T’cooh Mai Lam Phương bơơn năl tước năc ma nuyh choh bhrợ liêm choom thanh long coh k’tiếc k’rịa. Coh đhr’năng chêêc năl đoọng bhrợ cr’noọ bh’rợ choh tri đh’rưah lâng choh thanh long coh gâm crâng đác k’rịa, t’cooh Phương năc bơơn lêy đhị vel đong vêy tri nữ hoàng, dzợ đơc năc tri tâm trúc căh cợ tri lưới. T’cooh Phương ơy chêêc năl lâng bơơn năl nâu đoo nắc tri chr’năp pr’hăt, m’bứi ngai năl tước tri nâu lâng cung căh ơy vêy ngai choh. Tơợ đêêc, t’cooh Phương ơy pa zay chêêc năl lâng choh liêm choom 4 rau tri lưới vêy pr’họom lalay cơnh, nắc: Tri lưới bhooc, bhrôông bhrôông, n’rơợc lâng bhrôông ngoọt, coh đhăm k’tiếc băn a chông âng pr’loọng đong. T’cooh Mai Phương xay moon: “T’mêê choh năc lêy chăt liêm, liêm choom lâng đhr’năng pleng k’tiếc k’rịa, năc lêy choh t’bhưah. Acu đơơng ooy thành phố Hồ Chí Minh lêy p ghit, xang năc bhrợ meo tri, lâng choh pa dưr. Tơợ cr’chăl choh ơy năl cơnh choh đoọng pa chô bh’nơơn dal. Tước cr’chăl nâu năc choom choh liêm buôn.”

Coh đhr’năng choh tri nữ hoàng, t’cooh Mai Phương pa ghit chêêc năl rau sinh học âng tri nâu. Tơợ ơy bơơn 1 công ty buôn pa câl phôi tri tơợ thành phố Hồ Chí Minh zooi đăh năl pa ghit ooy tri lâng ra pặ tri Nữ Hoàng, tước nâu kêi t’cooh ơy choom tự choh m’ma. Xooc tr’nơợp, t’cooh Phương năc choh tri coh thùng xốp đhị đong. Xang đêêc, t’coo năc tơợp choh lâng choh liêm choom coh toor a bóc băn a chông đoọng t’bhưah đhăm choh. T’cooh Phương ơy pay đươi k’tiếc choh thanh long coh tơơm mắm đoọng choh t’bhưah tri nữ hoàng. Đhơ cơnh đêêc, coh pazêng c’xêê cha noong gooh nâu năc lêy tưới đác ta luôn lâng bấc lâh bêl choh coh thùng xốp. Bh’nơơn tri t’mêê xoọc bơơn t’cooh Mai Lam Phương bhrợ pa gooh lâng t’cooh pa chăp cớ động chiết xuất pay tinh chất âng tri liêm choom: “Acu lêy tri nâu vêy 2 chr’năp, jưah năc ch’na pr’dzăm bổ dưỡng, jưah choom chiết xuất đoọng bhrợ za nươu. Nâu kêi căh ơy bấc ngai năl tước ha dợ tước đâu năc tri vêy đhị pa câl tệêm ngăn. Tơợ đêêc, a cu quyết định jưah bhrợ jưah pa chăp lêy tơợ zập  bha ar xrặ đoọng pa choom chiết xuất tri.”

Tri nữ hoàng năc tri chr’năp pr’hắt, chắt coh tự nhiên ha dợ căh bấc, a đoo chắt đhị dzêệp dzong. Đăh khoa học, tri nâu năc ch’an pr’dzăm bổ dưỡng, vêy chr’năp dal cơnh lâng c’rơ tr’mông. Đhơ cơnh đêêc, tri nâu xoọc căh ơy choh bấc, đhi vel đong năc vêy t’cooh Mai Lam Phương choh a năm. T’cooh Trần Hoàng Đạo, Trưởng phòng Nông nghiệp lâng Pa dưr pa xơc vel bhươl chr’hoong Cái Nước, tỉnh Cà Mau đoọng năl, đhơ cr’noọ bh’rợ choh tri âng t’cooh Phương căh ơy pa dưr lưch chr’năp kinh tế ha dợ năc đoo cr’noọ bh’rợ pr’đơợ liêm choom lêy vêy pa chô chr’năp dal coh pa chăp lêy khoa học: “Tơợ lướt lêy cr’noọ bh’rợ choh tri âng a dêi Phương năc nâu đoo cr’noọ bh’rợ liêm t’mêê. Coh cr’chăl ha y, choom đoọng pa dưr choh coh zập pr’loọng đong. T’vaih pr’đơợ liêm buôn đoọng pa chăp bhrợ khoa học đăh tri nâu.”/.

