Đợ t’ngay tơợp c’xêê 12, pr’loọng đông t’coóh Y Đrin Niê cóh vel Kô Tam, chr’val Ea Tu, thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đăk Lăk pazưm lêy pêếh cà phê. T’coóh Y Đrin Niê moon, tơợ bêl bhrợ pa dưr pa liêm bhươn cà phê lâng ra lắp hệ thống tưới tr’dzật, bh’nơơn cà phê âng pr’loọng đông t’coóh bấc lấh mơ, zên pa chô cung bấc lấh. Tu cơnh đêếc, pr’loọng đông t’coóh ơy bhrợ pa dưr bhứah liêm, câl zâp pr’đươi pr’dua chr’nắp cóh đông, đoọng k’coon cha học liêm zâp: “C’moo 2018 đông zi ra pặ hệ thống tưới tr’dzật k’tứi. Chr’nắp liêm, k’míah zên k’đươi manứih bhrợ, phân bón lâng bhrợ pa dưr bh’nơơn pr’đươi. Ra lắp hệ thống nâu liêm buôn, choom tướih lâng bhrợ bhiệc lơơng. Vêy hệ thống tưới k’tứi nắc cà phê glúh pô bấc liêm, p’lêê ga mắc lâng bấc, bêl ahay 4 tấn, xoọc đâu dzoọc 4 tấn m’pâng.”

Pr’loọng đông p’căn H’Moan Êban cóh vel Krông B, chr’val Ea Tu, thành phố Buôn Ma Thuột vêy 1,5ha ha rêê chóh cà phê pazưm lâng chóh a’moót. P’căn Êban moon, bêl ahay chóh bhrợ cắh liêm choom. Tơợp c’moo 2015, Hội nông dân chr’val Ea Tu bhrợ lớp pa choom tr’xăl khoa học kỹ thuật chóh cà phê, a’moót, sầu riêng, bơ... XoỌc đâu ơy pa choom liêm xang, t’coóh xay moon lâng k’diịc vặ zên ngân hàng bhrợ pa liêm bhươn cà phê mốp bênh lâng c’lâng bh’rợ pazưm đươi dua m’ma TR9, n’jộ lơi bấc đhị k’tiếc chóh a’moót cắh liêm choom xăl chóh lâng 80 tơơm sầu riêng m’ma Dona. Lâng đươi dua zâp bh’rợ chóh bhrợ tiên tiến cơnh hệ thống tưới béc-xoè, đươi dua phân êệ a’ọc k’roóc lâng chế phẩm sinh học zư lêy bhươn chr’nóh... P’căn H’Moan đoọng năl, tước đâu bhươn chóh cà phê, a’moót, sầu riêng âng pr’loọng đông p’căn zêng dưr váih liêm choom, đơơng chô bh’nơơn têêm ngăn: “C’moo đâu, cà phê bơơn bhrợ 2-2,5 tấn, lâng zên pa câl ooy thị trường 40 ực đhị mưy tấn nắc vêy pa câl pa zêng 80 ực đồng. A’moót cung vêy pa chô lấh 1 tấn, lâng zên pa câl lấh 70 ực đồng cung vêy bơơn 70 ực đồng. Sầu riêng vêy pa chô 6 tấn, pa câl tơợ 48 tước 50 r’bhâu đồng đhị mưy tấn cung vêy pa chô k’dâng 300 ực đồng.”

Ea Tu nắc chr’val bhrợ ha rêê đhuốch âng thành phố Buôn Ma Thuột, lâng k’dâng m’pâng đhanuôr  nắc manứih acoon cóh. Ting cơnh t’coóh Nguyễn Quang An-Chủ tịch Hội nông dân chr’val Ea Tu, zâp c’moo chr’val zêng vêy pa zưm lâng zâp cấp, ngành bhrợ bấc lớp pa choom tr’xăl khoa học kỹ thuật, ting bhr’dzang bhrợ tr’xăl bh’rợ chóh bhrợ, zooi đhanuôr pa dưr dal bh’nơơn bhrợ cha: “XoỌc đâu chr’val Ea Tu cung xoọc xay bhrợ bấc bh’rợ chóh cà phê 4C lướt đh’rứah lâng bhiệc zư lêy môi trường. Hội Nông dân chr’val cung đươi bhrợ ting bh’rợ tưới k’míah, tưới bác phun. Cr’chăl nâu, xay moon tước hội viên đươi dua phân bón hữu cơ âng đhanuôr tự ủ bhrợ tơợ n’căr cà phê đoọng bhrợ pa dưr zâp đhị ha rêê lơơng.”

