, apêê đha nuôr ma t’bơơn muy pâng. Cơnh bhrợ n’nâu zooi pr’loọng đha rựt, đăn đha rựt ma năl đhị bhrợ têng cha, b’băn, t’hước z’lâh đha rựt đanh mâng. Xay moon đhị chr’hoong da ding ca coong Trà Bồng, tỉnh Quảng Ngãi.

Diic điêl anoo Hồ Ngọc Nam lâng amoó Trương Thị Kiều Oanh năc pr’loọng đha rưt coh chr’val Trà Thủy, chr’hoong Trà Bồng, tỉnh Quảng Ngãi. Bâc c’moo ha nua, bơr diic điêl căh vêy bh’rợ yêm têêm, đong xang zir b’bơơ, pr’ăt tr’mông ta bhuch bâc râu. Xang bêl ch’mêêt lêy, Ban K’đhơợng xay pa xiêr đha rưt chr’val Trà Thủy âi zooi đoọng 46 ưc đồng tơợ zên Bh’rợ xa nay cr’noọ cr’niêng k’tiêc k’ruung pa xiêr đha rưt nhâm mâng zooi pr’loọng đong n’nâu vêy p’xoọng zên choh bhrợ đong t’mêê nhâm mâng lâng zên vă, zên t’bơơn k’rong âng pr’loọng đong. Lâh n’năc, vel đong năc cớ zooi đoọng pr’loọng anoo Nam 2 p’nong c’rooc căn. Đợ râu zooi đoọng n’nâu công tơợ bh’rợ xa nay cr’noọ cr’niêng K’tiêc k’ruung pa xiêr đha rưt nhâm mâng. Pr’loọng đong anoo Nam âi pay zên âng đay bhrợ đong c’roọl lâng pay đhăm k’tiêc choh k’tang. Xang bêl đơp c’rooc, diic điêl anoo dzợ bơơn zooi pa choom đoọng cơnh choh k’tang voi lâng c’bơơch zên câl máy cha chooh bh’năn ha c’rooc. Xooc c’rooc băn xooc dưr liêm.

AmoóTrương Thị Kiều Oanh, k’điêl anoo Hồ Ngọc Nam coh chr’val Trà Thủy, chr’hoong Trà Bồng xay moon: “Acu công vêy k’noọ vă p’xoọng nhà nước bơr pêê zêt ưc dzợ đoọng bhrợ t’bhưah đong c’rooc lâng câl p’xoọng c’rooc đoọng băn t’bâc Nâu câi pr’loọng đong kiêng k’noọ vă p’xoọng Nhà nước bơr pêê zêt ưc dzợ đoọng bhrợ t’bhưah p’xoọng đong c’rooc lâng câl p’xoọng p’nong dzợ đoọng t’bâc”.

Chr’val Trà Thủy, chr’hoong da ding ca coong Trà Bồng, tỉnh Quảng Ngãi xooc dzợ 142 pr’loọng đha rưt, 230 pr’loọng đăn đha rưt. Chr’val âi ch’mêêt lêy pa zêng apêê pr’loọng đha rưt, đăn đha rưt lâng xay moon lêy apêê crnoọ xa nay căh âi zâp. Pr’loọng đong ngai căh zâp cr’noọ xa nay n’đoo năc vêy bơơn vel đong chơơc lêy cơnh zooi đoọng z’lâh đha rưt nhâm mâng, căh đơc rach dha rưt cớ. Cr’noọ xa nay t’bhlâng x’ría c’moo đâu, prang chr’val pa xiêr p’xoọng 248 pr’loọng đha rưt lâng đăn dha rưt. T’bhlâng tươc x’ría c’moo 2025, đợ pr’loọng đha rưt âng chr’val n’nâu dzợ n’dup 13%, năc bơơn cr’noọ xa nay chr’val vel bhươl t’mêê.

T’cooh Lê Anh Chiến, Bí thư Đảng ủy chr’val Trà Thủy chr’hoong Trà Bồng đoọng năl: “Xooc đâu azi công âi bhrợ c’bhuh pr’loọng đong, âi k’đươi ha zâp vel, năc ting đhr’năng muy vel tơợ 3-4 c’bhuh lâng zâp c’bhuh vêy vaih muy trưởng c’bhuh lâng trưởng c’bhuh n’năc vêy bh’rợ ch’mêêt lêy, k’đươi xơợng bhrợ k’rong băn c’rooc, nâu đoo năc băn coh c’roọl lâng choh k’tang băn c’rooc, tr’xăl đhr’niêng l’lăm ahay năc p’loh coh crâng arưih”.