Lão nông trồng thành công nấm nữ hoàng quý hiếm

Nấm nữ hoàng là loại nấm quý và hiện chưa phổ biến trên thị trường. Tại Cà Mau cũng chưa ai trồng loại nấm này. Tuy nhiên, ông Mai Lam Phương ở thị trấn Cái Nước, huyện Cái Nước, tỉnh Cà Mau đã bỏ công sưu tầm trong tự nhiên và phân loại các loại nấm. Ông đã làm chủ quy trình trồng nấm nữ hoàng trên chính vùng đất mặn của gia đình.

Ông Mai Lam Phương được biết đến là người sản xuất thành công mô hình trồng thanh long trên đất mặn. Trong quá trình tìm hiểu để thực hiện mô hình trồng nấm xen canh trong vườn thanh long dưới tán rừng mắm, ông Phương phát hiện tại địa phương có nấm nữ hoàng, còn được gọi là nấm tâm trúc hay nấm lưới. Lão nông đã tìm hiểu và biết đây là loại nấm quý hiếm, ít người biến đến loại nấm này và cũng chưa ai trồng. Từ đó, ông Phương đã bỏ công sưu tầm và trồng thành công 4 loại nấm lưới có màu sắc khác nhau, là: Nấm lưới trắng, hồng, cam và đỏ, trên chính mảnh đất nuôi tôm của gia đình. Ông Mai Lam Phương chia sẻ:“Mới trồng thử thì thấy nó lên được, phù hợp với điều kiện đất mặn, mới nhân rộng ra. Tôi mang lên thành phố Hồ Chí Minh định danh nó, rồi mới tiến hành làm meo nấm, rồi phát triển tiếp. Qua thời gian thì nắm được quy trình trồng như thế nào cho đạt. Đến thời điểm này thì có thể trồng thành công rồi.”

Trong quá trình trồng nấm nữ hoàng, ông Mai Lam Phương chú tâm tìm hiểu các đặc điểm sinh học của chúng. Sau khi được 1 công ty chuyên cung cấp phôi nấm từ thành phố Hồ Chí Minh hỗ trợ định danh và phân loại nấm Nữ Hoàng, đến nay ông đã có thể tự sản xuất giống. Ban đầu lông Phương chỉ trồng nấm trong thùng xốp quanh nhà. Sau đó, ông đã thử nghiệm và trồng thành công ngay trên bờ bao vuông tôm để mở rộng diện tích. Ông Phương tận dụng khoảng trống và bóng mát của những cây thanh long leo trên cây mắm để mở rộng trồng nấm nữ hoàng. Tuy vậy, trong những tháng mùa khô này phải tưới nước thường xuyên nhiều hơn so với trồng trong thùng xốp. Sản phẩm nấm tươi đang được ông Mai Lam Phương làm sản phẩm khô và ông còn nghiên cứu để thực hiện chiết xuất lấy tinh chất của nấm thành công:“Tôi thấy loại nấm này nó có 2 chức năng, vừa là thực phẩm bổ dưỡng vừa có thể chiết xuất để làm dược liệu. Tôi nghĩ rằng bây giờ ít người biết nhưng tới đây đầu ra của nấm sẽ rất thuận lợi. Từ đó, tôi quyết định làm và tìm tòi nghiên cứu thêm các tài liệu để học cách chiết xuất nấm.”

Nấm nữ hoàng là loại nấm quý hiếm, mọc tải rác trong tự nhiên ở nơi có độ ẩm cao. Về khoa học, loại nấm này là thực phẩm bổ dưỡng, có giá trị rất tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, loại nấm này hiện chưa được trồng phổ biến, tại địa phương chỉ có ông Mai Lam Phương trồng thành công. Ông Trần Hoàng Đạo, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Cái Nước, tỉnh Cà Mau cho biết, tuy mô hình trồng nấm của ông Phương chưa phát huy giá trị kinh tế nhưng là sẽ là mô hình tiềm năng và có giá trị trong nghiên cứu khoa học:“Qua tham quan mô hình trồng nấm của chú Phương thì thấy đây là mô hình sáng tạo, nghiên cứu mới. Trong thời gian tới, có thể đưa vào vừa có thể phát triển kinh tế gia đình, tiếp nữa là tạo điều kiện thuận lợi để nghiên cứu khoa học về loại nấm này./.”