Lalăm ahay, amoó Bhnươch Thị Dứp ặt đhị vel Pho chr’val Sông Kôn, chr’hoong da ding ca coong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam ặt đhị đhr’năng pa bhlầng k’đhap đha rựt. C’moo 2015, tơợ kênh âng K’bhuh pân đil chr’val, amoó Dứp vặ 20 ức đồng đoọng k’rong b’băn. Lâh mơ pa choom kinh nghiệm b’băn âng pazêng ma nuyh ơy loih, a moó Dứp dzợ chêêc lêy tơợ báo, đài lâng đăh mạng internet. Đươi vêy pa zay lâng k’rang bhrợ têng cha năc cr’noọ bh’rợ b’băn âng pr’loọng đong amoó ting ha dưr lâh mơ. Xọoc đâu, amoó ơy bhrợ pa dưr trang trại b’băn lâng k’nặ 100 p’nong a’ọc. Jưah lâng đêêc, amoó Dứp dzợ choh lâh 2 hecta tơơm keo lâng bhrợ 3 hecta k’tiếc ha rêê xang năc zệê a lắc đoọng pa câl. Đăn đâu, amoó Bhnươch Thị Dứp xăl lâh 1 hecta k’tiếc bôl đoọng choh pih k’đooh t’viêng, tơơm chứa, tơơm quế lâng prí đơơng chô bh’nơơn dal. Tơợ cr’nọo bh’rợ nâu, zập c’moo pr’loọng đong amoó Dứp pa chô lâh 150 ức đồng: “Lalăm a hay pr’loọng zi k’đhap pa bhlầng, đươi vêy zên vặ băn k’rooch, băn a’ọc. Xọoc đâu, pr’ặt tr’mông z’zăng lâh, acoon a nạ pậ banh vêy zên bhrợ cha têệm ngăn. Ađhi a moó coh chr’val ngai lưm k’đhap k’ra năc acu zêng pa choom cơnh bhrợ cha. Xọoc đâu t’bhưah đoọng băn pa xoọng a’ọc lâng zêng 100 tơơm pih bhung.”

Căh muy bhrợ pa dưr ca van đoọng ha c’la đay, amoó Dứp dzợ zooi bấc a đhi amoó lưm k’đhap đhị vel đong z’lâh đha rựt. C’moo 2020, bêl vel đong vêy c’lâng xa nay k’rong bhrợ têng c’lâng p’rang bhlưa apêê vel, dic điêl amoó Dưp năc ơy tự nguyện cher đoọng k’tiếc đoọng bhrợ c’lâng p’rang. Amoó Đinh Thị Thết, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp pân đil chr’hoong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam đoọng năl, đhị vel đong vêy mơ 100 pân đil bhrợ cha vêy đơơng chô bh’nơơn. Zập c’moo, Hội Liên hiệp pân đil chr’hoong zooi ađhi amoó vặ zên, zooi đăh tơơm chr’noh, bh’năn băn, ch’ol bh’rợ tr’nêng, xay moon kinh nghiệm bhrợ têng cha, kinh doanh: “Coh pazêng c’moo hay, coh vel đong chr’hoong bấc pân đil Cơ Tu pa zay bhrợ têng cha lâng bấc cr’mọo bh’rợ năc cơnh băn a’ọc tăm âng đhanuôr vel đong, băn a tưch, apêê cr’noọ bh’rợ choh tơơm cha p’lêê cơnh pih k’đooh t’viêng, cam sành, Quýt, Thanh Long loom bhrôông. Apêê amoó căh muy bhrợ pa dưr ca van muy a đay năc dzợ zooi apêê amoó lơơng. Cr’chăl ha y, Ban Thường vụ Hội LH Pân đil chr’hoong năc pa dưr dal c’rơ c’năl, zooi pân đil pa dưr pr’ặt tr’mông, z’lâh đha rựt, ting pâh apêê xa nay bh’rợ bhrợ têng pa zưm; leye zooi cớ apêê ađhi amoó bơơn vặ zên đoọng bhrợ cha. T’pâh ađhi amoó ting pa dưr apêê bh’rợ k’bơch, k’miah.”

Tỉnh Quảng Nam vêy lâh 1.200 cr’noọ bh’rợ pân đil bhrợ cha choom, t’vaih bhiệc bhrợ đoọng ha bấc apêê ađhi amoó vêy bhiệc bhrợ tệêm ngăn, ta bil ha ul pa xiêr đha rựt. Pa căn Nguyễn Thị Liên, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp pân đil tỉnh Quảng Nam đoọng năl: Dáp tước nâu kêi, apêê cấp Hội Pân đil ơy zooi 57 r’bhầu pr’loọng pân đil vặ lâh 2 r’bhầu tỷ đồng đoọng bhrợ têng cha, kinh doanh, bấc ađhi amoó ơy ha dưr z’lâh đha rựt đanh mâng: “Tơợ bh’rợ bhrợ têng đh’rưah lâng pân đil ca noong k’tiếc, Hội ơy bhrợ pa dưr cr’nọo bh’rợ bhrợ cha đoọng ha pân đil đhị zr’lụ đhanuôr acoon coh da ding ca coong. Azi ơy k’rong bhrợ lâng bấc xa nay bh’rợ dự án zooi đoọng ha đhanuôr z’lâh đha rựt. Coh cr’chăl tước đâu, t’pâh pân đil xay  bhrợ pa dưr pr’ặt tr’mông  k’bhuh ma nuyh, HTX, pr’loọng kinh doanh, lêy xay bhrợ cr’chăl 2 âng xa nay bh’rợ đh’rưah lâng pân đil ca noong k’tiếc 2021-2025, k’rong t’pâh apêê pr’đơợ đoọng zooi pân đil pa dưr pr’ặt tr’mông pa xiêr đha rựt đanh mâng.”/.