Tỉnh Đăk Lăk vêy k’noọ 36% đhanuôr nắc manứih acoon cóh. Bhiệc zooi đhanuôr tr’xăl j’niêng bh’rợ bhrợ cha, đươi dua khoa học kỹ thuật ooy bh’rợ tr’nêng chr’nắp liêm lâng bh’rợ pa xiêr đha rứt lâng lêy chô bhrợ pa dưr ting c’lâng hàng hoá. P’căn Huỳnh Thị Thu Phượng, Trưởng phòng Kỹ thuật, Trung tâm Khuyến nông m’ma chr’nóh, bh’năn băn lâng thuỷ sản tỉnh Đăk Lăk moon, đợ c’moo đăn đâu, đhanuôr Đăk Lăk ơy t’bhlâng ta moóh pa choom đươi dua khoa học công nghệ ooy bh’rợ tr’nêng, chrooi pa xoọng âng đơơng zên pa chô tơợ ha rêê đhuốch dzoọc lấh 65% tỷ trọng nền kinh tế tỉnh nâu. Hân đhơ cơnh đêếc, ting lêy lâng râu chr’nắp liêm âng vel đông bha lâng đắh k’tiếc chóh tơơm chr’nóh công nghiệp cơnh tỉnh Đăk Lăk cắh ơy liêm choom. Ting cơnh p’căn Huỳnh Thị Thu Phương, cr’chăl nâu a’tốh, Trung tâm nắc bhrợ pa dưr k’rơ lấh mơ dzợ bhiệcu xay moon, zooi đhanuôr tr’xăl khoa học kỹ thuật, pa dưr liêm choom bh’rợ tr’nêng: “Lâng bấc bh’rợ cơnh dzoọc ooy trang thông tin điện tử, đoọng zâp bha ar pa tơ cắh cậ pazưm lâng chính quyền vel đông xay moon tước đhanuôr. Lấh mơ, nắc bhiệc pa choom pa dưr đhr’năng bh’rợ ha cán bộ khuyến nông cấp chr’hoong, chr’val, tu apêê đhi noo cóh vel đông nắc apêê tr’xăl khoa học công nghệ đoọng ha đhanuôr. Pa choom râu 2 nắc trực tiếp đoọng bhrợ pazưm lâng đhanuôr cóh vel đông tỉnh. Khuyến nông nắc apêê pa choom đoọng, nắc bhiệc pa choom ha đhanuôr nắc đoo bhiệc bhrợ chr’nắp đoọng đhanuôr tr’xăl c’năl bh’rợ.”

Zooi đhanuôr acoon cóh đươi dua khoa học công nghệ ooy bh’rợ bhrợ ha rêê đhuốch, Đăk Lăk xoọc bhrợ liêm choom bh’rợ pa xiêr đha rứt, chrooi pa xoọng bhrợ pa dưr vel bhươl t’mêê ting t’ngay ting pa dưr pa xớc./.

Thay đổi tập quán sản xuất nông nghiệp, người dân tộc thiểu số ở Đắk Lắk có cuộc sống ấm no

Đắk Lắk là tỉnh miền núi có diện tích rộng, đông người dân tộc thiểu số sinh sống. Những năm gần đây, bà con các dân tộc nơi đây tích cực ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp, từng bước nâng cao thu nhập, cải thiện cuộc sống.

Những ngày đầu tháng 12, gia đình ông Y Đrin Niê ở buôn Kô Tam, xã Ea Tu, thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk tập trung thu hái cà phê. Ông Y Đrin Niê khoe, từ khi thực hiện tái canh vườn cà phê và lắp đặt hệ thống tưới nhỏ giọt, năng suất vườn cây của gia đình ông đã tăng lên, thu nhập cũng cao hơn. Nhờ đó, gia đình ông đã xây được nhà khang trang, mua sắm phương tiện và các vật dụng phục vụ sinh hoạt, cho các con ăn học đầy đủ: “Năm 2018 nhà tôi lắp đặt hệ thống tưới nhỏ giọt. Nó có lợi thế là tiết kiệm được nhân công, điện, phân bón và làm tăng năng suất. Lắp hệ thống này rất thuận tiện, mình có thể vừa tưới vừa đi làm việc khác. Có hệ thống tưới nhỏ giọt thì cây cà phê ra hoa đều, trái đậu nhiều và to, thường trước đây chỉ dưới 4 tấn, nhưng hiện nay tăng được 4 tấn rưỡi.”