Lâh đhị zooi đoọng zên, m’ma chr’noh, acoon bh’năn, zâp câp, zâp ngành coh chr’hoong Trà Bồng dzợ pa zum bhrợ bâc lớp pa choom đoọng zooi pr’loọng đha rưt lâng đha nuôr aocôn coh bơơn năl z’hai choh băn đoọng ha dưr dal bh’nơơn bh’rợ, đươi dua liêm choom râu zooi đoọng âng Nhà nước, dưr z’lâh đha rưt. Ting t’cooh Đinh Văn Phong, Chủ tịch UBND chr’val Trà Sơn, chr’hoong Trà bồng, bâc pr’loọng đha rưt coh vel đong chr’val năc đha nuôr acoon coh Cor. Bh’rợ bơơn đươi đợ zên, bơơn năl cơnh bhrợ cha t’mêê vêy cơnh căh lâh. Bhrợ bhr’lâ zr’năh k’đhap n’nâu, cán bộ chr’val âi ch’mêêt lêy đhr’năng la lua, pay boop p’rá zâp pr’loọng đha nuôr ooy cr’noọ cr’niêng, đhr’năng bhrợ têng, xang năc pac đợ râu zooi đoọng tơợ bh’rợ xa nay cr’noọ cr’niêng k’tiêc k’ruung t’bil đha rưt nhâm mâng zooi apêê pr’loọng đha rưt.

T’cooh Đinh Văn Phong đoọng năl, chr’val k’đươi apêê pr’loọng đha rưt gr’hoot đươi dua đợ zên, acoon bh’năn, m’ma chr’noh liêm choom: “Zâp apêê ban ngành hội đoàn thể xiêr tươc vel bhươl pay boop p’rá âng đha nuôr căh vêy ta k’đươi k’dua. Ba bi cơnh ma nưih n’nâu căh zâp k’tiêc, a đoo tôh căh vêy đong ăt, ma nưih n’ni kiêng zooi đoọng n’đăh bh’rợ tr’nêng, kiêng vêy c’rooc căh câ kiêng vêy m’ma chr’noh, chr’val pac lêy pa zêng. Lươt ghit liêm, đha nuôr ma chơơih pay, apêê đoo gr’hoot, t’bhlâng z’lâh đha rưt”.

Ha dang cơnh c’moo 2020, đợ pr’loọng đha rưt âng chr’hoong Trà Bồng, tỉnh Quảng Ngãi bơơn lâh 42%, năc tươc x’ría c’moo 2023, chr’hoong n’nâu năc đhêêng dzợ lâh 29%. Đươi vêy râu moot bhrợ, xay truih p’too moon âng apêê c’bhuh coh vel bhươl, c’lâng bhrợ têng âng đha nuôr tr’xin tr’xăl. Dha nuôr Cor coh chr’hoong Trà Bồng âi lưch đhr’năng lươt diing ăt zâp đhị, bhrợ têng zâp ooy. Đha nuôr bơơn pa đơp k’tiêc, pa đơp crâng bhrợ têng. C’moo đâu, chr’hoong Trà Bồng t’bhlâng t’bil lơi 1.500 pr’loọng đha rưt ting Bh’rợ xa nay cr’noọ cr’niêng k’tiêc k’ruung t’bil đha rưt nhâm mâng.

T’cooh Nguyễn Văn Dũng, Bí thư Huyện ủy Trà Bồng, tỉnh Quảng Ngãi đoọng năl: Đợ pr’loọng đha rưt pa xiêr nhâm mâng zâp c’moo đươi cơnh xay bhrợ mr’cơnh tơợ chr’hoong tươc chr’val, vel, bhươl. Bh’cộ chr’hoong ch’mêêt lêy đhr’năng pa xiêr đha rưt coh 16 chr’val coh vel đong chr’hoong năc đoọng bơơn năl đhr’năng la lua, cr’noọ liêm ghit ting vel, ting pr’loọng đha nuôr đoọng vêy năl cơnh k’đhơợng xay bh’rợ pa xiêr đha rưt liêm choom.