Phụ nữ Cơ Tu thoát nghèo từ làm kinh tế VCR

Tại các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam, xuất hiện nhiều tấm gương phụ nữ Cơ Tu đi đầu trong phát triển kinh tế vượt khó làm giàu. Không chỉ làm kinh tế giỏi, họ còn tạo việc làm, bày cách làm ăn cho nhiều phụ nữ nghèo tại địa phương vươn lên thoát nghèo bền vững.

Trước đây, chị Bnướch Thị Dứp, ở thôn Pho xã Sông Kôn, huyện miền núi Đông Giang, tỉnh Quảng Nam thuộc diện hộ đặc biệt nghèo. Năm 2015, qua kênh của Hội Phụ nữ xã, chị Dứp vay 20 triệu đồng đầu tư chăn nuôi. Ngoài học hỏi kinh nghiệm chăn nuôi của những người đi trước, chị Dứp còn tìm hiểu thêm trên báo, đài và  mạng interenet. Nhờ cầu thị và chăm chỉ làm ăn nên mô hình chăn nuôi của gia đình chị ngày càng phát triển. Hiện chị đã xây dựng được trang trại chăn nuôi với gần 100 con heo thịt, heo đen. Bên cạnh đó, chị Dứp còn trồng hơn 2 héc ta cây keo và làm 3 ha đất rẫy rồi nấu rượu để bán. Gần đây, chị Bnướch Thị Dứp chuyển hơn 1 héc ta đất vườn đồi sang thâm canh trồng bưởi da xanh, cây dứa, cây quế và cây trồng chuối, cho hiệu quả kinh tế cao. Từ mô hình tổng hợp này, mỗi năm gia đình chị Dưp thu về hơn 150 triệu đồng:“Trước đây gia đình khó khăn lắm, nhờ vốn vay nuôi bò, mở rộng nuôi heo. Hiện nay cuộc sống khấm khá hơn, con cái trưởng thành có việc làm ổn định. Chị em trong xã ai khó khăn thì tôi đều hưỡng dẫn bày cách làm ăn. Hiện nay mở rộng để chăn nuôi thêm heo và cả 100 cây bưởi”

 Không chỉ làm giàu cho bản thân, chị Dứp còn giúp nhiều chị em hoàn cảnh khó khăn tại địa phương vươn lên thoát nghèo. Năm 2020, khi địa phương có chủ trương đầu tư làm đường giao thông liên thôn, vợ chồng chị Dứp đã tự nguyện hiến đất để làm đường giao thông. Chị Đinh Thị Thết, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam cho biết, tại địa phương có khoảng 100 phụ nữ làm kinh tế hiệu quả. Hàng năm, Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện hỗ trợ phụ nữ vay vốn, giúp cây, con giống, giới thiệu việc làm, phổ biến kinh nghiệm sản xuất, kinh doanh:“Trong những năm qua trên địa bàn huyện  có rất nhiều phụ nữ Cơ Tu đi đầu trong phát triển kinh tế như mô hình chăn nuôi heo đen bản địa, nuôi  gà, các mô hình cây ăn quả như bươi da xanh, cam sành, Quýt, Thanh Long ruột đỏ. Các chị không chỉ làm giàu cho bản thân mà còn tạo việc làm cho nhiều phụ nữ về cách làm ăn. Thời gian tới, Ban thường vụ Hội Phụ nữ huyện nâng cao nhận thức năng lực, giúp phụ nữ phát triển kinh tế thoát tham gia các mô hình kinh tế hợp tác; tiếp tục hỗ trợ phụ nữ tiếp cận nguồn vốn vay. Vận động chị em hội viên phụ nữ duy trì và phát triển các hình thức tiết kiệm.”

Tỉnh Quảng Nam có hơn 1.200 mô hình phụ nữ làm kinh tế giỏi, giải quyết việc làm cho nhiều lao động nữ có việc làm ổn định, xoá đói giảm nghèo. Bà Nguyễn Thị Liên, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Quảng Nam cho biết: Tính đến nay, các cấp Hội Phụ nữ đã hỗ trợ 57 ngàn hộ phụ nữ vay hơn 2 ngàn tỷ đồng phát triển sản xuất, kinh doanh, nhiều chị đã vươn lên làm giàu thoát nghèo bền vững:“Thông qua chương trình đồng hành cũng phụ nữ biên cương, Hội đã xây dựng nhiều mô hình kinh tế cho phụ nữ ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi. Chúng tôi đã đầu tư bằng nhiều chương trình dự án hỗ trợ giúp đỡ để người dân thoát nghèo bước đầu có kết quả đáng khích lệ, nhiều hộ phụ nữ, chị em phụ nữ đã thoát nghèo. Trong thời gian đến vận động Phụ nữ phát triển kinh tế tập thể, HTX, hộ kinh doanh  cá thể, tiếp tục triển khai giai 2 của chương trình đồng hành phụ nữ biên cương 2021-2025, huy động các nguồn lực để hỗ trợ phụ nữ phát triển kinh tế giảm nghèo bền vững./.”