C’moo 2019, t’cooh Bùi Quang Cần, coh chr’val Vĩnh Thái, chr’hoong Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị năc vêy cán bộ Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Trị pazum đh’rưah lâng Trung tâm Khuyến nông tỉnh Thừa Thiên Huế pa choom băn achông thẻ dzung bhoọc coh chuah, nhâm mâng râu liêm crêê âng chr’na đha năh. Bh’rợ băn năc ting cơnh bơr cr’chăl đươi chế phẩm vi sinh. Chr’năp âng achông mơ 150 r’bhâu đồng muy kg, pac lơi zên bhrợ têng pr’loọng đong t’cooh Bùi Quang Cần bơơn pay pa chô zên lãi 184 ức đồng coh 0,5 héc ta. T’cooh Bùi Quang Cấn xay moon, bh’rợ băn achông 2 cr’chăl, đươi chế phẩm sinh học liêm choom ooy kinh tế bâc bhlâng, pr’đươi liêm sạch, liêm crêê ha chr’na đha năh:“T’piing lâng bh’rợ băn achông cơnh c’xu coh l’lăm ahay năc băn achông ting cơnh bh’rợ vi sinh liêm choom bhlâng, pa xiêr zên băn, zr’lụ băn doọ lâh bhưah. Băn achông ting cơnh bh’rợ n’nâu năc nhâm mâng achông dưr vaih liêm, doọ vêy chất kháng sinh.”

Bh’rợ băn achông đhị tỉnh Quảng Trị năc tơợp tơợ c’moo 2000, bấc bhlâng năc băn achông sú, achông thẻ. Coh tr’nơơp, đhanuôr ma băn achông coh zr’lụ piíc k’ruung, xang n’năc k’đơơng ooy zr’lụ toor biển, coh zr’lụ toor k’ruung. Coh pazêng c’moo ahay, bh’rợ băn achông ơy vêy ta quy hoạch lâng bhrợ bh’rợ băn ting c’lâng liêm choom bâc lâh mơ, cơnh: băn achông 2, 3 cr’chăl; băn achông thẻ dzuung bhooc ting cơnh bh’rợ thâm canh, đươi pr’đươi sinh học; băn achông thẻ dzuung bhooc ting c’lâng bh’rợ VietGAP; băn achông coh đong lái đong kính…

Đoọng bơơn băn achông liêm choom, đhanuôr năc bhrợ t’mêê bh’rợ băn ting c’lâng bh’rợ đươi dua râu liêm choom âng khoa học kỹ thuật. T’cooh Phan Văn Phương, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Trị xay moon, bh’rợ đươi dua râu liêm choom âng khoa học kỹ thuật coh bh’rợ băn achông thẻ dzuung bhooc năc nhâm mâng râu liêm crêê âng chr’na đha năh lâng doọ lâh vaih pr’luh, pa têệt bhlưa manuyh băn lâng doanh nghiệp, pa dưr dal râu liêm choom âng kinh tế lâng chr’năp âng pr’đươi. Tước nâu cơy, tỉnh Quảng Trị ơy bhrợ t’bhưah ooy 50 héc ta băn achông liêm crêê chr’na đha năh. Bấc bh’rợ băn achông đươi công nghệ dal, công nghệ sinh học vêy ta bhrợ t’bhưah, chô đơơng râu liêm choom. Ting cơnh t’cooh Phan Văn Phương, c’lâng bh’rợ âng đhanuôr xoọc đâu năc băn achông axiu pa dưr ting c’lâng bh’rợ bhrợ têng hàng hoá lâng nhâm mâng:“Azi bhrợ bh’rợ pa choom đoọng xăl đoọng bh’rợ băn ha manuyh băn, xay moon ooy kỹ thuật ghít bhlâng lâh mơ. Tỉng xay moon achông năc bh’năn bha lâng, công năc c’lâng bh’rợ pa dưr bh’rợ băn achông 2 cr’chăl n’nâu đoọng pa xiêr râu căh liêm crêê ha đhanuôr băn achông.”

Zooi đhanuôr b’băn đươi dua râu liêm choom âng khoa học kỹ thuật liêm choom bấc coh bh’rợ pa bhrợ, c’moo 2022, Trung tâm Khuyến nông k’tiêc k’ruung xay bhrợ liêm choom bh’rợ băn atứch mặ ăt lâng đhr’năng puyh, chrộ đhị Cam Chính, chr’hoong Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị. T’piing lâng bh’rợ b’băn cơnh ty đanh, băn atứch cơnh bh’rợ hữu cơ chô đơơng râu liêm choom bấc lâh mơ, nhâm mâng zâl cha groong pr’luh, nhâm mâng râu đơ liêm âng chr’na đha năh, zư lêy môi trường liêm ch’ngaách. Năc tơợ tr’nơơp ting pâh ooy bh’rợ b’băn, pr’loọng đong t’cooh Vũ Văn Bắc, coh cr’noon Đoàn Kết, chr’val Cam Chính, chr’hoong Cam Lộ bơơn râu pa choom âng cán bộ Trung tâm Khuyến nông lâng ting pâh ooy pazêng lớp tập huấn ooy bh’rợ b’băn ting cơnh bh’rợ VietGAP: “Rơơm kiêng zooi p’xoọng ha pazêng c’bhuh coh zr’lụ bơơn lướt lêy, ta mooh n’năl bác bh’rợ đoọng ng’bhrợ têng liêm choom lâh mơ. Bhrợ pr’đơợ, t’bhlâng p’xoọng ha đay đoọng choom pa dưr, bhrợ t’bhưah, t’bấc cr’năn atứch.”