T’cooh Nguyễn Văn Dũng đoọng năl p’xoọng: “T’mêê ahay năc Bí thư Huyện ủy công âi lươt zâp 16 chr’val, chô ooy vel đoọng ch’mêêt lêy bh’rợ zooi đoọng choh đong ăt, c’lâng bhrợ cha ng’cơnh lâng hâu vêy râu k’đhap, choom pa chô kinh nghiệm lâng công âi vêy c’lâng k’đhơợng xay ting vel đong chr’val cơnh lâng apêê pr’đơợ la lay. Công vel đong n’năc, n’đhang k’tiêc k’bunh vêy đợ râu la lay. Công coh muy chr’val n’đhang vel n’nâu la lay lâng vel n’tôh. Cơnh bhrợ k’đhơợng xay đhi noo lâh c’lâng xa nay za zum n’đhang đươi dua tơơm chr’noh, acoon bh’năn, pa choom đoọng đha nuôr ng’cơnh liêm glăp la lay ting vel, ting bhươl căh vêy k’đhơợng xay za zum mr’cơnh”./.

CHO CẦN CÂU CÁ CHỨ KHÔNG CHO CÁ - CÁCH LÀM GIÚP ĐỒNG BÀO DTTS THOÁT NGHÈO BỀN VỮNG

Chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững đang được các địa phương ở tỉnh Quảng Ngãi triển khai theo hướng “cho cần câu cá chứ không cho cá”. Nghĩa là dần bỏ hình thức hỗ trợ “cho không”, chuyển sang trợ giúp một phần, có đối ứng. Cách làm này giúp hộ nghèo, hộ cận nghèo chủ động phát triển sản xuất, chăn nuôi, hướng đến thoát nghèo bền vững. Ghi nhận tại huyện miền núi Trà Bồng, tỉnh Quảng Ngãi.

Vợ chồng anh Hồ Ngọc Nam và chị Trương Thị Kiều Oanh thuộc diện hộ nghèo ở xã Trà Thủy, huyện Trà Bồng, tỉnh Quảng Ngãi. Nhiều năm qua, hai vợ chồng không có việc làm ổn định, nhà cửa tạm bợ, cuộc sống bấp bênh. Sau khi rà soát, Ban Chỉ đạo giảm nghèo xã Trà Thủy đã hỗ trợ 46 triệu đồng từ nguồn Chương trình mục tiêu Quốc gia mục tiêu giảm nghèo bền vững giúp gia đình này có thêm nguồn kinh phí xây căn nhà mới kiên cố bằng vốn vay, vốn đối ứng của gia đình. Ngoài ra, địa phương tiếp tục xét chọn và hỗ trợ cho gia đình anh Nam 2 con bò sinh sản. Nguồn hỗ trợ này cũng từ Chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững. Gia đình anh Nam đã bỏ thêm tiền làm chuồng trại và dành khu đất trồng cỏ. Sau khi nhận bò, vợ chồng anh còn được học cách trồng thêm cỏ voi và tiết kiệm tiền mua máy băm thức ăn cho bò. Hiện bò nuôi đang phát triển tốt.

Chị Trương Thị Kiều Oanh, vợ anh Hồ Ngọc Nam ở xã Trà Thủy, huyện Trà Bồng bày tỏ: “Có tiền thì tôi cũng muốn làm thêm cho cái chuồng bò rộng ra nữa, mua thêm con nữa bỏ vào. Vì vậy, tôi cũng có dự định vay thêm nhà nước vài chục triệu nữa để mở rộng thêm chuồng bò và mua thêm con nữa để nuôi cho phát triển chứ giờ Giờ gia đình dự định vay thêm Nhà nước vài chục triệu nữa để mở rộng thêm chuồng bò và mua thêm con nữa bỏ vô cho nó phát triển”

Xã Trà Thủy, huyện miền núi Trà Bồng, tỉnh Quảng Ngãi hiện còn 142 hộ nghèo, 230 hộ cận nghèo. Xã đã rà soát tất cả các hộ nghèo, cận nghèo và đánh giá các tiêu chí thiếu hụt. Gia đình nào thiếu hụt tiêu chí nào sẽ được địa phương tìm cách hỗ trợ để thoát nghèo bền vững, không để tái nghèo. Mục tiêu phấn đấu cuối năm nay, cả xã giảm thêm 248 hộ nghèo và cận nghèo. Phấn đấu đến cuối năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo của xã này còn dưới 13%, về đích xã nông thôn mới.