Gia đình bà H’Moan Êban ở buôn Krông B, xã Ea Tu, thành phố Buôn Ma Thuột có 1,5 héc ta rẫy trồng cà phê xen với hồ tiêu. Bà Êban kể, trước đây  canh tác theo lối truyền thống hiệu quả không cao. Đầu năm 2015, Hội nông dân xã Ea Tu mở lớp tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật trồng cà phê, hồ tiêu, sầu riêng, bơ… Ngay khi kết thúc khóa tập huấn, bà bàn với chồng vay vốn ngân hàng thực hiện tái canh vườn cà phê già cỗi bằng phương pháp ghép sử dụng giống TR9; nhổ bỏ nhiều diện tích hồ tiêu kém hiệu quả trồng thay thế bằng 80 cây sầu riêng giống Dona. Đồng thời áp dụng các biện pháp canh tác tiên tiến như hệ thống tưới béc - xoè, sử dụng phân chuồng và chế phẩm sinh học chăm sóc vườn cây… Bà H’Moan cho biết, đến nay rẫy cà phê, hồ tiêu, sầu riêng của gia đình bà đều phát triển tốt, cho năng suất ổn định: “Năm nay, riêng cà phê thu được tầm 2 - 2,5 tấn, với giá trên thị trường 40 triệu 1 tấn thì bán cũng được 80 triệu đồng. Tiêu thì cũng thu được hơn 1 tấn, với giá trên 70 thì cũng được hơn 70 triệu đồng. Về sầu riêng, đợt rồi thu được 6 tấn, bán đợt đầu giá từ 48.000 – 50.000 đồng/tấn cũng có  tổng thu khoảng 300 triệu đồng.”

Ea Tu là xã vùng ven thuần nông của thành phố Buôn Ma Thuột, với khoảng 2/3 dân số là người dân tộc thiểu số. Theo ông Nguyễn Quang An – Chủ tịch Hội nông dân xã Ea Tu, hàng năm xã đều phối hợp với các cấp, ngành mở nhiều lớp tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật, từng bước thay đổi tập quán canh tác giúp bà con nâng cao hiệu quả sản xuất: “Hiện nay xã Ea Tu cũng đang triển khai nhiều mô hình cà phê 4C đi đôi với vấn đề bảo vệ môi trường. Hội Nông dân xã cũng triển khai áp dụng biện pháp tưới nước tiết kiệm nhỏ giọt, tưới béc phun. Bên cạnh đó, tuyên truyền triển khai đến hội viên sử dụng phân bón hữu cơ do bà con tự ủ từ vỏ cà phê, bã phụ phẩm để tái đầu tư cho các lô rẫy.”

Tỉnh Đắk Lắk có gần 36% dân số là người dân tộc thiểu số. Việc giúp bà con thay đổi tập quán canh tác, áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp có ý nghĩa quan trọng đối với công tác giảm nghèo và tiến tới xây dựng nền sản xuất hàng hóa. Bà Huỳnh Thị Thu Phượng, Trưởng phòng Kỹ thuật, Trung tâm Khuyến nông giống cây trồng, vật nuôi và thủy sản tỉnh Đắk Lắk, cho biết, những năm gần đây, nông dân Đắk Lắk đã tích cực học hỏi ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất, góp phần đưa nguồn thu từ nông nghiệp lên hơn 65% tỷ trọng nền kinh tế tỉnh này. Tuy nhiên, so với tiềm năng và lợi thế của địa phương hàng đầu về diện tích cây công nghiệp như tỉnh Đắk Lắk thì còn chưa tương xứng. Theo bà Huỳnh Thị Thu Phương, thời gian tới, Trung tâm sẽ đẩy mạnh hơn nữa việc tuyên truyền, hỗ trợ người dân chuyển giao khoa học kỹ thuật, nâng cao hiệu quả sản xuất: “Bằng nhiều hình thức như rên trang thông tin điện tử, phát các tờ rơi hay kết hợp với chính quyền địa phương tuyên truyền đến người dân. Đặc biệt là việc đào tạo nâng cao năng lực cho cán bộ khuyến nông cấp huyện, xã, vì chính anh em ở địa phương là người chuyển giao khoa học công nghệ cho bàn con nông dân. Đào tạo thứ 2 là đào tạo trực tiếp cho tổ chức nông dân, hợp tác xã và bà con nông dân trên địa bàn tỉnh. Khuyến nông là người cầm tay chỉ việc, nên việc tập huấn, đào tạo cho bà con nông dân là việc làm thiết thực để bà con thay đổi được nhận thức.”

Giúp bà con dân tộc thiểu số áp dụng khoa học công nghệ vào sản xuất nông nghiệp, Đắk Lắk đang dần thực hiện thành công công tác giảm nghèo, góp phần xây dựng nông thôn mới ngày một phát triển./.