Tiến sĩ Nguyễn Thị Hải, Trưởng phòng Khuyến nông- B’băn- Thú y, Trung tâm Khuyến nông k’tiêc k’ruung xay moon, m’ma a tứch mặ ăt lâng đhr’năng puyh, chrộ M18 năc ng’băn crêê cơnh lâng đhr’năng pleng k’tiêc đhị Quảng Trị. Ting cơnh tiến sĩ Nguyễn Thị Hải, êệ âng bh’năn năc vêy ta pa liêm lâng pr’đươi sinh học năc doọ vêy n’nặ mốp, bhrợ t’vaih zr’lụ b’băn nhâm mâng râu liêm choom, liêm crêê lâng liêm choom ooy kinh tế bấc bhlâng. “Coh tr’nơơp năc băn atứch thương phẩm đoọng lêy đhr’năng mamông đhị pazêng zr’lụ miền năc cơnh ooy. Coh cr’chăl ha y năc zooi apêê tỉnh đoọng bhrợ t’vaih m’ma, đoọng m’ma t’mêê năc băn t’bhưah prang ooy zr’lụ miền n’lơơng. Đươi dua bh’rợ b’băn ting c’lâng bh’rợ liêm crêê sinh học căh cậ b’băn ting c’lâng bh’rợ VietGAP đoọng nhâm mâng pr’đươi coh ha y chroo.”

Xoọc đâu, muy bơr bh’rợ ch’choh b’băn sạch liêm đhị tỉnh Quảng Trị âng Trung tâm Khuyến nông k’tiêc k’ruung pazao đoọng năc zêng đươi pr’đươi t’mêê, crêê cơnh lâng râu la lua âng vel đong. Bh’rợ b’băn ch’choh cơnh t’mêê, pr’đươi liêm choom zooi đhanuôr n’jưah pa dưr râu liêm choom, n’jưah pa xiêr zên pa bhrợ lâng chr’năp bhlâng năc zooi đhanuôr choom ăt mamông nhâm mâng lâng bh’rợ ch’choh, b’băn sạch liêm, pr’đươi liêm crêê. T’cooh Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông k’tiêc k’ruung xay moon, Trung tâm n’nâu xoọc bhrợ têng bâc ơl bh’rợ zooi đhanuôr pa bhrợ nhâm mâng coh pazêng bh’rợ ch’choh, b’băn, băn achông axiu: “Pazêng pr’đươi xoọc đâu năc azi rơơm kiêng pazao đoọng ooy đhanuôr, bh’rợ bha lâng năc t’hước ooy râu liêm crêê âng chr’na đha năh. Ha dang bhrợ têng căh liêm crêê năc thị trường căh đươi. Căh muy ha thị trường âng k’tiêc k’ruung n’lơơng, ting n’năc năc thị trường coh k’tiêc k’ruung công bhrợ t’vaih đợ pr’đươi liêm crêê./.”

Hỗ trợ nông dân sản xuất nông nghiệp theo hướng an toàn

Thanh Hiếu/VOV miền Trung

        Từ những mô hình điểm do Trung tâm Khuyến nông Quốc gia triển khai, nông dân tỉnh Quảng Trị đã từng bước chuyển dần sang sản xuất nông nghiệp theo hướng an toàn. Các mô hình trồng trọt, chăn nuôi như trồng cây ăn quả sạch theo hướng hữu cơ, nuôi tôm an toàn sinh học, nuôi gà chịu nhiệt theo hướng tự nhiên đã đạt hiệu quả kinh tế cao.

        Năm 2019, ông Bùi Quang Cần ở xã Vĩnh Thái, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị được cán bộ Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Trị phối hợp với Trung tâm Khuyến nông tỉnh Thừa Thiên Huế hướng dẫn nuôi tôm thẻ chân trắng trên cát, đảm bảo an toàn thực phẩm. Hình thức nuôi theo hai giai đoạn sử dụng chế phẩm vi sinh. Giá tôm 150.000đ/kg, trừ chi phí, gia đình ông Bùi Quang Cần lãi 184 triệu đồng/0,5 ha. Ông Bùi Quang Cần cho biết, mô hình nuôi tôm 2 giai đoạn, sử dụng chế phẩm vi sinh hiệu quả kinh tế cao, sản phẩm sạch, an toàn thực phẩm:“So với các cách nuôi tôm thông thường trước đây thì nuôi tôm theo quy trình vi sinh rất hiệu quả, giảm chi phí vụ nuôi, quy mô gọn. Nuôi tôm theo quy trình này đảm bảo con tôm phát triển rất tốt, không có chất kháng sinh.”