Ông Lê Anh Chiến, Bí thư Đảng ủy xã Trà Thủy, huyện Trà Bồng cho biết: “Hiện nay chúng tôi cũng đã tổ chức thực hiện nhóm hộ gia đình, đã phân công cho mỗi thôn, tùy theo mức độ mỗi thôn từ 3-4 nhóm và mỗi nhóm sẽ có một nhóm trưởng và nhóm trưởng đó sẽ tổ chức theo dõi, phân công, tổ chức thực hiện mô hình tập trung nuôi bò, nuôi đây là nuôi trong chuồng, và trồng cỏ nuôi bò, thay đổi tập tục trước đây là thả rông”.

Bên cạnh hỗ trợ tiền, con giống, các cấp, ngành ở huyện Trà Bồng còn phối hợp tổ chức nhiều lớp tập huấn giúp hộ nghèo và đồng bào dân tộc thiểu số nắm bắt được kiến thức về trồng trọt, chăn nuôi để nâng cao hiệu quả sản xuất, sử dụng hiệu quả nguồn lực hỗ trợ của Nhà nước, vươn lên thoát nghèo. Theo ông Đinh Văn Phong, Chủ tịch UBND xã Trà Sơn, huyện Trà Bồng, phần lớn hộ nghèo trên địa bàn xã là đồng bào dân tộc Cor. Việc tiếp cận các nguồn vốn, phương thức làm ăn mới có phần hạn chế. Khắc phục khó khăn này, cán bộ xã đã tiến hành khảo sát thực tế, lấy ý kiến từng hộ dân về nhu cầu, khả năng sản xuất, sau đó phân bổ nguồn hỗ trợ từ Chương trình mục tiêu quốc gia xóa nghèo bền vững giúp các hộ nghèo. 

Ông Đinh Văn Phong cho biết, xã yêu cầu các hộ nghèo cam kết sử dụng nguồn vốn, vật nuôi, giống cây trồng hiệu quả: “Các ban ngành hội đoàn thể triển khai xuống dưới cơ sở lấy ý kiến cuả người dân chứ không phải mình áp đặt. Ví dụ ông này thiếu đất, ông này thiếu nhà, ông này cần hỗ trợ về sản xuất, cần bò hoặc cần về cây giống, xã phân loại ra. Đi sát, dân tự ý tự chọn, họ có cam kết, phấn đấu thoát nghèo”.

Nếu như năm 2020, tỷ lệ hộ nghèo của huyện Trà Bồng, tỉnh Quảng Ngãi chiếm hơn 42%, thì đến cuối năm 2023, huyện này chỉ còn hơn 29%. Nhờ sự vào cuộc vận động, tuyên truyền và hướng dẫn của các tổ - nhóm ở thôn, bản, tư duy canh tác của người dân từng bước thay đổi. Đồng bào Cor ở huyện Trà Bồng đã chấm dứt tình trạng du canh du cư. Bà con được giao đất, giao rừng sản xuất. Năm nay, huyện Trà Bồng phấn đấu xóa 1.500 hộ nghèo theo Chương trình mục tiêu quốc gia xóa nghèo bền vững.

Ông Nguyễn Văn Dũng, Bí thư Huyện ủy Trà Bồng, tỉnh Quảng Ngãi cho biết: tỷ lệ hộ nghèo giảm bền vững hàng năm nhờ cách triển khai đồng bộ từ huyện tới xã, thôn, nóc. Lãnh đạo huyện tổ chức khảo sát thực tiễn công tác giảm nghèo ở 16 xã trên địa bàn huyện nhằm nắm bắt tình hình thực tế, nhu cầu cụ thể của từng thôn, từng hộ dân để có biện pháp chỉ đạo công tác giảm nghèo phát huy hiệu quả.

Ông Nguyễn Văn Dũng cho biết thêm: “Vừa rồi thì Bí thư Huyện ủy cũng đã đi đủ 16 xã, về tại địa bàn thôn để khảo sát việc hỗ trợ xây dựng nhà ở, sinh kế như thế nào và có gì còn khó khăn, cần rút kinh nghiệm và cũng đã có định hướng chỉ đạo từng địa bàn xã với những đặc thù riêng có mô hình riêng. Cũng địa bàn đó, nhưng mà thỗ nhưỡng có những cái khác. Cũng trên một xã nhưng mà thôn này khác với thôn kia. Cách thức chỉ đạo anh em ngoài chủ trương chung phải vận dụng cây trồng vật nuôi, hướng dẫn bà con như thế nào phải phù hợp đặc thù từng thôn, từng nóc chứ không chỉ đạo chung”./.