        Nghề nuôi tôm tại tỉnh Quảng Trị bắt đầu từ năm 2000, chủ yếu là nuôi tôm sú, tôm thẻ. Ban đầu, bà con nuôi tôm tự phát ở những vùng cửa sông, sau đó phát triển ra vùng ven biển, bãi ngang. Những năm qua, nghề nuôi tôm đã được quy hoạch và áp dụng những mô hình nuôi an toàn, hiệu quả cao như: nuôi tôm 2, 3 giai đoạn; nuôi tôm thẻ chân trắng thương phẩm theo hình thức thâm canh, sử dụng chế phẩm sinh học; nuôi tôm thẻ chân trắng theo hướng VietGAP; nuôi tôm trong nhà lưới nhà kính...

        Để nuôi tôm có hiệu quả, bền vững, nông dân phải đổi mới cách nuôi theo hướng tiếp cận và ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật. Ông Phan Văn Phương, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Quảng Trị cho biết, việc ứng dụng tiến bộ kỹ thuật nuôi tôm thẻ chân trắng đảm bảo an toàn thực phẩm và hạn chế dịch bệnh, gắn kết giữa người sản xuất và doanh nghiệp, nâng cao hiệu quả kinh tế và giá trị sản phẩm. Đến nay, tỉnh Quảng Trị đã nhân rộng ra 50 ha nuôi tôm an toàn thực phẩm. Nhiều mô hình nuôi tôm ứng dụng công nghệ cao, công nghệ sinh học được nhân rộng, mang lại hiệu quả. Theo ông Phan Văn Phương, xu hướng của nông dân hiện nay là nuôi trồng thuỷ sản phát triển theo hướng sản xuất hàng hoá và bền vững:“Chúng tôi tổ chức tập huấn để chuyển giao quy trình cho chủ hộ nuôi, đòi hỏi vấn đề kỹ thuật rất cao và phức tạp hơn. Tỉnh xác định con tôm là đối tượng nuôi chủ lực, cũng là xu thế để phát triển mô hình nuôi tôm 2 giai đoạn này nhằm giảm rủi ro cho bà con nuôi tôm.”

        Giúp người chăn nuôi ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật đạt hiệu quả cao trong sản xuất, năm 2022, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia triển khai mô hình chăn nuôi gà chịu nhiệt tại xã Cam Chính, huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị. So với chăn nuôi truyền thống, nuôi gà theo hướng hữu cơ đem lại hiệu quả cao, bảo đảm an toàn dịch bệnh, an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường. Ngay từ những ngày đầu tham gia mô hình, hộ gia đình ông Vũ Văn Bắc, ở thôn Đoàn Kết, xã Cam Chính, huyện Cam Lộ nhận được sự tư vấn, giám sát nhiệt tình của cán bộ Trung tâm Khuyến nông và tham gia các lớp tập huấn về chăn nuôi theo quy trình VietGAP.“Mong muốn hỗ trợ thêm cho các tổ trong vùng được tham quan, học hỏi nhiều mô hình để làm cho tốt hơn. Tạo điều kiện, tăng cường thêm cho mình có thể phát triển, nhân rộng đàn gà.”

        Tiến sĩ Nguyễn Thị Hải, Trưởng phòng Khuyến nông - Chăn nuôi - Thú y, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia cho biết, giống gà chịu nhiệt M18 nuôi phù hợp với điều kiện khí hậu tại Quảng Trị. Theo tiến sĩ Nguyễn Thị Hải, chất thải chăn nuôi được xử lý bằng phương pháp ứng dụng chế phẩm sinh học nên không có mùi hôi, tạo vùng sản xuất bảo đảm chất lượng, an toàn và hiệu quả kinh tế cao.“Bước đầu sẽ nuôi gà thương phẩm để xem điều kiện thích nghi tại các vùng miền như thế nào. Trong thời gian tới sẽ hỗ trợ các tỉnh để sản xuất con giống đưa giống mới vào nhân rộng vào các vùng miền khác nhau. Ứng dụng quy trình chăn nuôi an toàn sinh học hoặc chăn nuôi theo VietGAP để đảm bảo chất lượng sản phẩm sau này.”

        Hiện nay, một số mô hình nông nghiệp sạch tại tỉnh Quảng Trị do Trung tâm Khuyến nông Quốc gia chuyển giao đều áp dụng công nghệ tiên tiến, phù hợp với thực tế địa phương. Kỹ thuật nuôi trồng mới, công nghệ hiện đại giúp nông dân vừa tăng năng suất, vừa giảm chi phí và đặc biệt giúp bà con phát triển bền vững với nông nghiệp sạch, sản phẩm an toàn. Ông Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia cho biết, Trung tâm này đang triển khai một loạt các mô hình giúp bà con sản xuất bền vững trong các lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản: “Tất cả các sản phẩm hiện nay mà chúng tôi mong muốn đưa vào chuyển giao thì việc đầu tiên phải hướng tới an toàn vệ sinh thực phẩm. Nếu sản xuất không an toàn thì thị trường không chấp nhận. Không chỉ ở thị trường xuất khẩu mà thị trường trong nước cũng cần phải cung cấp sản phẩm an toàn./.”